ARTWAY WEBSITE – Het is zover! We zijn bezig over te gaan op de nieuwe website. Als u nu www.artway.eu intikt, krijgt u de nieuwe website. We werken hier nog hard aan en er moet zeker nog verder aan gesleuteld worden, maar hopelijk kunt u vinden wat u zoekt. En anders: graag even geduld. De oude website kunt u nog bereiken via archive.artway.eu.
ARTWAY – Blog De verbeelding: die andere weg naar de waarheid door Luci Shaw. ‘Als God ons iets duidelijk wil maken, doet Hij dat niet door middel van leerstellingen of abstracte bewoordingen, maar door middel van beelden.’ Lees meer
KIJKTIP – De documentaire ‘Pipe Dream – De strandbeesten van Theo Jansen’. Nu online te zien: de documentaire ‘Pipe Dream – De strandbeesten van Theo Jansen’. Deze documentaire duikt in het leven en werk van Theo Jansen, de kunstenaar die de stranden van Scheveningen heeft getransformeerd tot een uniek podium voor zijn bijzondere kunstwerken. Door middel van interviews geeft de documentaire een diepgaand beeld van wie Jansen is. Terwijl hij zijn best doet om leven te schenken aan zijn creaties, wordt hij geconfronteerd met zijn eigen sterfelijkheid. ‘Pipe Dream – De strandbeesten van Theo Jansen’ is een reis door Jansens leven en filosofie en onderzoekt de relatie tussen kunst en kunstenaar, schepper en dier, meester en slaaf. De Close Up-documentaire ‘Pipe Dream – De strandbeesten van Theo Jansen’ is te zien op NPO Start.
KERKJE GINNUM BESCHIKBAAR VOOR KUNSTENAARS – Heb je belangstelling om je gedurende 1 of 2 weken onder te dompelen in het kerkje van Ginnum? Schrijf naar Henk Pietersma voor een schema van data en andere info en om je aan te melden. Voor wat betreft je verblijf: Er is een piepklein keukentje en een toilet. Er is geen verwarming. Logeren of overnachten in de kerk is niet mogelijk. Voor verblijfsmogelijkheden kan je een lijstje met namen opvragen. De kosten voor gebruik van het kerkje bedragen dit jaar € 80,00 per persoon per week, van maandag t/m zaterdag. Alleen bij een reservering van twee aaneensluitende weken, is de ‘tussenzondag’ inclusief. art@henkpietersma.nl
ONLINE KUNSTRETRAITE – Neem de tijd om bewust toe te leven naar Pasen! Bestel de kunstretraite van Davitha van de Kuilen voor de veertigdagentijd van 5 maart t/m 17 april. Lees meer en/of bestel
TUSSEN HEMEL EN OORLOG – 21 februari - 15 juni, Catharijneconvent, Utrecht: Tussen hemel en oorlog. Ga mee terug naar de roerige tijd tussen de twee wereldoorlogen, de belangrijke kraamkamer van de moderne kunst. Tussen hemel en oorlog brengt de hoogtepunten uit de Europese avant-garde kunst van 1918-1939 samen. Aan de hand van indrukwekkende werken van toonaangevende namen als Wassily Kandinsky, Charley Toorop en Max Beckmann ontdek je hoe kunstenaars in de jaren twintig en dertig van de vorige eeuw zochten naar vernieuwing en zingeving. Een zoektocht die de moderne kunst voorgoed veranderde. Lees meer
LEZING KUNST IN DE KERK IN HET INTERBELLUM – 25 februari, 14:00-15:00, Auditorium Museum Catharijneconvent, Lange Nieuwstraat 38 Utrecht: Lezing over De kerk als Gesamtkunstwerk. Tijdens het interbellum kwamen in korte tijd vele tientallen nieuwe katholieke kerken tot stand. Kunsthistorica Korine Hazelzet vertelt in haar lezing over de vernieuwende kunst in deze kerken. Lees meer
STUDIEDAG CATHARIJNECONVENT HET GODDELIJKE IN DE MODERNE KUNST – Zaterdag 29 maart 11:15-17:00 uur. Rondom de tentoonstelling Tussen hemel en oorlog organiseert de Vrije Academie een bijzondere studiedag over de verrassende connectie tussen religie, spiritualiteit en moderne kunst. Tijdens deze dag duik je dieper in de werken van kunstenaars zoals Kandinsky en Eliasson, die op verschillende manieren spirituele thema’s en zingeving in hun kunst verwerken. Meld je aan
BOEK TUSSEN HEMEL EN OORLOG – Rozanne de Bruijne (red.), Tussen hemel en oorlog. Zwolle: Waanders Uitgevers, 2025. Op 20 februari 2025 verschijnt bij Waanders Uitgevers het boek over kunst en religie in het interbellum ter gelegenheid van de tentoonstelling in Museum Catharijneconvent in Utrecht. De spirituele zoektocht van kunstenaars tussen de twee wereldoorlogen, met werken van onder anderen Kandinsky, Toorop en Kollwitz, die betekenis en hoop zochten in een tijd van crisis. Tussen hemel en oorlog neemt je mee in de artistieke zoektocht naar zingeving in de periode tussen twee wereldoorlogen (1918 tot 1939). In deze turbulente tijd boden religie en spiritualiteit inspiratie en houvast aan veel Nederlandse, Belgische en Duitse kunstenaars. Dromend over een nieuwe wereld zochten ze naar betekenis, gemeenschap, essentie en identiteit. Die zoektochten resulteerden in indrukwekkende kunstwerken met ook nu nog herkenbare en relevante thema’s. In veertien hoofdstukken geschreven door verschillende specialisten reis je door het spirituele landschap van het interbellum. 176 pagina’s, paperback, €29,95.
LEZING WESSEL STOKER – Zaterdag 15 maart van 14:00-15:00 uur, Catharijneconvent, Utrecht: Lezing Wessel Stoker over De spirituele kunst van Kandinsky en Jawlensky. Duik in deze lezing van Prof. dr. Wessel Stoker in de spirituele kunst van Kandinsky en Jawlensky, beiden afkomstig uit Rusland. Hun werk is sterk beïnvloed door de oosterse orthodoxie. Centraal staan de werken die te zien zijn op de tentoonstelling: Kandinsky’s Strahlenlien en Jawlensky’s Abstrakter Kopf: Begierde. https://www.catharijneconvent.nl/activiteiten/lezing-wessel-stoker/
BIOGRAFIE OVER JAN MANKES – Rémon van Gemeren, Jan Mankes. Schilder van tederheid. Zwolle: WBooks, 2025, vierde druk. Jan Mankes (1889-1920) werd slechts dertig jaar, maar liet bijna tweehonderd schilderijen na. De afgelopen decennia is de belangstelling voor zijn werk sterk toegenomen, met tal van publicaties en tentoonstellingen. Mankes zonderde zich het liefst af in de natuur en in zijn atelier. Uiterlijk was hij kalm, innerlijk was hij onrustig. Hij was een kunstenaar die uiting wilde geven aan zijn geestelijk leven en daartoe zocht hij naar manieren om dieper door te dringen in de objecten die hij afbeeldde. Zijn werk wordt gekenmerkt door verstilling, verfijning, eenvoud, zuiverheid en melancholie. Rémon van Gemeren volgt Mankes op de voet en geeft tegelijkertijd een scherp en intrigerend beeld van zijn persoonlijkheid en kunstenaarschap. Ook plaatst hij Mankes in de context van zijn omgeving en zijn tijd. Jan Mankes. Schilder van tederheid vertelt een verhaal over een man die de tederheid van het bestaan wilde uitdrukken met behulp van alles wat hij mooi vond, een verhaal over de kracht en de kwetsbaarheid van het leven. Met 42 afbeeldingen. € 29,95. De dubbeltentoonstelling over Jan Mankes is t/m 22 juni te zien in Museum Belvédère en Museum Arnhem.
SYMPOSIUM KUNST, RELIGIE EN KLIMAATVERANDERING – 10 april, 10.00- 17.00 uur (inloop 9.45 uur). Utrecht, Auditorium Catherijneconvent, Utrecht: Symposium van Figura Divina COSMOS: GODDELIJK CANVAS? KUNST, RELIGIE EN KLIMAATVERANDERING. Het symposium is georganiseerd in samenwerking met het NWO Onderzoeksproject ‘Religie en klimaatverandering in Nederland’ (Tilburg University). Inschrijfgeld 30 euro inclusief de vegetarische lunch. Voor het programma, zie https://figuradivina.org/symposia/kunst-religie-en-klimaatverandering-2025/. Opgave vóór 4 april via de link op https://figuradivina.org/ of rechtstreeks: https://www.religionclimate.org/nl/cosmos-goddelijk-canvas
KRUISWEG EN ARS MUSICA IN SCHEVENINGEN – Zondag 13 april 2025, 19.00 uur, Bethelkerk Scheveningen, Jurriaan Kokstraat 175, Scheveningen: Kruisweg van ontwerper Floris Hovers met muziek van Ars Musica. Ontwerper en kunstenaar Floris Hovers maakt iets bijzonders: een nieuwe kruisweg met veertien staties. Hij gaat deze uitdaging aan voor het project 'De Nieuwe Passie' in de Scheveningse Bethelkerk. Hierbij worden kunst en muziek gecombineerd. Hovers presenteert het resultaat zelf op zondag 13 april, terwijl muziek klinkt van onder andere Johann Sebastian Bach, Jean Sibelius en Arvo Pärt. Het orkest van Ars Musica onder leiding Patrick van der Linden voert de muziek uit. Floris Hovers maakt van restmateriaal kleurige steden, maar ook bijzonder speelgoed en meubels. Zijn kunstwerken worden overal ter wereld verkocht. Toegang: Gratis, kaarten reserveren noodzakelijk. Informatie en kaarten: www.denieuwepassie.nl
ZOEKEN NAAR ZINGEVING IN KRÖLLER MṺLLER – t/m 11 mei, Kröller-Müller Museum, Houtkampweg 6, Otterlo: Zoeken naar zingeving. Zoeken naar zingeving was de drijvende kracht achter Helene Kröller-Müllers persoonlijke leven en verzameling. Dwars door de collectie volg je haar reis langs kunstenaars en stromingen, filosofie en spiritualiteit. Haar bestemming was een museum als een centrum voor geestelijk leven, geplaatst in de rust van de natuur. Zoeken naar zingeving is een tentoonstelling die inspireert en uitnodigt tot eigentijds filosoferen over het leven en kunst. e ziet kunstwerken van onder anderen Vincent van Gogh, Johan Thorn Prikker, Jan Toorop, William Degouve de Nuncques, Odilon Redon, Pierre Puvis de Chavannes, Jan Sluyters, Charley Toorop en Piet Mondriaan. En beeldhouwwerken van onder anderen John Rädecker en Johan Coenraad Altorf. Lees meer
BOVEN NATUUR IN HAARLEM – 22 februari t/m 30 maart, Vishal Haarlem: Boven Natuur. Opening: vrijdag 21 februari om 17.00 uur (deuren gaan open om 16.45 uur) door Marjoleine de Vos, schrijver, dichter en columnist van NRC. Het thema van deze tentoonstelling is ‘het bovennatuurlijke’. De deelnemende kunstenaars onderzoeken en verbeelden elk op hun eigen manier het ruime gebied buiten de door ons waarneembare en verklaarbare wereld. Dit kan zijn door middel van spiritualiteit, magie, religie, mythes of volksverhalen. De kunstwerken in de tentoonstelling tonen bezielde werelden, waarin een grote verbondenheid met de essentie van het leven en de natuur voelbaar is en waarin alles op een dieper niveau met elkaar verweven is. Deelnemende kunstenaars: Janpeter Muilwijk, Shani Leseman, Carmen Schabracq, Sophie Steengracht, Emma van Drongelen (tevens curator).Zondag 23 maart om 14.00 uur: Kunstenaarsgesprek over het thema ‘het bovennatuurlijke’, onder leiding van Koos de Wilt. Alle kunstenaars zullen aanwezig zijn. Aansluitend zal pianiste Karin de Boef meditatieve muziek van onder meer Jacco Lamfers en Douwe Eisenga ten gehore brengen op een vleugel die speciaal voor deze gelegenheid in de Vishal wordt opgesteld. Lees meer
JEDI NOORDEGRAAF IN GOUDA – t/m 6 april, De Veste, Ridder van Catsweg 300, Gouda: expositie Psalmenproject Harteklop in de Veste van Jedi Noordegraaf. Voor openingstijden zie www.devestegouda.nl/home/actueel/.
