ArtWay

De veertigdagentijd herinnert mij eraan dat ik niet vast hoef te zitten in oude patronen van denken en handelen. Vernieuwing is mogelijk.

Advent: De vlinder

Anna Mgaloblishvili: De vlinder
 
 
Het is vol vlinders om ons heen
 
door Marleen Hengelaar-Rookmaaker
 
Over dit schilderij van de Georgische kunstenares Anna Mgaloblishvili ligt een warme gloed. Het zachte licht van de dageraad speelt over de berg in de achtergrond en werpt zijn oranje stralen over het water, het gras en het gezicht en handen van de man. De duisternis wordt verdreven, de dageraad breekt aan. Het doet me denken aan de woorden van Jesaja in Jesaja 9: ‘Zij die in het donker wonen, worden door een helder licht beschenen,’ waarmee de profeet de komst voorzegde van het kind wiens heerschappij groot zal zijn, vrede brengend zonder einde. Met Advent is de tijd van het jaar aangebroken waarin we onze aandacht richten op deze komst van Jezus: toen, nu en in de toekomst. Het is een tijd vol verlangen, inkeer, verwachting en hoop.
 
Centraal in het schilderij staat een man met grote gevoelige handen. Op zijn handen is een kleine gele vlinder neergestreken. Vol aandacht kijkt hij naar dit onverwachtse geschenk uit de hemel. De kunstenares vertelt dat tijdens het schilderen haar opeens het volgende gedichtje te binnen schoot:
 
The yellow butterfly has flown over my shoulder
It means that you have thought of me again… probably…
 
Ook al wist ze niet precies waarom, ze wist dat ze een vlinder moest schilderen in de handen van de man. Zo werkt de Geest samen met ons geheugen en onze intuïtie. Het geeft dit werk iets poëtisch, alsof we te doen hebben met een klein gedicht in verf.
 
De vlinder is van oudsher een symbool voor de opstanding. Dit kwetsbare wezentje groeit in het verborgene, opgesloten in de donkere en benauwde ruimte van de cocon, maar als het volgroeid is, slaat het zijn vleugels uit en vliegt bevrijd en in geheel nieuwe gedaante het weidse luchtruim binnen als een dartel teken van nieuw leven. Zo komt ook Jezus met Kerst de cocon van de wereld binnen en gaat hij ons met Pasen voor in de transformatie in een verheerlijkt lichaam, dat bevrijd en verlost een wereld zonder duisternis mag binnengaan. We zien uit naar deze lichte wereld die komen zal als Jezus terugkomt als de bruidegom, die zijn bruid komt halen om ons een leven binnen te leiden waarin wij eindelijk als zijn geliefden dichtbij hem mogen leven.
 
De ogen van de man drinken dit teken van nieuw leven dat op zijn vingertoppen is neergedaald in, alsof hij dit bijzondere moment voorgoed in zijn geheugen wil griffen. Een paar tellen later zal de vlinder immers weer uit het zicht verdwenen zijn. Ook wij ontvangen soms vluchtige tekenen van Gods nabijheid. Soms weten we niet of we onze ogen moeten geloven net als de schrijver van het gedicht. Ik wil echter leren om net als de man in het schilderij deze kleine knipogen uit de hemel te zien en te koesteren.
 
Ook al werpt de zon zijn stralen over het doek, de lucht in dit schilderij is zeker niet strakblauw. De lucht is gevuld met donkere en onrustige zwarte en rode strepen vol dreiging. De vlinder op de handen van de man betekent dan ook niet dat er geen moeite en verdriet meer zullen zijn, net zoals de geboorte van het Christuskind nog geen verlossing betekent uit de huidige gebrokenheid. Maar de vlinder en het baby’tje in de kribbe zijn wel tekenen die ons helpen onze hoop op Jezus’ wederkomst wakker te houden. Als we goed kijken, zien we dat er op dit doek meerdere vlinders door de lucht heen schieten. Jezus komt tot ons in allerlei onverwachtse tekenen. Laten we onze ogen openhouden: het is vol vlinders om ons heen.
 
*******
 
Anna Mgaloblishvili: De vlinder, olieverf op doek, 110 x 85 cm, 1996.
 
