Meelijden

 

Geen haute cuisine voor Jezus, geen vijf-gangen menu. Hij prefereert de gratis soep-en-broodrij van het Leger des Heils, ook al is het bitterkoud en moet hij geduld oefenen bij het ondraaglijke wachten. Al de mensen op deze Christ of the Breadlines houtsnede zijn in zichzelf gekeerd, ook Jezus. Eerst hun honger stillen, pas dan ruimte voor een eventueel praatje. De lijdzaamheid, maar ook de grote hunkering naar eten en warmte straalt van hen af. Zeven individuen staan te wachten op een maaltijd die ze zelf niet klaar konden maken. Jezus staat in het midden, in hun midden, net als de hongerige in Matteüs 25:35. Terwijl Jezus’ stralenkrans de anderen in het licht zet, is hij zelf helemaal zwart, alsof hij al hun zwartheid in zich op heeft genomen.

Deze houtsnede maakte de Duits-Amerikaanse illustrator Fritz Eichenberg in 1950. Hij emigreerde in 1933 naar de Verenigde Staten, een Jood die quaker werd omdat hij geloofde dat God overal en in iedereen te vinden is. In New York werd Eichenberg een belangrijk graficus en illustrator, terwijl hij doceerde aan het Pratt Institute en de University of Rhode Island. Naast boekillustraties en prenten met bijbelse onderwerpen maakte hij werk dat zich uitsprak voor sociale gerechtigheid en pacifisme. Hij was met name betrokken bij katholiek sociaal werk door zijn vriendschap met Dorothy Day, een diep overtuigde activiste die de krant de Catholic Worker uitgaf. Ook zette zij wereldwijd tientallen ‘huizen van gastvrijheid’ op, waarin vrijwilligers werk- en dakloos geraakte medemensen voorzagen van eten, kleren en een slaapplaats. Over haar organisatie zei ze: ‘De [zeven] werken van barmhartigheid zijn onze regel. Ze wijzen de weg van opoffering, dienstbaarheid en een gevoel van eerbied.’

Ja, waarschijnlijk zou Jezus in de soeprij hebben gestaan als hij nu leefde – samen met de daklozen, de verslaafden, de asielzoekers, de slachtoffers van welk onheil dan ook. Omdat hij met hen meelijdt en hen nabij wil zijn, omdat hij van hen houdt. Jezus wil graag dat we in de afgelopen schoenen van de minderbedeelden leren staan, ten bate van hun geluk en het onze.  ‘Ik verzeker jullie,’ zegt hij in Matteüs 25:37-40, ‘alles wat jullie gedaan hebben voor een van de onaanzienlijksten van mijn broeders of zusters, dat hebben jullie voor mij gedaan.’

*******

Fritz Eichenberg: , Christus van de broodrij, 1950, houtsnede, Catholic Worker Portfolio.

Fritz Eichenberg (1901-1990) was een Duits-Amerikaans illustrator die voornamelijk als houtgraveur werkte. Zijn werk heeft connecties met religie, sociale rechtvaardigheid en vreedzaamheid. Eichenberg was een telg van een Joodse familie. De uitkomst van de Eerste Wereldoorlog wekte zijn anti-oorlog gevoelens op. Hij werkte als een drukkers-leerling, en studeerde aan de Gemeentelijke school voor Toegepaste Kunst in Keulen en aan de Academie voor Grafische Kunst in Leipzig. In 1923 vertrok hij naar Berlijn en begon daar zijn loopbaan als kunstenaar met het produceren van illustraties voor boeken en tijdschriften. In 1933, tijdens de opkomst van Adolf Hitler besloot Eichenberg, als bekend criticus van de nazi's, met vrouw en kinderen naar de Verenigde Staten te emigreren, waar zij zich voor de rest van hun leven vestigden in New York City. Hij gaf les aan de New School for Social Research en het Pratt Institute en maakte deel uit van het WPA's Federal Arts Project. Eichenberg was ook hoofd van de kunstafdeling van de University of Rhode Island en gaf daar leiding aan de drukkerij. In zijn loopbaan als kunstenaar illustreerde Eichenberg werken van Dostojevski, Tolstoi, Charlotte en Emily Brontë, Edgar Allan Poe, Jonathan Swift en Grimmelshausen. Hij schreef en illustreerde ook boeken over folklore en kinderboeken. Hoewel niet gelovig opgevoed voelde Eichenberg zich aangetrokken door het zenboeddhisme. Na de onverwachte dood van zijn vrouw in 1937 werd hij een volgeling van de Religious Society of Friends in 1940. Tot aan zijn dood was hij een Quaker, maar Eichenberg was ook betrokken bij katholiek liefdadigheidswerk door zijn vriendschap met Dorothy Day en maakte illustraties voor het blad de Catholic Worker. (wikipedia)

Marleen Hengelaar-Rookmaaker is hoofdredacteur van ArtWay, www.artway.eu, website over kunst en geloof.  

‍