MARISA RAPPARD IN ROTTERDAM – 16 februari t/m16 april, Studio Seine, Mathenesserdijk 323A, Rotterdam: Marisa Rappard: solo show 'The Comfort of Replicas'. Recent werk op doek en papier, machine geweven tapijten en digitale collages, die vertellen over het verlangen om elkaar zonder een scherm te ontmoeten, de zoektocht naar troost en echt contact. Open: donderdag – zaterdag en op afspraak. https://studioseine.nl/portfolio-item/marisa-rappard/
JAN VAN DER KOOI IN HEERENVEEN – t/m 22 juni, Museum Belvédère, Heerenveen: Jan van der Kooi – Wie ben je als niemand kijkt. Selectie zelfportretten en impressies van landschap De Veenhoop van meestertekenaar Jan van der Kooi (1957). Van der Kooi werkt in traditionele tekentechnieken en heeft een geheel eigen stijl ontwikkeld die het midden houdt tussen realisme en expressionisme. Hij exposeerde in gerenommeerde musea in binnen- en buitenland, maar niet eerder in Fryslân, de provincie waar hij al jaren woont en werkt. https://www.museumbelvedere.nl/nl/nu_te_zien/kabinetten/
SIERK SCHRÖDER IN HARDERWIJK – t/m 30 maart, Stadsmuseum Harderwijk: Sierk Schröder. Een representatieve overzichtstentoonstelling van schilder en tekenaar Sierk Schröder (1903-2002). We brengen zijn veelzijdige oeuvre en vakmanschap voor het voetlicht en geven hem de plek in de kunstgeschiedenis die hij verdient. Sierk werd geboren in Nederlands-Indië. Van 1922 tot 1925 studeerde hij aan de Koninklijke Academie voor Beeldende Kunst in Den Haag. Hij maakte veel kinderportretten, met name van kinderen uit de betere milieus en schilderde veel bekende mensen uit het politieke, culturele en maatschappelijke leven. Onder wie Koningin Juliana en Koningin Beatrix, dirigent Bernard Haitink en Kardinaal Alfrink. Het allerliefste maakte hij vrij werk. Lees hier een gesprek van Antoine Bodar met Sierk Schröder ; Tentoonstelling Sierk Schröder - Stadsmuseum Harderwijk
SAMUEL VAN HOOGSTRATEN IN REMBRANDTHUIS – t/m 4 mei, Museum Rembrandthuis, Amsterdam: De illusionist. Samuel van Hoogstraten. Samuel van Hoogstraten (1627-1678), een naam om te onthouden. Hij leerde en werkte bij Rembrandt, in het leerlingenatelier van het Rembrandthuis. Van al Rembrandts leerlingen was hij de meest succesvolle. In zijn eigen tijd dan. Want na de 17de eeuw verloor hij zijn bekendheid bij het grote publiek. En dat terwijl hij een geleerde kunstenaar was die voortdurend experimenteerde met verschillende onderwerpen en optische trucs. Op het gebied van illusionisme was hij zelfs een pionier: de 3D-kunstenaar van zijn tijd. Ook schreef hij op late leeftijd een beroemd boek vol met lessen voor een nieuwe generatie schilders – zijn intellectuele meesterwerk. In deze tentoonstelling leer je Samuel van Hoogstraten kennen, ontdek je de kunst van illusie en ga je ook zelf aan de slag: doorzie de trucs en maak je eigen optische illusie. Lees meer
BOEK OVER SAMUEL VAN HOOGSTRATEN – David de Witt, Leonore van Sloten, Samuel van Hoogstraten | De illusionist. Zwolle: Wbooks, 2025. Samuel van Hoogstraten (1627-1678), was van alle leerlingen die Rembrandt onder zijn hoede heeft gehad de meest succesvolle. In zijn eigen tijd dan. Want na de zeventiende eeuw verloor hij zijn bekendheid bij het grote publiek. En dat terwijl hij een geleerde kunstenaar was die voortdurende experimenteerde met verschillende genres en optische trucs. Op het gebied van illusionisme was hij zelfs een pionier: de 3D-kunstenaar van zijn tijd. Van Hoogstraten schreef ook een invloedrijk handboek over het maken van schilderijen, Inleyding tot de hooge schoole der schilderkonst. Daarin gaat het vooral om het schilderen van wat hij ‘de zichtbare wereld’ noemt – schilderen wat je ziet. Generaties kunstenaars zijn ermee opgevoed. Niet onbelangrijk: dit boek beschrijft ook Rembrandts opvattingen over kunst, en is daarmee onze belangrijkste bron over die grote kunstenaar. Hoog tijd voor een hernieuwde introductie. € 29,95. Lees meer
BIJBELS MUSEUM IN ALMERE – t/m 6 juli, Kunstlinie Almere, tentoonstelling RE:FWD. A Reply to the Present, A Forward to Us All. Hoe ziet hoop eruit in een gebroken wereld? En hoe kan kunst ons helpen om ons een toekomst in te beelden die hoopvol, en tegelijkertijd realistisch is? De groepstentoonstelling RE:FWD: A Reply to the Present, A Forward to Us All – die vanaf 7 februari in Kunstlinie te bewonderen is, brengt hoopvolle toekomstperspectieven van 22 jonge kunstenaars samen. Via installaties, soundscapes, schilderijen, textielkunst en sculpturen verkennen en vieren zij kleine en grote hoop. Zij kijken kritisch naar het verleden en het heden en speculeren over wat er zou kunnen zijn. Onder het motto – ´zonder bewustzijn vormt zich geen fundament en in een luchtkasteel kan niemand leven´ – onderzoeken zij wat het betekent om een toekomst vorm te geven vanuit rouw, veerkracht en mogelijkheden. Lees meer
JELTJE HOOGENKAMP IN ELBURG – t/m 28 juni, Museum Sjoel Elburg, Graaf Hendriksteeg 2, Elburg: Westerbork ver weg dichtbij. Dit jaar herdenken we het einde van de Tweede Wereldoorlog en vieren we dat we onze vrijheid terugkregen. Dat is nu tachtig jaar geleden. Met een expositie over kamp Westerbork willen we een brug slaan tussen verleden en heden, in een tijd waarin duidelijk is dat vrijheid niet vanzelfsprekend is. Op de tentoonstelling ‘Westerbork Ι ver weg Ι dichtbij’ worden ook de minder bekende perioden van ‘Westerbork’ belicht. Centraal staat de ‘barak’, die herinnert aan de vele barakken van Westerbork, van waaruit al die duizenden op transport werden gesteld naar de vele kampen in het oosten. Ook de meeste Joodse inwoners van Elburg werden vanuit deze barakken gedeporteerd. Het werk van Joodse kunstenaar Leo Kok (1923-1945) brengt Westerbork scherp op het netvlies. Door zijn tekeningen weten we hoe het kamp er tijdens de oorlog uitzag en hoe mensen in de barakken leefden. Jeltje Hoogenkamp (1946) verbeeldt in een reeks van 50 werken onder de titel ‘Ver Weg Dicht Bij’ het drama van de concentratiekampen. Zij maakte deze op basis van foto’s van Auschwitz-Birkenau uit een educatief project van een scholengemeenschap. Met verf, inkt, sjablonen en potlood veranderde zij de oorspronkelijke beelden in abstracte kunstwerken. Een kleine selectie van dit werk is hier te zien. De kunstenares wil met deze schilderijen de Holocaust onder de aandacht brengen van de generaties van nu en van de toekomst. ‘De geschiedenis van de Holocaust blijft een tijdloos onderwerp, de urgentie en actualiteit zijn adembenemend.’ Meer informatie
IKONEN IN KAMPEN – t/m 3 mei, Ikonenmuseum Kampen: Het jaar rond met Ikonen. Het zijn fascinerende objecten, kalenderikonen. Minutieus geschilderd laten ze grote groepen heiligen en feestdagen zien, geordend per maand of jaar. Als een soort verjaardagskalender liggen ze vaak op een lessenaar in een kerk. Zo kan iedereen zien van welke heilige het feest wordt gevierd. In deze tentoonstelling maken we kennis met kalenderikonen en wat op deze panelen te zien is. We kijken naar wat het verschil is tussen bewegende en vaste feesten en waarom sommige heiligen meerdere feestdagen hebben. https://www.ikonenmuseumkampen.nl/home
HENK HELMANTEL IN KAMPEN – t/m 31 mei, Ikonenmuseum, Kampen: de collectie Ritsema – een gevarieerde selectie van meesterwerken van Henk Helmantel. https://www.ikonenmuseumkampen.nl/home
ANNEKE KAAI IN LEIDEN – t/m 26 mei, Marekerk, Lange Mare 48, Leiden: expositie van Anneke Kaai, ‘kunstenares van het licht’. Een serie van 16 werken rond het thema ‘Relaties tot God’. Zaterdag 14 – 16 uur; zondag na de kerkdienst ca. 11.15 – 12.15. www.marekerk.nl WEERSOMSTUIT – Weersomstuit en 80 andere klimaatgedichten. Onder redactie van Ria Borkent en Alfred Valstar werd een dichtbundel samengesteld met gedichten rondom het klimaat., van 26 dichters. Zonder opgeheven vingertje, maar kleurrijk, soms wel confronterend, soms met humor, of juist ingekeerd. De dichtbundel is in 4 thema’s ingedeeld: Het weer, natuur, vervuiling en licht. Bij elk thema is een zwartwit illustratie door kunstenaar Grady van den Bosch, die ook het beeld voor de cover maakte. Er klinkt een stukje Bijbelse hoop door in de bundel. Ria Borkent schreef zelf verschillende teksten voor het Nieuwe Liedboek. Meer informatie op de website van Uitgeverij Anderszins: www.uitgeverijanderszins.nl
