Kerk en kunst -> Materiaal voor kerkelijk gebruik

Openabring - Francois Peltier: Apocalyps

François Peltier: De Apocalyps van Saint-Émilion

Een openbaring voor allen

door Elria Kwant

De Apocalyps van Saint-Émilion naar Johannes is een monumentale schildering op de muren van de kloostergang van de kerk van Saint-Émilion, een actieve katholieke gemeenschap in de buurt van Bordeaux in het wijngebied van Zuidwest-Frankrijk. Hier woont de kunstenaar, François Peltier. De muurschildering – 38,5 meter breed en 5 meter hoog – is in 2018 opgeleverd.

Peltier studeerde schilderkunst aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten in Brussel. Daar hij zich aangetrokken voelde tot de Vlaamse Primitieven nam hij les in de oude Vlaamse techniek van glaceren, een langzame wijze van schilderen met een glanzend resultaat. De voltooiing van een kruisweg in de Notre-Dame van Bias, niet ver van Saint-Émilion, betekende een keerpunt in zijn leven. Hij zou de rest van zijn leven wijden aan ‘heilige kunst’. In de katholieke traditie betekent dit kunst die zowel apologetisch als catechetisch is. Het is kunst ‘georiënteerd op de oneindige schoonheid van God ... tot Gods lof en heerlijkheid ... met als enige doel om de geest van de mens in devotie tot God te keren’ (Sacrosanctum Concilium, 122).

Toen pater Emeric de Rozières, pastoor van de kerk in Saint-Émilion, Peltiers kruisweg zag, kreeg hij visie voor een reeks schilderingen over het bijbelboek Openbaring die zouden kunnen spreken tot de duizenden bezoekers die jaarlijks door de historische kerk trokken. Bezorgd over de secularisatie van zijn natie, het verlies van hoop en de wijdverspreide verwarring verlangde hij naar schoonheid die hoop zou communiceren en Gods liefde tonen.

Peltiers eerste pogingen waren teleurstellend voor zowel hem als pater de Rozières, die resoluut opmerkte: ‘Je hebt geen bevredigend resultaat bereikt, omdat je onvoldoende kennis hebt van de tekst en ook omdat je wordt afgeleid door je andere werk. De Apocalyps vereist een totale onderdompeling in de tekst. Je zult je dus uitsluitend hieraan moeten gaan wijden. De parochie zal zorgen voor je dagelijks brood en we zullen donateurs zoeken om het werk zelf te financieren. Je hebt een jaar voor dit werk.’ Dit gaf Peltier de tijd om zich zes maanden lang onder te dompelen in de bijbeltekst en deze te bespreken met theologen en priesters, voordat hij weer aan de slag ging. Het resultaat is verbazend mooi, vol glans en blijdschap. Het overweldigt je doordat er zoveel tegelijkertijd gebeurt op zoveel niveaus. Zo bevindt zich aan de bovenkant een fries dat verwijst naar het scheppingsverslag in Genesis, want het boek Openbaring omvat het hele bijbelse verhaal, van begin tot eind.

Linkerkant met de Sint-Jansdeur (links) en de Christusdeur (rechts)

Rechterkant met rechts de deur van het Nieuwe Jeruzalem

De locatie was voor Peltier aanleiding om de schildering te structureren rond drie deuren: de Sint-Jansdeur, waardoor de bezoekers binnenkomen met de proloog; de Deur van Christus, een ‘dubbele deur’ in het midden met het visioen van God (de contemplatieve Drie-eenheid), die de ‘donkere’ kant (links) scheidt van de ‘goede’ kant (rechts); en de deur van het Nieuwe Jeruzalem, waardoor bezoekers de kloostergang verlaten.

 De deur van het Nieuwe Jeruzalem

Peltier gebruikt hedendaagse materialen, aangebracht met behulp van een op een nieuwe manier toegepaste oude techniek. Zijn symbolen maken gebruik van iconografische, etnische, ecologische en moderne verwijzingen en hij spreekt van het ‘schrijven’ van zijn schildering. Er zijn flikkeringen, golven en lawines van goud die de aanwezigheid van God symboliseren, zowel aan de ‘goede’ als aan de ‘duistere’ kant, daar God altijd bereikbaar is, hoe hopeloos de omstandigheden ook. Het gezicht van Jezus is als een icoon met haren die lijken op de ‘krullen’ van het lam.

François Peltier licht enkele symbolen aan de ‘donkere’ kant toe

Sommige bezoekers zijn ontroerd, allen zijn opgetogen, maar de meesten hebben geen idee waarnaar ze kijken. Het deed me denken aan de opmerking van de Nederlandse kunsthistoricus Hans Rookmaaker, die zei dat ‘we zien wat we weten’.

Mogen velen, als ze zich ‘mengen’ onder de geschilderde menigte in witte gewaden en naar buiten gaan onder de levensrivier die stroomt van de troon en het Lam, voor het eerst of opnieuw zien hoe ze kunnen binnengaan.

Gelukkig zijn zij die hun kleren wassen: zij kunnen over de levensboom beschikken en zullen de stad door de poorten binnengaan. (Openbaring 22:14)

*******

De Apocalyps van Sint Émilion naar Johannes (2015-2018) bevindt zich in de kloostergang van de middeleeuwse kerk van Saint-Émilion in Saint-Émilion in het centrum van een UNESCO werelderfgoed terrein bij Bordeaux. Voor bezoek, zie de website van het toeristenbureau: https://www.saint-emilion-tourisme.com/uk/1-discover/31-the-12-inescapable-monuments/4-the-collegiate-church-and-its-cloister.html

Voor meer afbeeldingen, zie http://apocalypse-saint-emilion.com/photo.html

Bekijk ook deze video: Une vision de Apocalypse (2018), https://www.lejourduseigneur.com/videos/francois-peltier-une-vision-de-lapocalypse-2213

François Peltier werd in1955 geboren in Caudéran, nu een quartier van Bordeaux. Na het Collège Saint-Joseph in Sarlat en de Europese School van Luxemburg besloot hij op zijn 15de jaar om schilder te worden. Hij hield vooral van de Vlaamse primitieven en ging in Brussel naar de Académie Royale des Beaux-Arts. Hij studeerde in 1978 cum laude af. Vanaf 1979 heeft hij zich helemaal aan het schilderen gewijd en is zijn werk opgenomen in privécollecties in 15 landen. Voor meer, zie http://www.favolus.com.

Elria Kwant is een enthousiast kunstadept en schrijfdilettant. Ze groeide op tijdens de apartheid jaren in Zuid-Afrika. Ze is getrouwd met Pieter Kwant en heeft sinds 1987 in Engeland gewoond. Pieter en Elria hebben vier volwassen kinderen en elf kleinkinderen. Samen met Pieter was ze lange tijd in de boekenwereld actief. Vanaf 1995 heeft ze gewerkt als freelance redacteur, vooral van grote projecten over zending. Pieter was tot eind 2022 Publishing Director van Langham Partnership. Samen gaan ze nu nog door met hun eigen kleine uitgeverij, Piquant, die ze in 1999 startten. Kunst heeft hun levenslange belangstelling, met name sinds ze bij Nederlands l’Abri kennis maakten met het werk van Rookmaaker.

ArtWay beeldmeditatie 19 november 2023