ARTWAY:
OPENING EYES,
HEARTS & MINDS
Volg ons
Kunstenaars
Herman, Bruce - BM - Marleen Hengelaar
Bruce Herman: Meditatie
Rusten in hoop temidden van de brokstukken
door Marleen Hengelaar-Rookmaaker
De veertigdagentijd als voorbereiding op Pasen is een tijd van inkeer, waarin we onszelf stilzetten om de confrontatie aan te gaan met de ruïnes in ons hart. Oog in oog hiermee kan het grote geschenk van verlossing en genade met nieuwe kracht voor ons gaan leven. Het werk Meditation (2001) van de Amerikaanse kunstenaar Bruce Herman (1953) kan ons in deze dagen van bezinning op weg helpen.
Rond 1994 ontdekte Bruce Herman, schilder en docent aan Gordon College, dat hij niet per se bijbelverhalen hoefde uit te beelden om werken te maken met een christelijke religieuze lading. Hij werd zich bewust dat ook de menselijke figuur op zich tezamen met een op betekenis gerichte aanwending van formele elementen als verf, kleur en compositie religieus gedachtegoed kunnen communiceren. Herman werd gesterkt in zijn keuze voor deze nieuwe richting, doordat hij zich bewust werd dat de bijbelse verhalen en christelijke symboliek door het kunstpubliek van vandaag vaak niet meer gekend en begrepen worden. Hij zocht dus op een nieuwe en meer algemeen toegankelijke wijze de westerse traditie van christelijke kunst voort te zetten en kwam daarbij uit bij een stijl die figuratieve en abstracte elementen combineert.
Meditation maakt deel uit van de serie Saving the Appearances die Herman in 2001 maakte, nadat zijn huis en atelier door brand verwoest werden en al zijn werk tot dan toe in vlammen was opgegaan. Saving the Appearances zou je kunnen vertalen met ‘de verschijnselen bewaren of redden’. Herman putte troost uit 1 Korintiërs 3:12-15, waarin wordt gezegd dat op de dag van het oordeel door het vuur heen zal blijken wat ieders werk waard is en het goede zal blijven staan. We maken ons werk niet alleen voor deze aarde, maar ook voor de eeuwigheid, waar ‘the things that remain’ (Bob Dylan) als de schatten van de volkeren een plaats zullen krijgen.
Het schilderij Meditation richt zich echter niet op de daden en dingen die door het vuur heen gered en vervolmaakt zullen worden, maar op de mens zelf. We zien een naar binnen gekeerde man die nederigheid en kwetsbaarheid maar ook rust en overgave uitstraalt. Op de onderste helft van het schilderij zijn de kleuren donker, op de bovenste helft hebben lichtblauw, geel, groen en wit de overhand. Als we goed kijken zien we de vage contouren van stenen en brokstukken over de man en de onderkant van het schilderij heen geschilderd. De man is op klassieke wijze geschilderd die doet denken aan werken uit de Renaissance. Het gaat hier echter niet om een krachtig en perfect geproportioneerd lichaam dat staat voor de ideale schoonheid, maar om een torso die beide armen mist. De mens wordt hier teruggebracht tot zijn ware menselijke proporties. De klassieke verheerlijking van de mens wordt dus omgedraaid: de weergave van de mens in zijn gehavendheid en lijden wordt tot een nieuw ideaal, omdat een besef van onze gebrokenheid ertoe leidt dat we ons openen voor God en we, als we gebroken worden, Jezus navolgen in zijn opofferende liefde. Er valt dan ook licht over dit geamputeerde lijf en er werken warme en lichte kleuren en krachten op in. Het gezicht van de man is bovendien gaaf, alsof de oude huid afschilfert en zijn ware gelaat tevoorschijn komt. Het kwaad in ons heeft immers niet het laatste woord, want – zo schreef Bruce Herman mij naar aanleiding van dit werk – Christus heeft zich overgegeven om ons ‘in al onze luister bij zich te nemen, zodat we zonder vlek of rimpel of iets dergelijks zullen zijn, heilig en zuiver’ (Efeziërs 5:26). Christus heeft ons verlost, zodat we nu al in beperkte maar toenemende mate, en later ten volle, kunnen worden wie we werkelijk zijn, de man of vrouw die God bij ons vormeloos begin in ons zag.
Zo zien we dat dit schilderij, waarin we misschien in eerste instantie weinig vertrouwds konden ontdekken, toch een treffend beeld is voor de verlorenheid en verlossing waarop we ons in de lijdenstijd bezinnen. Onze werkelijkheid is vol duisternis, maar Gods luister is boven ons als de gouden band bovenaan dit schilderij. En wij zijn zondig, maar Gods Geest vernieuwt ons als de groene vlek die als een levengevende kracht rust op het voorhoofd van de man. Daarom is dit schilderij vooral een beeld van hoop, want temidden van de brokstukken mogen we ons dankzij Jezus’ lijden en sterven vol hoop uitstrekken naar onze verlossing.
************
Bruce Herman: Meditation, 2001, oil & alkyd resin with 23kt. gold leaf on canvas and attached wood panel, dimensions: 55” h x 40”w, collection of Patricia Jones.
This is my central thesis: that images of brokenness are actually more honest, truer, and therefore more beautiful in a fully developed sense of the word. The goodness of true images makes them beautiful. Bruce Herman
ArtWay beeldmeditatie 14 maart 2010