WORKSHOP TWEELUIK – 8 maart: monoprint & Gedicht bij een filosofisch thema. Op zaterdag 8 maart organiseert kunsteducator en kunstenaar Grady van den Bosch de workshop Tweeluik maken. Met de monoprinttechniek waarbij je met stukjes plastic zak acrylverf op je papier drukt, maak je een verbeelding en daarbij schrijf je in 3 stappen een kort gedicht. We werken vanuit een filosofisch thema, met voldoende ruimte voor een persoonlijke invalshoek. Locatie is De Duif in Huizen. Kosten zijn 57,50 euro inclusief alle materialen en koffie/thee/lekkers. Opgeven uiterlijk 22 februari bij gradyvandenbosch@kpnmail.nl. Meer info: www.gradyvandenbosch.nl
JAN MANKES IN HEERENVEEN – t/m 22 juni, Museum Belvédère, Heerenveen: Jan Mankes. In 2025 presenteren Museum Arnhem en Museum Belvédère een tentoonstellingstweeluik rond het oeuvre van Jan Mankes (1889-1920). De kunstenaar woonde en werkte van 1909 tot 1915 in Friesland en vestigde zich in de laatste jaren van zijn leven in het Gelderse Eerbeek. De twee exposities in Arnhem en Oranjewoud geven een representatief overzicht van een van de meest bijzondere kunstenaars die werkzaam waren aan het begin van de twintigste eeuw.Meer informatie
JAN MANKES IN ARNHEM – t/m 22 juni, Museum Arnhem, Utrechtseweg 87, Arnhem: De grootste Mankes-tentoonstelling ooit, verspreid over twee musea. Samen met Museum Belvédère in Oranjewoud laten we Mankes als nooit tevoren zien. Jan Mankes (1889-1920) staat bekend om schilderijen, waarop de tijd stil lijkt te staan. Een rustige scène van de mensen om hem heen, van dieren en van natuur. Hij maakte deze kunstwerken als reactie op de onrustige tijd waarin hij leefde, tegen de achtergrond van de communistische revolutie, de Eerste Wereldoorlog en het feit dat Nederland zich moest voorbereiden op oorlog. Waarom deed Mankes dat? Was het een manier om te ontsnappen aan de ellende? Of zat er een strategie achter? In Museum Arnhem zie je dat Mankes aandachtig en met veel gevoel schilderde. Ook kijken we naar zijn tijdgenoten en naar hedendaagse kunstenaars. Hoe zoeken zij rust in de onrustige wereld om zich heen? Lees meer
ZIEN EN GELOVEN IN DE MIDDELEEUWEN – t/m 4 mei, Rijksmuseum Twenthe, Lasondersingel 129-131, Enschede: Zien & Geloven – Zintuiglijke ervaring in de late middeleeuwen. Deze tentoonstelling neemt je mee terug naar het Europa van de late middeleeuwen, een tijd waarin christenen hun religieuze beleving versterkten door hun zintuigen te prikkelen met beelden, geluiden, smaken, geuren en tastbare voorwerpen. Deze expositie belicht de rol van de verschillende zintuigen en rituelen, en laat een tijd herleven waarin kunst intiem en intens werd beleefd. Lees meer
JELTJE HOOGENKAMP IN MIDDELBURG – t/m 31 maart, Etty Hillesum Huis, Molenwater 77, Middelburg: Lijnen van Herinnering: Het Kamp en het Denkende Hart met geselecteerde werken uit de reeks Ver Weg, Dicht Bij van kunstenaar Jeltje Hoogenkamp. De reeks bestaat uit 50 werken, gemaakt op basis van foto’s van Auschwitz uit een educatief project van Scholengemeenschap Lek & Linge in Culemborg. Voor deze tentoonstelling is een selectie gemaakt van kunstwerken die de verbinding zoeken tussen het fysieke kamp en de morele en filosofische dimensies die Etty Hillesum in haar geschriften heeft verwoord. Met verf, inkt, sjablonen en potlood heeft Hoogenkamp de oorspronkelijke beelden getransformeerd tot abstracte kunstwerken, waarin historische en persoonlijke lagen samenvloeien. De abstracte vormen en grijstinten roepen een gevoel op van mist en sneeuw, waardoor de fysieke beelden van Auschwitz plaatsmaken voor een introspectieve ruimte. Bezoekers worden uitgenodigd om zich te verdiepen in de gelaagde betekenis van herinnering en veerkracht, waarbij Lijnen van Herinnering een ruimte creëert voor reflectie op de morele urgentie van Hillesums gedachtegoed in onze tijd. Vrijdag, za en zo 13.00 – 17.00 uur. Opening 26 januari 14.00 uur. Meer informatie
HELMANTEL ONTMOET HUISMAN – t/m 28 september 2025, Jopie Huisman Museum, Workum: Helmantel ontmoet Huisman. In deze tentoonstelling is werk te zien van Henk Helmantel, een van de belangrijkste kunstenaars binnen het hedendaags realisme in Nederland. De tentoonstelling geeft een inkijkje in Henk Helmantels kunstenaarschap én zijn verwantschap met het werk van Jopie. Te zien zijn meer dan veertig van Helmantels beroemde stillevens en kerkinterieurs. Henk Helmantel: ‘Ik ben veel vergeleken met Jopie. Al hebben we onze eigen stijl, toch is er zeker een verwantschap voelbaar.’ Beide Noordelijke Realisten laten in hun stillevens eenvoudige gebruiksvoorwerpen met een voelbaar verleden figureren. Hoewel de kunstwereld hen allebei in de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw wegzette als ‘niet vernieuwend’, bleven zij tegen de stroom in trouw aan hun eigen stijl. Lees meer
CORNELIS BOS IN AMERSFOORT – t/m 29 maart, Café Stu, Scherbierstraat 3a, Amersfoort: Cornelis Bos: risoprints, zeefdrukken, blauwdrukken. Opening op 11 januari vanaf 16.00 uur.
COMPASSION – t/m 31 augustus, Museum aan de Stroom, Antwerpen: Over de vele gezichten van medeleven. Medeleven voelen of tonen is eigen aan de mens en kent vele gezichten. De expo laat zien hoe we dat doorheen vele tijden, culturen en levensbeschouwingen in beeld brengen. En ook, wat de schurende kanten ervan zijn. Want hedendaagse kunst van Ai Weiwei, Berlinde De Bruyckere en Stephan Vanfleteren, doen je stilstaan bij de moeilijkere vragen rond dit thema. Geopend van 10:00 tot 17:00. Lees meer
EXPOSITIE IN DE SINT-APOLLONIAKERK IN ELST (BELGIË) – t/m 23 februari, Sint-Apolloniakerk, Elst (België): expositie met werken van kunstenaars Martine Bogaert, Erwin Silversmet en Jan Leenknegt. De tentoonstelling opent op zondag 9 februari met een aperitiefconcert met Lars Leinfelder Verhellen. Tijdens de week open van 13 tot 17 uur; zaterdag en zondag van 10 tot 17 uur. Meer info vindt u op www.alnetum.be.
PARCUM POCKET #4 - Deze vierde PARCUM Pocket neemt je mee op tocht langs zeven religieuse erfgoedsites in en rond Leuven. Via de fysieke tocht 'Meesters in Verbeelding' richt PARCUM de spotlights op deze bijzondere plekken, met hun specifieke Vlaamse meesters. Naast de reeks kortverhalen die je ter plekke kan beluisteren, ontwikkelden we ook een luisterverhaal en deze pocket. Deze pocket biedt een overzicht van de verschillende objecten en locaties die aan bod komen in de meestertocht. Je krijgt een overzicht van de geschiedenis van de plek en het belang van het kunstwerk voor de erfgoedsite. Wat is de betekenis? Waarom is het speciaal voor deze plek gemaakt? En wie was de opdrachtgever en welke kunstenaar heeft het vervaardigd? Deze pocket kadert binnen ‘Vlaamse Meesters op hun Plek’, een initiatief van Toerisme Vlaanderen in samenwerking met Openbaar Kunstbezit Vlaanderen. Koop
PARCUM Pocket #4 > VAN GOGH IN GRONINGER MUSEUM – t/m 5 mei 2025: Hoe van Gogh naar Groningen kwam. Over eigenzinnige Groningers en ondernemende studenten die de moderne kunst in 1896 naar het Noorden brachten. Weinig mensen weten dat in het Groninger Museum één van de grootste tentoonstellingen van Vincent van Gogh te zien is geweest. Het Groninger Museum vertelt met de tentoonstelling Hoe Van Gogh naar Groningen kwam het verhaal van eigenzinnige Groningers en ondernemende studenten, die vanaf 1896 de moderne kunst naar het Noorden brachten. Lees meer
BOEK – Anneke de Vries (red.), Belle de Rode, Mariëtta Jansen, Hoe Van Gogh naar Groningen kwam. Zwolle: Wbooks, 2024. Over eigenzinnige Groningers en ondernemende studenten die de moderne kunst naar het Noorden brachten. Vincent van Gogh is zelf nooit in Groningen geweest, maar zijn werk wel: al in 1896, zes jaar na zijn overlijden, zijn er 128 schilderijen en tekeningen te zien in het dan pas geopende Groninger Museum. Het is de grootste Van Gogh-tentoonstelling tot dan toe. Dit boek vertelt het verhaal van die tentoonstelling in woord en beeld. De organisatoren van de toenmalige tentoonstelling, een groep studenten van de Rijksuniversiteit Groningen, ontmoeten elkaar in een periode waarin de bloei van de wetenschap en de groei van de stad hand in hand gaan. De relatie tussen de studenten, hun hoogleraren en toonaangevende kunstenaars van dat moment krijgt uitgebreide aandacht. Niet alleen Van Gogh is in deze jaren namelijk het onderwerp van een expositie: de studenten (onder wie de later zo beroemde cultuurhistoricus Johan Huizinga) presenteren tussen 1895 en 1897 ook werk van hedendaagse kunstenaars als Theo van Hoytema, Johan Thorn Prikker en Jan Toorop, die hoogstpersoonlijk naar Groningen komt en er dineert met studenten en hoogleraren. In zijn kielzog volgt de Haagse kunstpedagoog H.P. Bremmer: vooraanstaande Groningers gaan bij hem op cursus in de villa van de psycholoog prof. Gerard Heymans en beginnen kunst te verzamelen – waaronder werk van Van Gogh. In samenwerking met Groninger Museum, illustraties 240 kleur & zwart-wit, €29,95.