Anna Mgaloblishvili is een Georgische kunstenares en kunsthistorica. Ze studeerde aan de I. Nikoladze Kunstacademie en de Tbilisi Staatsacademie voor Kunst, waar ze met een aantal anderen een experimentele studio oprichtte voor kerkmuurschilderingen en iconen. Dit was een van de eerste pogingen om kerkelijke kunst terug te brengen in de universiteit na de val van de Sovjetregering. Ze heeft regelmatig deelgenomen aan exposities in Georgië en daarbuiten en was ook curator van een aantal projecten. Ze gaf les in schilderen aan de I. Nikoladze Kunstacademie en werkte als onderzoeker aan het G. Chubinashvili Instituut voor Georgische Kunstgeschiedenis. In 2004 promoveerde zij. Haar proefschrift ging over kerkschilderingen in Georgië aan het begin van de 20e eeuw, waarbij ze deze vergeleek met gelijksoortige kunst in Griekenland en Rusland. Sinds 2006 is zij assistent professor aan de kunstgeschiedenisfaculteit van de Tbilisi Staatsacademie voor Kunst, waar zij sinds 2008 samen met anderen het onderzoek overziet over religieuze kunst in de moderne wereld. Contact: a_mgalobeli@yahoo.com.
 
Marleen Hengelaar-Rookmaaker is hoofdredacteur van ArtWay.
 
ArtWay beeldmeditatie 27 november 2011
 
Voor meer materiaal voor Advent en Kerst, klik hier


Meer:

- januari 2024: Meester van Alkmaar: De hongerigen voeden
- december 2023: Rembrandt van Rijn: Aankondiging aan Maria
- oktober 2023: Allerheiligen en Allerzielen
- april 2023: Zomertijd
- februari 2023: Veertigdagentijd - Anneke Kaai: Psalm 22
- november 2022: Kerst - Brian Kershisnik: De geboorte van Christus
- oktober 2022: A jaar, 10e van de herfst - Henk Hage
- juni 2022: C jaar, 12e van de zomer: Hlafira Shcherbak
- maart 2022: Veertigdagentijd - Kruis van Madeleine Dietz
- januari 2022: De balk en de splinter
- november 2021: Advent - Zorg voor de aarde
- september 2021: B jaar, 6e van de herfst
- mei 2021: B jaar, 7e van de zomer
- april 2021: Jeltje Hoogenkamp: Verrijzenis
- februari 2021: B jaar, 4e van de veertigdagentijd
- januari 2021: B jaar, Epifanie 8
- augustus 2020: A jaar, 6e van de herfst - Psalm 1 Salvador Dali
- juni 2020: A jaar, 3e zondag van de zomer
- mei 2020: Pinksteren: Donna Shasteen
- april 2020: C jaar, 4e zondag van Pasen: De goede herder
- maart 2020: Kyrie eleison
- januari 2020: A jaar, 6e na Epifanie
- november 2019: ADVENT - Tanja Butler: Het nieuwe Jeruzalem
- oktober 2019: 4e zondag van de herfst, Christus en consumentisme
- augustus 2019: C jaar, 1e van de herfst - Mammon
- maart 2019: Veertigdagentijd: Christus en consumentisme
- januari 2019: De balk en de splinter
- december 2018: Emil Nolde: Heilige Nacht
- november 2018: Gor Chahal en Jan Krist
- augustus 2018: A jaar, 8e van de herfst - gelijkenis talenten
- mei 2018: Emil Nolde: Grote klaprozen
- maart 2018: Pasen: Grid Buster
- maart 2018: Goede Vrijdag: Mij dorst
- februari 2018: Veertigdagentijd: Christus en consumentisme
- januari 2018: Derde zondag na Epifanie: De roeping van Andreas
- november 2017: Advent - Het nieuwe Jeruzalem
- september 2017: A jaar, 6e zondag van de herfst
- augustus 2017: A jaar, 10de zondag van de zomer
- mei 2017: Pinksteren: Beelden voor de Geest
- april 2017: Fra Angelico: Christus in het voorgeborchte
- februari 2017: Roger Wagner: Lazarus (Psalm 49)
- januari 2017: Gislebertus: De droom van drie koningen
- november 2016: Advent: De vlinder
- november 2016: Allerzielen: DBA
- september 2016: Zak Benjamin: Christus en consumentisme
- januari 2016: 25 januari - Caravaggio: De bekering van Saulus
- december 2015: U2 en de zoektocht naar de zin van het leven
- november 2015: Gor Chahal en Jan Krist
- oktober 2015: Allerheiligen: Psalm 24 in het Stuttgarter Psalter
- augustus 2015: Marc Mulders: Gods atelier
- juni 2015: 3 juli - Thomas
- februari 2015: Aswoensdag: Het spijzen van de hongerigen
- december 2010: Advent - Until He Comes!