ADRI GEELHOED EN LEENDERT HOUTEKAMER IN AXEL – t/m 29 maart, Museum Het Warenhuis, Markt 1 te Axel: tentoonstelling van beelden van Leendert Houtekamer en schilderijen van Adri Geelhoed. Levensechte personages, door Leendert, in klei, gips, steen en hout. Een ontmoeting om niet te vergeten. Het Zeeuwse landschap in de schilderijen van Adri zal je bekend voorkomen, in veel gevallen ben je door dat landschap naar de expositie gereisd. Wellicht veranderen de schilderijen je kijk op het echte landschap. De beelden en schilderijen gaan tweegesprekken aan, ze wisselen elkaar af in mooie combinaties en versterken elkaar. De tentoonstelling schetst de ontwikkeling van twee kunstenaars. Die ontwikkeling loopt deels parallel. https://www.hetwarenhuis.nl/
MARIANNE VON WEREFKIN IN ZWOLLE – t/m 16 maart 2025, Museum de Fundatie Zwolle: Marianne van Werefkin – Pionier van het expressionisme. Marianne von Werefkin werd op twintigjarige leeftijd al de Russische Rembrandt genoemd. Ze speelde aan het begin van de 20ste eeuw een cruciale rol in de ontwikkeling van het expressionisme in Duitsland. En ze maakte deel uit van de kunstenaarsgroep Der Blaue Reiter. Toch is Marianne von Werefkin (1860-1938) veel minder bekend dan kunstenaars Wassily Kandinsky, Franz Marc en haar langjarige partner Alexej von Jawlensky. Van de kunstenaars rondom Der Blaue Reiter was zij de eerste die – naar het voorbeeld van Munch en de Franse Nabis en fauves – met intense kleurvlakken en vlakke vormen experimenteerde. Haar grote belang wordt pas de laatste jaren echt erkend. Vrouwelijke schilders werden lange tijd onderschat en zijzelf droeg daar ook aan bij door de carrière van haar partner Jawlensky jarenlang op allerlei manieren te ondersteunen. Vanaf de herfst is voor het eerst in Nederland het kleurrijke werk van Marianne von Werefkin in een overzichtstentoonstelling te zien, samen met een aantal werken van haar tijdgenoten. Lees meer
SUSANNA IN MUSEUM GOUDA – t/m 23 maart, Museum Gouda: Susanna – van middeleeuwen tot MeToo. Susanna en de ouderlingen is een eeuwenoud verhaal over een jonge vrouw die wordt belaagd door twee machtige mannen. Zij begeren haar en gebruiken chantage om hun zin te krijgen - er is niets nieuws onder de zon. We kennen het verhaal uit het Bijbelse oude testament en uit Duizend-en-één Nacht. Maar Susanna werd pas echt beroemd dankzij de kunst. Keer op keer is Susanna vastgelegd. Vaak als mooie naakte vrouw. Badend in een fontein in een weelderige tuin. Bespied door twee mannen, vanachter een boom. Soms wordt haar arm vastgegrepen. Vaak kijkt ze wanhopig, soms hoopvol of zelfs een beetje verleidelijk. Maar waarom legden kunstenaars dit MeToo tafereel keer op keer vast? Van Rembrandt en Artemisia Gentileschi tot hedendaagse kunstenaars - Susanna is een muze. Als symbool van vroomheid en huwelijkse trouw. Of juist als lustobject. Als vehikel voor een politieke boodschap. Als belaagde prooi, of juist als een krachtige survivor. Aan de hand van tientallen schilderijen, tekeningen en voorwerpen uit binnen- en buitenland krijgt Susanna in Gouda het podium. Lees meer
ARY SCHEFFER IN DORDRECHTS MUSEUM – t/m 23 maart, Dordrechts Museum: Liberté! Ary Scheffer & de Franse Romantiek. Deze tentoonstelling neemt je mee terug naar het roerige Parijs in de eerste helft van de negentiende eeuw, een tijd vol politieke onrust en culturele bloei. Kunstenaars als Eugène Delacroix en Théodore Géricault zetten hun penselen in als wapens of klommen op de barricades. Zo ook de uit Dordrecht afkomstige Ary Scheffer (1795-1858), die al snel een van de beroemdste schilders van de Franse hoofdstad werd. Behalve een indrukwekkend aantal schilderijen van Scheffer zijn er ook bekende kunstwerken uit het Kasteel van Versailles en het Louvre voor de eerste keer in Nederland te zien. www.dordrechtsmuseum.nl
UIT HET PARADIJS IN UDEN – t/m 16 maart, Museum Krona, Veghelsedijk 25, Uden: Uit het paradijs. Kunst, mythologie, psychologie, een coproductie van het Bijbels Museum en Museum Krona. Labyrint-achtige paden, middeleeuwse heiligenbeelden, getufte ‘Joshua Trees’ en immense spiraalvormige schilderingen: oude, moderne en hedendaagse kunst worden met elkaar verbonden. Van grafiek van Salvador Dalì en Rembrandt tot videokunst van Juul Kraijer en Guido van der Werve. Centraal staat ‘de reis van de mens’, waarin ook de bezoeker zelf wordt meegenomen. Om vanuit de veilige omgeving – het paradijs – via obstakels uiteindelijk gelouterd naar huis terug te keren. Inspiratie voor de tentoonstelling komt van dieptepsycholoog C.G. Jung, wiens boek De mens en zijn symbolen precies zestig jaar geleden verscheen. De visie van Jung op de mens en de kunst, het onbewuste en het symbool vormt – samen met het werk van mythedeskundige Joseph Campbell – al jaren inspiratie voor vele kunstenaars, filmmakers (de ‘Hollywoodfilm’) en romanschrijvers. Uit het paradijs. Kunst, mythologie, psychologie toont middeleeuwse topstukken uit de collectie van Museum Krona, verrijkt met unieke bruiklenen uit verschillende museale collecties. Aansluitend reist de tentoonstelling naar Museum Klooster Ter Apel. Open di t/m zo van 11 tot 17. www.museumkrona.nl
ANDY WARHOL IN HEERLEN – t/m 16 maart, SCHUNCK Heerlen: Andy Warhol: Vanitas. Op 15 september 2024 opent SCHUNCK Museum in Heerlen in samenwerking met The Andy Warhol Museum in Pittsburgh de tentoonstelling Andy Warhol: Vanitas. Het is zestien jaar geleden dat er een grote Andy Warhol solotentoonstelling in Nederland te zien was. Vanitas toont meer dan honderd werken en objecten uit de collectie van het Andy Warhol Museum die thema’s als eindigheid en spiritualiteit in zijn leven en kunst uitlichten. Andy Warhol: Vanitas richt zich op het thema religie in het werk en leven van Warhol, zoals eerder verkend in de succesvolle tentoonstelling Andy Warhol: Revelation (2019) in het Andy Warhol Museum in Pittsburgh. Vanitas bouwt voort op Revelation en gaat dieper in op de thema’s vergankelijkheid en eindigheid in het leven en werk van de kunstenaar. Warhol was een toegewijde Byzantijnse katholiek. Tot zijn moeders dood in 1974 ging Warhol bijna elke zondag samen met haar naar de kerk en ook de jaren daarna ging hij regelmatig. Warhol was zich bewust van de eindigheid van het leven, zeker na de mislukte aanslag op zijn leven. Lees meer
BOEK MAARTEN VAN HEEMSKERCK – Ilja Veldman, met een bijdrage van Mireille te Marvelde en Jessica Roeders: Maarten van Heemskerck 1498-1574. Zwolle – Wbooks, 2024. Maarten van Heemskerck (1498-1574) is een van de belangrijkste Noord-Nederlandse kunstenaars uit de zestiende eeuw. Zijn vroegste schilderijen getuigen al van een meesterlijke creativiteit en originaliteit. Een verblijf in Rome in 1532-1536/1537 is bepalend voor Heemskercks verdere loopbaan. De antieke kunst en de meesterwerken van Italiaanse kunstenaars als Michelangelo en Rafaël die hij daar ziet, maken diepe indruk op hem. Zijn stijl en thematiek veranderen daardoor radicaal. Na terugkeer in Haarlem in 1537 ontwikkelt Heemskerck zich tot de beste vertegenwoordiger van de renaissance in de noordelijke Nederlanden. In dit boek worden voor de eerste keer zijn leven en werk in samenhang beschreven en gezet tegen de achtergrond van maatschappelijke omstandigheden en historische gebeurtenissen. De schilder leeft in een woelige tijd. De Beeldenstorm en de opstand tegen het Spaanse regime maken in de noordelijke Nederlanden een eind aan de traditionele kunst voor kerken en kloosters, terwijl de gegoede burgerij de nieuwe doelgroep wordt. Dankzij Heemskerck komt ook de prentkunst tot bloei als een nieuw artistiek medium voor bredere lagen van de bevolking. Dit nieuwe, rijk geïllustreerde standaardwerk bevat tal van nieuwe vondsten en inzichten. Circa 320 afbeeldingen in kleur en zwart-wit. Introprijs tot 20 januari 2025: €39,95. Maarten van Heemskerck 1498-1574 • WBOOKS
CREATIEVE RETRAITE IN BRETAGNE – Ook komend jaar kun je weer meedoen met de Creatieve Retraite in Bretagne. De retraite heeft als thema Ruimte voor Vreugde en vindt plaats van 6 tot 13 juni, de week ná Pinksteren. Wat geeft jou diepe vreugde? Wat dempt deze? In een omgeving van rust en natuur (bos en zee) staan we stil bij deze vragen. We putten uit bijbelse inspiratie en spreken onze creativiteit aan. Kijk voor het hele programma en meer informatie op de website www.creatieve-retraite.nl.
ARTWAY WEBSITE – We zijn onlangs overgegaan op de nieuwe website, die nu tevoorschijn komt als je www.artway.eu intikt. We zijn momenteel hard bezig de website bij te werken, maar dit vergt meer tijd dan we hadden gehoopt. Geduld is een schone zaak en daar vragen we je om. De oude website is in deze periode van transitie nog te bereiken via www.artwaynl.nl.
FOKE STRIBOS IN HUIZEN – 29 december - 24 januari, Galerie 'De Kleine Toonzaal', Voorbaan 25, Huizen: Foke Stribos en Johan Klijn: Waar wegen samenkomen. Foke Stribos land- en zeeschappen met houten sculpturen van Johan Klijn. Foke Stribos: ‘Met brede streken schilder ik kleur, vorm en ritme van thema's die ik vaak vind in filosofische en bijbelse ideeën, de natuur, het plezier van het schilderen zelf en natuurlijk in de reflectie erop. Op deze manier maak ik mijn werken van acryl of olieverf op canvas, paneel, papier of karton. Ik verbeeld zowel de geabstraheerde realiteit als het realisme dat in thema's is vastgelegd.’ www.fokestribos.nl of www.landscape-abstracted.eu. Instagram: @fokestribos
OPEN CALL TENTOONSTELLING TOREN VAN BABEL – Het Bijbels Museum en Stedelijk Museum Breda kondigen met trots de Open Call aan voor de tentoonstelling Toren van Babel, een inspirerende en actuele kunstmanifestatie die zich verdiept in de kracht en complexiteit van taal. Kunstenaars uit heel Nederland worden uitgenodigd om tussen 1 november - 14 december 2025 werk in te sturen dat reflecteert op de mythe van de toren van Babel en de rol en betekenis van taal in onze samenleving. Een selectie van minimaal 20 kunstwerken zal te zien zijn in Stedelijk Museum Breda vanaf november 2026. Zowel traditionele als innovatieve kunstvormen zijn welkom. De organisatoren hopen op hedendaagse interpretaties van de oude mythe: werk dat ingaat op de manier waarop taal samenbrengt of juist afstand schept, op meerstemmigheid, polarisatie en de rol van technologie in communicatie. Voor meer informatie over de open call, deelnamevoorwaarden en het volledige programma, bezoek onze websites www.bijbelsmuseum.nl / www.stedelijkmuseumbreda.nl
NIEUW BOEK OVER KUNST ALS INSTRUMENT VOOR DE ZIEL – Annelies Vanwalleghem, Kunst als instrument voor de ziel. Meditatie in West-Europa 1450-1650. Bussum: Uitgeverij Thoth, 2025. Dit boek bekijkt laatmiddeleeuwse en vroegmoderne kunst als een instrument voor de ziel. Kunst als middel, met als doel verlossing. Rond 1500 waren wereldbeeld en zelfperceptie nauw verweven met de Bijbel. Kunst bood bescherming. Wekte gevoelens, gedachten en intenties op die bijdroegen aan het zielenheil. Beelden creëerden een meditatieve matrix om de ziel te onderzoeken en herstellen. Waarin de kijker elk bizar detail kon aftasten, elk laagje betekenis kon afpellen en intens geraakt kon worden door bloed, tranen en liefde. Met oog voor het excentrieke duikt dit boek diep in de intellectuele schoonheid van deze kunst. Het legt onderliggende devotionele mechanismen en hun oorsprong bloot en verkent de absurde, macabere en soms schokkende aspecten ervan. De vloeiende wisselwerking met ruim tweehonderd beelden uit een particuliere kunstcollectie, brengen de lezer uiteindelijk tot de vraag: kan deze vergeten kunst misschien ook mijn ziel verlossen? Gebonden, 224 p. € 34,95
NIEUW BOEK OVER HET PROTESTANTSE KERKINTERIEUR NA DE REFORMATIE – Marco Blokhuis, Jan Dirk Wassenaar, Het kerkinterieur op de schop. De gevolgen van de Reformatie voor de middeleeuwse kerken in Nederland. Zutphen: Walburg Pers, 2025. Nadat de Reformatie in ons land voet aan de grond had gekregen, werden de kerken gezuiverd van alles wat aan de katholieke eredienst herinnerde. Dat is althans het gangbare beeld. Aan de hand van tal van voorbeelden uit oude stads- en dorpskerken laten de auteurs zien dat toch veel middeleeuwse interieuronderdelen (preekstoelen, koorhekken en orgels) gehandhaafd zijn en dat nieuwe (doophekken, pilaarbanken en tekstborden) eraan zijn toegevoegd. Ook staan de auteurs stil bij verwijderde onderdelen die later weer zijn teruggebracht, zoals doopvonten, muurschilderingen en nissen. Met speciale aandacht voor het vroegste protestantse zilveren avondmaalsgerei biedt Het kerkinterieur op de schop een fraai overzicht van de interieurs van protestantse kerken en het gebruik ervan – met nadruk op de periode van 1572 tot halverwege de zeventiende eeuw. €34,99. Lees meer
NIEUW BOEK OVER DE VERBEELDING VAN GELOOF IN DE 16e TOT 19e EEUW – Peter van Dael, Reformatie, revolutie, restauratie. Geloof verbeeld in de 16-19e eeuw. Zutphen: Walburg Pers, 2025. Wie op zoek is naar de eigen identiteit kan ook het christelijke verleden niet verloochenen. Dit boek tracht deze geschiedenis onder ogen te brengen. Het behandelt het ‘hoe’ (stijlgeschiedenis) en het ‘wat’ (iconografie) van voorstellingen uit eeuwen die in het teken staan van reformatie, revolutie en restauratie. In de zestiende eeuw gaan met de Reformatie de katholieke kerk en protestantse kerken eigen wegen. De Franse Revolutie (1789-1799) betekent een nieuwe breuk. Er ontstaat een seculiere samenleving, de godsdienstige overtuiging wordt voortaan gezien als een persoonlijke aangelegenheid. Na de Revolutie treedt een restauratieperiode in en trachten conservatieve krachten de oude orde te herstellen. Wat betekenen al deze ontwikkelingen voor de verbeelding van het geloof ? Theoloog en kunsthistoricus Peter van Dael gaat in op de verschillen tussen protestantse en katholieke kunst, kijkt naar nieuwe stijlrichtingen die ontstaan met het wegvallen van kerk en hof, behandelt in detail hoe de zelfstandige kunstenaar zich opnieuw laat inspireren door Bijbel en geloof, en hoe de kerk zich via de kunst probeert te revancheren en teruggrijpt op oude motieven. €24,95.
NIEUW BOEK WILLEM JAN OTTEN EN PAUL VAN DONGEN – Willem Jan Otten, Paul van Dongen, Amen. Essay over bidden. Middelburg: Skandalon, 2025. Wat gebeurt er als je bidt? In Amen onderzoekt Willem Jan Otten het gebed in zijn vele facetten – tastend, luisterend, schrijvend. Bidden is voor hem een beweging uit jezelf naar God toe die je tegelijk over jezelf en je geweten laat buigen. ‘Dat waar je om vraagt, wordt van jou gevraagd.’ Bidden, persoonlijk of met anderen, is een vorm van aandacht die – net als dromen en dichten – tegenwicht biedt aan de dwingende logica van materialisme en aan de orkaan van informatie die ons weg lijkt te blazen. ‘Een antilichaam tegen onze giftige succescultuur.’ Net als in zijn eerdere werk raakt Otten met zijn glasheldere stijl aan het mysterie van geloof en taal. Het boek Amen blijft je bij, heb je in die zin nooit uit. Het doet je in gedachten opkijken van de woorden – naar de rijke illuminaties van kunstenaar Paul van Dongen, die je ziende naar binnen doen keren. Hardcover, full colour | 208 blz. €27,99
NIEUW BOEK OVER PIETERSKERK IN LEIDEN – Ward Hoskens, De Pieterskerk in Leiden 1795 – heden, herinnering en gemeenschap. Zwolle: WBooks, 2025. Dit boek biedt een vernieuwend perspectief op cultureel erfgoed. De Pieterskerk in Leiden wordt door velen gezien als ‘een kerk die geen kerk meer is’. Terwijl het al meer dan vijftig jaar geen religieuze functie meer heeft, domineert die eigenschap dus het beeld dat er van het gebouw bestaat. Er is echter meer continuïteit in de rijke geschiedenis van de Pieterskerk. Niet alleen wat vandaag resteert van de geschiedenis van het gebouw is van belang, maar vooral de ontwikkeling van het monument door de eeuwen heen. De Pieterskerk vervulde altijd al verschillende belangrijke functies in de stad, naast de hoofdfunctie als godshuis: het was een plek waar mensen zich actief tot het verleden konden verhouden, waar zij hun identiteit konden vormgeven, een plek voor plechtige bijeenkomsten en een spil in het dagelijks leven, een ontzagwekkend monument en een praktische gemeenschappelijke ruimte. Een plek met het vermogen om te verbinden en inspireren. Het boek gebruikt dit verleden om een nieuw, uitgebreider perspectief te formuleren op het monument. Auteur Ward Hoskens, werkzaam bij de Stichting Pieterskerk Leiden als conservator, promoveerde onlangs op dit boek. 9789462586710, 288 pagina's, gebonden.
24 BEELDMEDITATIES VOOR ADVENT – Christian Weber, Advent – 24 Kunstwerke zur Bibel aus aller Welt. Basel: Mission 21, 2025. 24 bijbelteksten voor de adventstijd en 24 kunstwerken van over de hele wereld nemen ons mee op een intercontinentale reis van Argentinië naar Zimbabwe, van Haïti naar Japan. Korte achtergrondinformatie vertelt over de vaak verrassende of dramatische totstandkoming van de kunstwerken en geeft suggesties voor de interpretatie van beelden en teksten. Een adventskalender met eye-openers voor onbekende werelden en voor een hoop die groter is dan onze mogelijkheden en verwachtingen. Voor gebruik in een groep of in de klas of kerkdienst kunnen de kunstwerken online worden gedownload. 128 pagina's. Lees meer en bestel
AMSTERDAM LIGHT FESTIVAL EDITIE 14: LEGACY – t/m 18 januari: Editie 14 staat in het teken van nalatenschap, zowel in het groot als in het klein. Want Legacy gaat over grootse historische en klimatologische gebeurtenissen die hun invloed lang doen gelden, maar ook over het voortbestaan van familietradities en gedeelde herinneringen en gewoonten. Welk sporen laten we achter? Welke verhalen vertellen we door? Hoe willen we herinnerd worden? Twintig kunstenaars van over heel de wereld gingen aan de slag met deze vragen. Stuk voor stuk vertaalden ze hun persoonlijke interpretatie van wat het betekent om iets na te laten naar een visuele en ruimtelijke ervaring. Het resultaat is een gevarieerde verzameling lichtkunstwerken; uitbundig én ingetogen, monumentaal én intiem. Alle werken samen laten ons zien dat onze nalatenschap geen voldongen feit of lotsbestemming is. We kunnen zowel het heden als de toekomst actief vormgeven. De route loopt door het centrum van Amsterdam, waarbij de kunstwerken op, naast, en soms zelfs in de iconische grachten van de stad zijn geplaatst. Je kunt de route varen, wandelen of fietsen. Lees meer
KOLLWITZ NIEUW ZIEN – t/m 15 maart, Käthe Kollwitz Museum Keulen: Kollwitz neu sehen. Na bijna drie jaar renovatie opent het museum zijn deuren opnieuw en nodigt het u uit om Käthe Kollwitz (1867–1945) opnieuw te ontdekken. KOLLWITZ NEU SEHEN richt zich op de onderwerpen die haar hele leven hebben geraakt: sociale ongelijkheid, politieke omwentelingen, genderrollen en het leven van vrouwen in moeilijke tijden. De tentoonstelling benadrukt bewust haar visie als vrouw en kunstenaar – over moederschap, verlies, verdriet, maar ook over solidariteit en hoop. Afbeeldingen van woningtekorten, slechte arbeidsomstandigheden of de gevolgen van oorlog en geweld onderstrepen de ononderbroken actualiteit van haar werk. Lees meer op www.kollwitz.de
TENTOONSTELLING OVER FRANCISCANEN IN VENRAY – t/m 6 april, Venrays Museum: Franciscanen terug in Venray. Franciscanen, volgelingen van St. Franciscus, zijn bijna 350 jaar zichtbaar aanwezig geweest in Venray. In het Venrays Museum wordt het verhaal verteld van de komst van de Franciscanen, de stichting van een klooster, de Paterskerk en het Gymnasium I.C. In al die eeuwen hebben oorlogen, buitenlandse bezetters en een dramatische brand niet kunnen verhinderen dat deze Minderbroeders van grote betekenis zijn geweest op religieus, onderwijskundig en maatschappelijk gebied voor Venray en omstreken. Het klooster heeft inmiddels een andere bestemming, de kerk is nog steeds in gebruik. Het Gymnasium I.C. aan de Leunseweg is in 1969 opgegaan in het Boschveld College, de voorganger van het Raayland College. De expositie is te bezoeken op woensdag tot en met zondag van 13.30 tot 17.00 uur. Voor meer informatie, ook over de verschillende activiteiten tijdens de duur van de expositie: www.venraysmuseum.nl
MOKUM, DE BIOGRAFIE VAN JOODS AMSTERDAM – t/m 6 april in de Nieuwe Kerk, Amsterdam: Mokum, de biografie van Joods Amsterdam. ‘Mokum’ – het Jiddische woord voor ‘plaats’ of ‘stad’ – werd met de tijd een liefkozende bijnaam voor Amsterdam. Honderden objecten laten zien hoe Joodse bewoners Amsterdam hebben gevormd. De invloed van Jiddische woorden, zoals tof, mazzel en gozer, is nog dagelijks terug te horen op straat. Oud-inwoners als Baruch Spinoza, Samuel Sarphati en Anne Frank zijn wereldberoemd, en beeldbepalende plekken als De Bijenkorf, Tuschinski en het Amstel Hotel zouden nooit gebouwd zijn zonder Joodse initiatiefnemers. De tentoonstelling vertelt ook de indringende verhalen van vervolging, de moord op 60.000 Joodse inwoners tijdens de Tweede Wereldoorlog en het trage proces van erkenning en excuses, uiteindelijk uitgesproken door burgemeester Femke Halsema in 2025. Tegelijkertijd is er ruimte voor de heropleving en nieuwe invulling van religieuze en culturele identiteit. Lees meer
JAN PIETER FOPPEN IN NUNSPEET – t/m 1 februari, Noord-Veluws Museum, Winckelweg 17 a, Nunspeet: Jan Pieter Foppen – Hedendaags impressionist. Jan Pieter Foppen (Harderwijk 1972) is een kunstschilder die volop in de figuratieve traditie staat. In 1997 studeert hij af aan de Hogeschool voor de Kunsten Constantijn Huygens te Kampen als autonoom kunstschilder. Hij pakt alle onderwerpen aan, alledaagse scènes op straat of cafés, stadsgezichten, landschappen, interieurs en bloemen van klein tot heel groot formaat. In 2020 is hij in Epe op de Veluwe neergestreken, op landgoed De Birkenhoeve, midden in de natuur. Deze omgeving biedt volop inspiratie en is het onderwerp van de expositie. Met zichtbare passie zet hij de landschappen in verschillende jaargetijden neer. Op elk schilderij speelt de lichtval een hoofdrol. Als hedendaags impressionist brengt Foppen in zijn schilderijen een gevoel, een stemming over: “Ik breng mensen naar een plek. En dat raakt iets. Je gaat je als kijker verhouden tot wat je ziet. En dan verandert er iets bij jou. Dat is magisch. Ik zie iets, leg het vast op doek; en als jij het ziet, voel jij het.” https://www.noord-veluws-museum.nl/
GEORGE MINNE IN DEURLE (BELGIË) – t/m 21 december: Museum Dhondt-Dhaenens, Museumlaan 14, Deurle, België: George Minne – De Verloren Zoon. In 1931 verloren Jules Dhondt en Irma Dhaenens hun enige zoon. Rond diezelfde periode toonde beeldhouwer George Minne De Verloren Zoon voor het eerst — een aangrijpende voorstelling van een vader en zoon in een intense, intieme omhelzing die afwijkt van de traditionele bijbelse iconografie. De tentoonstelling brengt werk van Minne uit de eigen collectie van het museum samen met belangrijke bruiklenen, waaronder zelden getoonde sculpturen en tekeningen waarin thema’s als rouw, lichamelijkheid en emotionele verbondenheid centraal staan. Lees meer
KLOOSTERS EN KLOOSTERLEVEN IN UDEN – t/m 11 januari, Museum Krona, Veghelse dijk 25, Uden: Kloosters & kloosterleven, drie exposities. Museum Krona maakt deel uit van een abdijcomplex dat deels bewoond wordt door de zusters Birgittinessen. Museum Krona toont drie exposities die elk op hun eigen manier in relatie staan tot kloosters of ‘het kloosterleven’. Van beelden en gehavende boeken uit de late middeleeuwen tot fotoseries van zusters en hun religieuze gemeenschap in het heden. Lees meer
AAD DE HAAS IN HEERLEN – t/m18 januari 2026, SCHUNCK, Bongerd 18, Heerlen: Aad de Haas: Kasteel Strijthagen. Ontdek in de Aad de Haas-zaal het werk en leven van Aad de Haas (1920, Rotterdam – 1972, Schaesberg), die in Kasteel Strijthagen woonde en werkte in de Limburgse mijnstreek, waar de mijnen het dagelijks leven beïnvloedden. Dankzij bemiddeling van schrijver Bertus Aafjes en Antoon Duinkerken kreeg De Haas van de Oranje-Nassau Mijnen de kans om met zijn gezin te wonen op Kasteel Strijthagen. Daar vond hij rust, inspiratie en waardering – iets wat hem eerder was ontzegd door de Duitse bezetter, de Rooms-Katholieke Kerk en kunstcritici. https://schunck.nl/
GRONINGS LICHT IN EZINGE – t/m 29 maart, Museum Wierdenland, Ezinge: Gronings Licht: Een ode aan het bijzondere licht van Groningen door de kunstenaars Anke Roder, Isabella Werkhoven, Matthijs Röling, Henk Helmantel en Geurt Busser. Het uitgangspunt voor de tentoonstelling is de gelijknamige documentaire ‘Gronings Licht’ van Pieter de Hart. www.wierdenland.nl
WILLEM – DE PRIJS VAN VRIJHEID IN BREDA – t/m 6 april, Stedelijk Museum Breda: Willem – De prijs van vrijheid. We spoelen het verhaal van de Vader des Vaderlands terug: van zijn einde in Delft tot het begin van de Opstand in Breda. Een indringend verhaal over moord, verzet en conflict. Terwijl Museum Prinsenhof Delft tijdelijk gesloten is voor verbouwing, is een groot deel van de Delftse collectie eenmalig te zien in Breda. Eén van de topstukken is een afgietsel van zijn grafmonument. Willem wilde volgens zijn testament in Breda begraven worden, maar door de Spaanse bezetting bleef zijn lichaam in Delft. Voor de tentoonstelling krijgt hij alsnog een symbolisch graf in Breda. Willem van Oranje stierf in de strijd voor vrijheid, een strijd die overal in de wereld nog altijd doorgaat. De tentoonstelling verbindt de geschiedenis met de actualiteit. Samen met Amnesty International vragen we aandacht voor vrijheid en mensenrechten. https://www.stedelijkmuseumbreda.nl
MIDDELEEUWSE KUNST IN AKEN – t/m15 maart, Suermondt-Ludwig-Museum Aken: Praymobil – Mittelalterliche Kunst in Bewegung. Lees meer
CATHARIJNECONVENT UTRECHT: IN THE NAME OF LOVE – t/m 1 maart 2026. De liefde schittert in Museum Catharijneconvent! Maak een kleurrijke reis langs de vele gezichten van de liefde in de collectie van het museum. Van vurige passie en naastenliefde tot spirituele toewijding en schaduwzijdes van liefde zoals haat en verdriet. Oude, moderne en hedendaagse kunstwerken komen op een verrassende wijze samen. Lees meer
INSTAPRONDLEIDING IN THE NAME OF LOVE – 15 en 28 november,| 12 en 27 december, 13.30 – 14.30 uur, Catharijneconvent Utrecht. Tijdens de gratis instaprondleidingen vertelt een ervaren gids je alles over de tentoonstelling In the Name of Love. Een ideale manier om meer te weten te komen over de getoonde werken. Aanmelden kan bij de kassa op de dag zelf, hierbij geldt VOL=VOL. RESERVEER NU
KATHARINA VON BORA IN AMSTERDAM – t/m 25 januari 2026, Luther Museum Amsterdam, Nieuwe Keizersgracht 570: tentoonstelling De vele gezichten van Katharina. Vijfhonderd jaar na haar historische huwelijk met Maarten Luther duikt de tentoonstelling in het veelzijdige verhaal van Katharina von Bora (1499-1552): de vrouw die eeuwenlang vooral ‘de vrouw van’ werd genoemd, maar zoveel meer was. In de tentoonstelling ontdek je hoe het beeld van Katharina door de eeuwen heen is veranderd, ook in Nederland. Je ziet schilderijen, boeken en documenten, maar ook van hedendaagse media zoals film, televisie en een speciale kunstopdracht. Zo verbinden we de geschiedenis met de vragen van nu. De vele gezichten van Katharina is een tentoonstelling over 500 jaar herinterpretatie. Een tentoonstelling over macht, projectie –en de vrouw die de geschiedenis uitdaagde. Lees meer
MICHELANGELO IN HAARLEM – t/m 15 januari, Teylers Museum, Haarlem: De mannen van Michelangelo. Een nieuwe blik op het mannelijk lichaam in het werk en leven van Michelangelo. 550 jaar na zijn geboorte brengt Teylers Museum een eerbetoon aan een van de beroemdste kunstenaars uit de geschiedenis met een tentoonstelling over de fascinatie van Michelangelo Buonarroti (1475-1564) voor het mannelijk lichaam. Dat is een internationale primeur: nooit eerder werd een tentoonstelling volledig gewijd aan dit onderwerp. Ruim 20 tekeningen van Michelangelo uit de collectie van Teylers Museum worden aangevuld met unieke bruiklenen van over de hele wereld, waaronder het marmeren beeld 'Apollo-David'. Samen schijnen zij nieuw licht op de glorieuze hoofdrol die het mannenlichaam speelt in Michelangelo's kunst en leven. Lees meer
PODCASTSERIE OVER MICHELANGELO – Naar aanleiding van de aanstaande tentoonstelling ‘De mannen van Michelangelo’ lanceert Teylers Museum in Haarlem de gelijknamige driedelige podcastserie, gratis te beluisteren op alle podcastplatforms. In de podcast duikt Dide Vonk via Florence en Haarlem in het leven en werk van Michelangelo om een antwoord te vinden op een van de meest mysterieuze vragen in de kunstgeschiedenis: waarom zien de vrouwen die Michelangelo afbeeldde er zo mannelijk uit? Meer lezen
MYSTERIEUZE KUNSTENAAR IN LEIDEN – t/m 8 maart, Museum Lakenhal, Leiden: Meesterlijk Mysterie – Over Rembrandts raadselachtige tijdgenoot. Emotie, verstilling en melancholie. Fenomenaal geschilderd. Maar door wie? Dat weet niemand. In de tentoonstelling Meesterlijk Mysterie – Over Rembrandts raadselachtige tijdgenoot leer je deze anonieme tijdgenoot van Rembrandt kennen: Meester I.S. De intieme schilderijen zijn meesterlijk geschilderd, vol detail en psychologische diepgang. Ze worden getoond naast werk van tijdgenoten Rembrandt, Gerrit Dou en Jan Lievens. Ontdek het geheimzinnige verhaal van een groot kunstenaar, wiens naam onbekend bleef. Meer informatie
OM DE TUIN GELEID IN DEN BOSCH – t/m 4 januari 2026, Noordbrabants Museum, Den Bosch: Om de tuin geleid met o.a. familie Brueghel en Lucas Cranach. Wat is waarheid? In de tentoonstelling Om de tuin geleid ontdek je dat misleiding en bedrog al eeuwenlang onderdeel zijn van ons leven. Je ziet hoe grote kunstenaars als de familie Brueghel en Lucas Cranach de Oude in de 16de en 17de eeuw al speelden met verleiding, list en schijn. Laat je verwonderen, in de tuin en in het museum. Koop alvast je ticket: https://www.hetnoordbrabantsmuseum.nl/bezoek/tentoonstellingen/om-de-tuin-geleid/
LUCY D’SOUZA IN HASSELT, BELGIË – t/m 20 december worden een 20-tal van de schilderijen van Lucy D'Souza tentoongesteld in het Pastoraal Centrum en Seminarie te Hasselt, België. Op zaterdag 18 oktober zal Lucy D'Souza aanwezig zijn op de opening tussen 17:00 en 18:30. De expo belicht het Zonnelied van Sint Franciscus, nu 800 jaar geleden geschreven. In 2018 werd het schilderij De Levensstroom van Lucy D'Souza, dat op de tentoonstelling aanwezig is, op ArtWay esproken. Meer info
JACOBA VAN HEEMSKERCK EN MARIE TAK VAN POORTVLIET IN DEN HAAG – t/m 1 maart 2026 in Kunstmuseum Den Haag. Twintig jaar na haar herontdekking is Jacoba van Heemskerck (1876-1923) terug in het Kunstmuseum. Via het kubisme en het luminisme ontwikkelde zij zich tot een toonaangevende expressionist. Terwijl het kubisme de zichtbare werkelijkheid in geometrische vormen vertaalt, staat in het luminisme het licht centraal. De in felgekleurde, korte toetsen neergezette Twee Bomen is daarvan een mooi voorbeeld. Gaandeweg gaat Van Heemskerck over tot abstrahering van de waargenomen werkelijkheid. Anders dan Mondriaan, met wie zij in Domburg vaak samenwerkte, liet Heemskerck de realiteit nooit helemaal los. Beide vonden inspiratie in het theosofische- en antroposofische gedachtegoed van Rudolf Steiner, volgens wie alle religies teruggaan op één universele bron van wijsheid. Met praktische toepassing van deze kennis in onderwijs, geneeskunde en landbouw zoeken antroposofen naar verbinding tussen de spirituele en fysieke wereld. Vanuit deze levenshouding zoekt Jacoba naar expressie van de innerlijke wereld. Haar stijl wordt gekenmerkt door contrastrijk kleurgebruik. In haar composities plaatst zij felle door donkere contouren omkaderde kleurvlakken naast gedempte tinten. Deze werkwijze is verwant aan de uitvoering van de gebrandschilderde ramen die zij in de vroege jaren twintig maakte. Tot heden werd Tak van Poortvliet voornamelijk als mecenas, promotor, inspiratiebron en levensgezellin van Van Heemskerck gepresenteerd. Nu wordt ook haar rol als muziekrecensent en publiciste belicht. Zij schreef artikelen over de antroposofische beweging en de door haar verzamelde kunstenaars.
CHAGALL IN DOESBURG – t/m 21 juni 2026, Lalique Museum, Gasthuisstraat 1, Doesburg: Marc Chagall - De Kleurenpoëet. Marc Chagall (1887-1985), de Wit-Russische kunstenaar van ultra-orthodoxe Joodse komaf, verbleef het grootste deel van zijn leven in Frankrijk. In de tentoonstelling draait het vooral om het thema vrouwen, o.a. vrouwen in de Bijbel. Zijn kunstwerken kenmerken zich door een vrije fantasievolle en droomachtige expressie. Chagall mag met recht de grootste kleurenpoëet aller tijden genoemd worden. https://www.laliquemuseum.nl/nu-te-zien/tentoonstelling-marc-chagall/
HELMANTEL IN AMERIKA – VAN KOEIEN NAAR KUNST – t/m 27 december, Iconen Museum, Buiten Nieuwstraat 2, Kampen. Al emigreerden de familie Ritsema 28 jaar geleden naar de Verenigde Staten om daar een bloeiend agrarisch bedrijf op te bouwen, hun wortels liggen dezelfde Groningse klei als die van schilder Henk Helmantel. Toen ze afstand deden van een deel van hun bedrijf kwam er tijd voor kunst, voor het aanleggen van een fraaie collectie stillevens en kerkinterieurs, die nu te zien is in het Ikonenmuseum. https://www.ikonenmuseumkampen.nl/actueel/exposities/expositie/helmantel-in-amerika-van-koeien-naar-kunst
NIEUW BOEK VAN CHARLES MACKESY – Een nieuw verhaal over hoop, vriendschap en vertrouwen. In Onthoud dit altijd dwalen Charlie Mackesy’s vier onwaarschijnlijke vrienden opnieuw door de wildernis. Ze hebben geen idee waar ze heen gaan of waar ze naar op zoek zijn. Wat ze wel weten, is dat het leven moeilijk kan zijn, maar dat ze van elkaar houden. En dat taartjes vaak het antwoord zijn. Kan de jongen, wanneer de donkere wolken opdoemen, zich herinneren wat hij nodig heeft om de storm te doorstaan?
DE RIJMELAARSE KAT – Rikkert Zuiderveld en Marius van Dokkum zijn twee creatievelingen die elkaar hebben gevonden in hun gedeelde liefde voor humor en verwondering over het alledaagse dat nooit écht gewoon is. Met veel plezier werkten ze samen. Het resultaat? Een vrolijk boek vol humor, fantasie en een vleugje ondeugendheid, waar kinderen én grote mensen hardop om moeten lachen. Want als twee meesters van verbeelding samenwerken, wordt lezen een feest! Uitgebracht door Art Revisited, lees meer en bestel
NIEUW OP ARTWAY – Artikel John Walford over De roeping van de christelijke kunsthistoricus. Strategische keuzes in een multiculturele context. ‘In de loop van mijn leven als kunsthistoricus heb ik het vaak gehad over de roeping van een kunstenaar die christen is, maar ik heb zelden aanleiding gehad om te spreken over de roeping van een christen-kunsthistoricus. Ik vermoed dat hier veel dezelfde principes van toepassing zijn. Zoals er veel manieren zijn om kunstenaar en christen te zijn, zo zijn er ook veel manieren om kunsthistoricus en christen te zijn. Er zijn alleen niet veel christelijke kunsthistorici en daarom doen we er goed aan strategisch te kiezen op welk soort kunstgeschiedenis we ons gaan toeleggen, met welke onderwerpen we aan de slag gaan en hoe we ons willen onderscheiden van seculiere kunsthistorici en voor welk publiek.’ Lees meer
ABDIJ ROOSENBERG, BELGIË, INDIVIDUELE RONDLEIDING MET GIDS - iedere derde zondag van de maand, 14.30 u. https://www.herita.be/nl/events/individueel-bezoek-met-gids?utm_source=Abdij+Roosenberg
THE INVISIBILITY OF RELIGION IN CONTEMPORARY ART – lees meer over The Invisibility of Religion in Contemporary Art, het nieuwe boek van Jonathan Anderson. Even naar beneden scrollen en dan kun je ook een podcast beluisteren.
NIEUW OP ARTWAY: CRAIG ARTHOLOMEW OVER DE AMBACHTEN – Artikel De glorie van het alledaagse. Over de plaats van het ambacht. ‘De ambachten maken deel uit van het gewone, het alledaagse. Een definitie van wat het betekent om mens te zijn is dat we homo faber zijn, makers. We zien dit bij het eerste echtpaar, Adam en Eva, die in het grote park van Eden worden geplaatst om het te bewerken en bewaren. Een deel van het mens-zijn is het verantwoordelijk en in staat zijn om de verborgen mogelijkheden van de schepping te ontwikkelen, en dit omvat het ambacht. Genesis 4:20-22 getuigt van deze ontwikkeling en verwijst naar tenten, vee, muzikanten en metaalbewerkers. En ambachtslieden, vervuld met de Geest, spelen een cruciale rol bij het bouwen van Gods huis. Het ambacht, of we het erkennen of niet, speelt een centrale rol in ons leven.’ Lees meer
CALVIN SEERVELD OVERLEDEN – Op 5 augustus overleed Calvin Seerveld, die als estheticus veel heeft betekend voor de reflectie over kunst en geloof. Pieter van Kampen schreef over hem: ‘Prof. Dr. Calvin Seerveld is al jarenlang als kunsthistoricus en hoogleraar in de esthetica verbonden aan het Institute for Christian Studies in Toronto, Canada. Hij is getrouwd met een Nederlandse en kan onze taal goed verstaan en lezen, maar wat minder vlot spreken. Zei hij zelf. Hij staat in de lijn van het Calvinisme in zijn beklemtonen van de zgn. 'cultuuropdracht'. Hij heeft vele publicaties op zijn naam staan, die rechtstreeks over zijn vakgebied gaan, maar ook te maken hebben met het genieten van kunst en muziek. Wellicht is zijn bekendste boek Rainbows for a Fallen World, Regenbogen voor een gevallen Wereld. Hij schreef ook bundels met gedichten en teksten voor muziekstukken. Prof. Seerveld wordt niet moe om christenen op te roepen om 'cultureel' en 'artistiek' actief te zijn, niet omdat we er per se zo goed in zijn, maar omdat het voor ons mensen zo goed is. Lees hier het hele interview
NIEUW OP DE ENGELSE KANT VAN ARTWAY –
· Caspar David Friedrich’s Sacred Intuition by James Romaine. The idea that Friedrich’s turn to landscape reflected a turn away from Christianity is widely held. James Romaine challenges this narrative, arguing that, from the very beginning, Christian art had two streams, one narrative oriented and the other meditative. Friedrich’s art belongs to the second type. While his art rarely depicts overtly religious narratives, Friedrich expanded the parameters of the history of Christianity in the visual arts.
· Painting the Life of Christ – an interview with Francis Hoyland | written by Jonathan Evens
· ‘The Pace Of Being Known’ – Reflecting on Vermeyen's Marriage at Cana by Jake Lloyd
KERK EGBERT REITSMA IN KOLLUM – Als columnist van Museumtijdschrift schrijft Pauline Broekema in elk nummer over haar persoonlijke kunstobservaties. In deze column, uit Museumtijdschrift nummer 4, vertelt zij over de Oosterkerk in Kollum naar ontwerp van architect Egbert Reitsma met schilderingen van George Martens. U kunt ook luisteren naar de door Pauline Broekema ingesproken column. Zie Heerscheresse in een Friese kerk - Museumtijdschrift
ESSAY OVER CHRISTELIJKE KUNST IN INDONESIË – “Christian Art in Indonesia” by Volker Küster, Karel Steenbrink, and Rai Sudhiarsa: This chapter is from the thousand-page, open-access book A History of Christianity in Indonesia, edited by Karel A. Steenbrink and Jan S. Aritonang (Brill, 2008). The authors discuss the development of an indigenized Indonesian Christian art, starting with the West Javanese sculptor Iko, a Muslim who worked in both wood and stone and fulfilled commissions for the (Catholic) Sacred Heart Chapel on the premises of the Joseph Schmutzer sugar estate in Ganjuran in the 1920s. They then cover a handful of artists who came in the wake of the Second Vatican Council in the 1960s and amid the global trend toward contextual theology promoted by international Protestantism—focusing especially on the most famous two, Bagong Kussudiardja (1929–2004) and Nyoman Darsane (1939–2024), both Christian converts.
HELMANTEL BOEK – Er zal ter ere van 80 jaar Henk Helmantel een nieuw boek verschijnen. Anders dan de eerder verschenen boeken van/over Helmantel, is dit boek een biografie van het leven en werken van Henk, aangevuld en afgewisseld met een mooie weergave van zijn schilderijen die de ontwikkeling van Helmantel als kunstenaar goed in beeld brengt. Een groot deel van de afbeeldingen in het boek zal ook in het echt te bewonderen zijn op de tentoonstelling. Het boek is geschreven door Liesbeth van Es, directeur-conservator van Museum Helmantel, aangevuld met verrassende bijdrages van meer dan 20 gastschrijvers. Het boek is, net als voorgaande boeken in nauwe samenwerking met uitgever Art Revisited samengesteld. Op 2 mei zal de presentatie plaatvinden, waarna het uiteraard te koop is.
BOEK MAKOTO FUJIMURA – Makoto Fujimura, Kunst + Geloof. Een theologie van creatie. Utrecht: Boekencentrum, 2025. In Kunst + Geloof onderzoekt de wereldberoemde Japanse schilder Makoto Fujimura de essentiële rol van creativiteit in het geestelijk leven. Na meer dan dertig jaar schilderen en creëren in zijn studio onthult Fujimura hoe zijn artistieke proces theologisch van aard is, doordrenkt van gebed en lof. Hij benadrukt dat creatie een spirituele daad is die ons inzicht verschaft in de diepte van Gods genade. Het boek put uit diverse bronnen, van de Bijbel tot Tim Keller, N.T. Wright en de Japanse Kintsugi-techniek. € 22,99. Lees meer
BOEK GROENE SYMBOLIEK – Peter van Asselt en Hanneke Maassen, Groene symboliek, schikkingen bij levensthema’s. Utrecht: Kokboekencentrum, 2025. Een prachtig en praktisch koffietafelboek met bloemschikkingen bij levensthema’s. In Groene symboliek laten bloemstylisten Peter van Asselt en Hanneke Maassen zien hoe je levensthema’s als verlies, hoop en vrede kunt vormgeven met natuurlijke en duurzame materialen. Lezers worden gestimuleerd om zelf aan de slag te gaan met het maken van mooie bloemstukken. Ze kunnen daarbij terugvallen op de omschrijvingen van alle arrangementen achter in het boek en op de detailfoto’s. Naast mooie beelden bevat het boek ook inspirerende teksten bij de gemaakte stukken. Een prachtig boek vol zingeving en voorbeelden om zelf mee aan de slag te gaan. Hardcover, €29,99. Lees meer
BOEK JIP WIJNGAARDEN – Jip Wijngaarden, Eppo Bruins, Jeroen Krabbé, Awraham Soetendorp, A portrait of Jip Wijngaarden, Ademtocht. Tolbert: Art Revisited, 2025. A Portrait of, is de naam van een serie monografieën van Art Revisited met veel afbeeldingen van schilderijen vergezeld door relevante teksten en illustraties die ons inzicht geven in het leven en werk van een kunstenaar. Ieder mens is uniek, zo ook iedere kunstenaar. Jip Wijngaarden is nog net iets unieker. Veel mensen kennen haar nog uit het verleden toen ze de rol van Anne Frank vertolkte of uit haar latere films. Op enig moment is ze weer teruggekeerd naar haar oorspronkelijke liefde: Beeldende kunst. Volg je hart, dat moet wel haar motto zijn. In dit boek schrijft ze: “Ik sloeg de pagina van actrice om en werd schilder, stopte met spelen en werd mezelf. Althans, ik streef ernaar om die weg zo eerlijk mogelijk te bewandelen…” Jip neemt beslissingen op haar gevoel, niet berekenend. In dit kunstboek hebben onder andere Awraham Soetendorp, Jeroen Krabbé en Eppo Bruins op hun manier en vanuit hun perspectief een bijdrage geleverd om het portret van Jip Wijngaarden compleet te maken. Nederlands, 176 blz, €39.- Lees meer
BOEK MARCUS VAN LOOPIK – Marcus van Loopik, Fragmenten uit de Bijbel vanuit Joodse beleving verbeeld en toegelicht. Kampen: Uitgeverij van Warven, 2024. Vanuit het jodendom bezien is het scheppen van kunst een religieuze handeling. Als beeld van God is aan de mens opgedragen om zijn Schepper in diens creatieve vermogen na te volgen. Kunst ontleent haar inspiratie mede aan verwondering over het mysterie, dat onder de oppervlakte van de zichtbare werkelijkheid schuilgaat. In wat we Joodse kunst noemen, werken Israëls traditie, cultuur en geschiedenis op herkenbare wijze door. In dit rijk geïllustreerde boek toont de Joodse kunstenaar en publicist Marcus van Loopik op persoonlijke wijze, in woord en beeld, hoe Bijbelse verhalen hem als mens in zijn leven hebben geraakt en verrijkt. In toelichtingen bij de afgebeelde kunstwerken verschaft dit boek de lezer inzicht in de vaak geheel eigen symboliek van de Joodse traditie. Iedere afbeelding die in dit boek is opgenomen gaat daarom vergezeld van een korte verklaring. De begeleidende toelichtingen laten zien hoe Bijbelse teksten ons door de geschiedenis heen steeds opnieuw kracht en inzicht kunnen schenken. De taal van het beeld aanvaardt meerduidigheid en verschil van mening. Met name dit maakt een picturale benadering van Bijbelse teksten en ideeën geschikt voor interreligieuze dialoog. Hardcover, €34,95. Lees meer
BOEK HALIK – Omdat God ernaar verlangt mens te zijn (Hardback). In dit boek worden Pasen en Kerst tastbaar dankzij de vervlechting van hoopvolle gedachten van Halík en schilderijen van oude meesters. https://www.boekenwereld.com/tomas-halik-omdat-god-ernaar-verlangt-mens-te-zijn-9789043538749
BOEK OVER IKO, DE JAVAANSE BEELDSNIJDER– De Javaanse beeldsnijder Iko | Van bedaja tot Madonna. De Indische zaal op paleis Noordeinde, in 1906 door de bevolking van Nederlands-Indië aangeboden aan koningin Wilhelmina, is een van de mooiste zalen van paleis Noordeinde in Den Haag. De Javaanse beeldsnijder Iko (zijn volledige naam is onbekend) was een van de ambachtslieden die er vanuit Java aan meewerkte. In dit boek wordt zijn oeuvre met ook religieuze werken voor het eerst in samenhang besproken. https://wbooks.com/winkel/kunst/de-javaanse-beeldsnijder-iko/
WEERSOMSTUIT – Weersomstuit en 80 andere klimaatgedichten. Onder redactie van Ria Borkent en Alfred Valstar werd een dichtbundel samengesteld met gedichten rondom het klimaat., van 26 dichters. Zonder opgeheven vingertje, maar kleurrijk, soms wel confronterend, soms met humor, of juist ingekeerd. De dichtbundel is in 4 thema’s ingedeeld: Het weer, natuur, vervuiling en licht. Bij elk thema is een zwartwit illustratie door kunstenaar Grady van den Bosch, die ook het beeld voor de cover maakte. Er klinkt een stukje Bijbelse hoop door in de bundel. Ria Borkent schreef zelf verschillende teksten voor het Nieuwe Liedboek. Meer informatie op de website van Uitgeverij Anderszins: www.uitgeverijanderszins.nl
BOEK TUSSEN HEMEL EN OORLOG – Rozanne de Bruijne (red.), Tussen hemel en oorlog. Zwolle: Waanders Uitgevers, 2025. Op 20 februari 2025 verschijnt bij Waanders Uitgevers het boek over kunst en religie in het interbellum ter gelegenheid van de tentoonstelling in Museum Catharijneconvent in Utrecht. De spirituele zoektocht van kunstenaars tussen de twee wereldoorlogen, met werken van onder anderen Kandinsky, Toorop en Kollwitz, die betekenis en hoop zochten in een tijd van crisis. Tussen hemel en oorlog neemt je mee in de artistieke zoektocht naar zingeving in de periode tussen twee wereldoorlogen (1918 tot 1939). In deze turbulente tijd boden religie en spiritualiteit inspiratie en houvast aan veel Nederlandse, Belgische en Duitse kunstenaars. Dromend over een nieuwe wereld zochten ze naar betekenis, gemeenschap, essentie en identiteit. Die zoektochten resulteerden in indrukwekkende kunstwerken met ook nu nog herkenbare en relevante thema’s. In veertien hoofdstukken geschreven door verschillende specialisten reis je door het spirituele landschap van het interbellum. 176 pagina’s, paperback, €29,95.
BOEK OVER SAMUEL VAN HOOGSTRATEN – David de Witt, Leonore van Sloten, Samuel van Hoogstraten | De illusionist. Zwolle: Wbooks, 2025. Samuel van Hoogstraten (1627-1678), was van alle leerlingen die Rembrandt onder zijn hoede heeft gehad de meest succesvolle. In zijn eigen tijd dan. Want na de zeventiende eeuw verloor hij zijn bekendheid bij het grote publiek. En dat terwijl hij een geleerde kunstenaar was die voortdurende experimenteerde met verschillende genres en optische trucs. Op het gebied van illusionisme was hij zelfs een pionier: de 3D-kunstenaar van zijn tijd. Van Hoogstraten schreef ook een invloedrijk handboek over het maken van schilderijen, Inleyding tot de hooge schoole der schilderkonst. Daarin gaat het vooral om het schilderen van wat hij ‘de zichtbare wereld’ noemt – schilderen wat je ziet. Generaties kunstenaars zijn ermee opgevoed. Niet onbelangrijk: dit boek beschrijft ook Rembrandts opvattingen over kunst, en is daarmee onze belangrijkste bron over die grote kunstenaar. Hoog tijd voor een hernieuwde introductie. € 29,95. Lees meer
PARCUM POCKET #4 - Deze vierde PARCUM Pocket neemt je mee op tocht langs zeven religieuse erfgoedsites in en rond Leuven. Via de fysieke tocht 'Meesters in Verbeelding' richt PARCUM de spotlights op deze bijzondere plekken, met hun specifieke Vlaamse meesters. Naast de reeks kortverhalen die je ter plekke kan beluisteren, ontwikkelden we ook een luisterverhaal en deze pocket. Deze pocket biedt een overzicht van de verschillende objecten en locaties die aan bod komen in de meestertocht. Je krijgt een overzicht van de geschiedenis van de plek en het belang van het kunstwerk voor de erfgoedsite. Wat is de betekenis? Waarom is het speciaal voor deze plek gemaakt? En wie was de opdrachtgever en welke kunstenaar heeft het vervaardigd? Deze pocket kadert binnen ‘Vlaamse Meesters op hun Plek’, een initiatief van Toerisme Vlaanderen in samenwerking met Openbaar Kunstbezit Vlaanderen. Koop PARCUM Pocket #4 >
BIOGRAFIE OVER JAN MANKES – Rémon van Gemeren, Jan Mankes. Schilder van tederheid. Zwolle: WBooks, 2025, vierde druk. Jan Mankes (1889-1920) werd slechts dertig jaar, maar liet bijna tweehonderd schilderijen na. De afgelopen decennia is de belangstelling voor zijn werk sterk toegenomen, met tal van publicaties en tentoonstellingen. Mankes zonderde zich het liefst af in de natuur en in zijn atelier. Uiterlijk was hij kalm, innerlijk was hij onrustig. Hij was een kunstenaar die uiting wilde geven aan zijn geestelijk leven en daartoe zocht hij naar manieren om dieper door te dringen in de objecten die hij afbeeldde. Zijn werk wordt gekenmerkt door verstilling, verfijning, eenvoud, zuiverheid en melancholie. Rémon van Gemeren volgt Mankes op de voet en geeft tegelijkertijd een scherp en intrigerend beeld van zijn persoonlijkheid en kunstenaarschap. Ook plaatst hij Mankes in de context van zijn omgeving en zijn tijd. Jan Mankes. Schilder van tederheid vertelt een verhaal over een man die de tederheid van het bestaan wilde uitdrukken met behulp van alles wat hij mooi vond, een verhaal over de kracht en de kwetsbaarheid van het leven. Met 42 afbeeldingen. € 29,95. De dubbeltentoonstelling over Jan Mankes is t/m 22 juni te zien in Museum Belvédère en Museum Arnhem.
BOEK VAN GOGH – Anneke de Vries (red.), Belle de Rode, Mariëtta Jansen, Hoe Van Gogh naar Groningen kwam. Zwolle: Wbooks, 2024. Over eigenzinnige Groningers en ondernemende studenten die de moderne kunst naar het Noorden brachten. Vincent van Gogh is zelf nooit in Groningen geweest, maar zijn werk wel: al in 1896, zes jaar na zijn overlijden, zijn er 128 schilderijen en tekeningen te zien in het dan pas geopende Groninger Museum. Het is de grootste Van Gogh-tentoonstelling tot dan toe. Dit boek vertelt het verhaal van die tentoonstelling in woord en beeld. De organisatoren van de toenmalige tentoonstelling, een groep studenten van de Rijksuniversiteit Groningen, ontmoeten elkaar in een periode waarin de bloei van de wetenschap en de groei van de stad hand in hand gaan. De relatie tussen de studenten, hun hoogleraren en toonaangevende kunstenaars van dat moment krijgt uitgebreide aandacht. Niet alleen Van Gogh is in deze jaren namelijk het onderwerp van een expositie: de studenten (onder wie de later zo beroemde cultuurhistoricus Johan Huizinga) presenteren tussen 1895 en 1897 ook werk van hedendaagse kunstenaars als Theo van Hoytema, Johan Thorn Prikker en Jan Toorop, die hoogstpersoonlijk naar Groningen komt en er dineert met studenten en hoogleraren. In zijn kielzog volgt de Haagse kunstpedagoog H.P. Bremmer: vooraanstaande Groningers gaan bij hem op cursus in de villa van de psycholoog prof. Gerard Heymans en beginnen kunst te verzamelen – waaronder werk van Van Gogh. In samenwerking met Groninger Museum, illustraties 240 kleur & zwart-wit, €29,95.
BOEK MAARTEN VAN HEEMSKERCK – Ilja Veldman, met een bijdrage van Mireille te Marvelde en Jessica Roeders: Maarten van Heemskerck 1498-1574. Zwolle – Wbooks, 2024. Maarten van Heemskerck (1498-1574) is een van de belangrijkste Noord-Nederlandse kunstenaars uit de zestiende eeuw. Zijn vroegste schilderijen getuigen al van een meesterlijke creativiteit en originaliteit. Een verblijf in Rome in 1532-1536/1537 is bepalend voor Heemskercks verdere loopbaan. De antieke kunst en de meesterwerken van Italiaanse kunstenaars als Michelangelo en Rafaël die hij daar ziet, maken diepe indruk op hem. Zijn stijl en thematiek veranderen daardoor radicaal. Na terugkeer in Haarlem in 1537 ontwikkelt Heemskerck zich tot de beste vertegenwoordiger van de renaissance in de noordelijke Nederlanden. In dit boek worden voor de eerste keer zijn leven en werk in samenhang beschreven en gezet tegen de achtergrond van maatschappelijke omstandigheden en historische gebeurtenissen. De schilder leeft in een woelige tijd. De Beeldenstorm en de opstand tegen het Spaanse regime maken in de noordelijke Nederlanden een eind aan de traditionele kunst voor kerken en kloosters, terwijl de gegoede burgerij de nieuwe doelgroep wordt. Dankzij Heemskerck komt ook de prentkunst tot bloei als een nieuw artistiek medium voor bredere lagen van de bevolking. Dit nieuwe, rijk geïllustreerde standaardwerk bevat tal van nieuwe vondsten en inzichten. Circa 320 afbeeldingen in kleur en zwart-wit. Introprijs tot 20 januari 2025: €39,95. Maarten van Heemskerck 1498-1574 • WBOOKS