Visch, Henk - BM - Koos Sluiter

Henk Visch: How beautiful this must appear to him who understands it

Tussen de wielen

door Koos Sluiter

We lezen dagelijks over de oorlogshandelingen in Oekraïne en over initiatieven van buitenaf om het verloop van de oorlog te beïnvloeden. Daarnaast zien we religieuze leiders die vanuit hun geloofsbron proberen om vrede te bereiken. Het is pijnlijk om te zien hoe hun indringende appel tot bezinning en omkeer stuitte op een totaal andere religiositeit bij de hoogste kerkleider in Rusland. Je vraagt je af of het tussen deze leiders nog wel over dezelfde God en dezelfde Jezus gaat. Geloof als bron van troost en verzoening verliest hier aan overtuigingskracht bij gelovigen en nog meer bij wie daarover toch al twijfels hadden.

Voor kerken en gelovigen staat naast zorg en angst over het verloop van de oorlog ook de vraag naar hun eigen identiteit op het spel. Die vraag wordt nog indringender voor wie meekijkt met een kunstenaar als Henk Visch.

In 2017 was in het Noordbrabants Museum in Den Bosch de tentoonstelling ‘Verspijkerd en verzaagd. Hergebruik van heiligenbeelden in de Nederlandse beeldhouwkunst’. In het Engels vertaald heette dat ‘Recycling Jesus’. Kern van de tentoonstelling was het werk van Jacques Frenken. Hij verzamelde in de jaren ’60 afgedankte gipsen heiligenbeelden en gaf ze een nieuw leven door ze te bewerken. Hij verfde ze, voegde andere objecten toe en een enkele verzaagde hij. Losgemaakt van hun oorspronkelijke setting hadden ze niet alle betekenis verloren, al dachten kerkbestuurders, winkeliers en particulieren vaak van wel.

Frenken en andere kunstenaars lieten hun eigen inspiratie en artistieke opvattingen los op de beelden nu die waren vrijgekomen van hun oorspronkelijke gewijde ruimte. Sommigen vonden deze alternatieve benadering heiligschennis. Anderen waren oprecht verrast. Die nieuwe gedaante kwam uitsluitend voor rekening van de kunstenaars. Zij waren vrij in hun benadering, zoals toeschouwers ook vrij waren om hen daarin te volgen of niet.

Eén zo’n kunstenaar is Henk Visch (Eindhoven, 1950). Na zijn opleiding aan Koninklijke Academie voor Kunst en Vormgeving in Den Bosch kreeg hij als beeldhouwer en docent internationaal erkenning. Visch nodigt toeschouwers nadrukkelijk uit om bij zichzelf te rade te gaan over wat zijn kunst bij hen teweegbrengt. Tekst en beeld stichten verwarring over wat we denken te weten en wie we denken te zijn. Wie argeloos de wereld van de dingen betreedt om die te onderzoeken komt onverhoeds zichzelf tegen.

Dat geldt ook voor dit werk uit 1986 How beautiful this must appear to him who understands it (hoe prachtig moet dit lijken voor wie het begrijpt). Een gehavende gipsen Jezus wordt tussen twee in elkaar geschoven karrenwielen gemangeld. Die wielen lijken op de systemen waar we volgens Visch allemaal mee te maken hebben. Ze bieden een voorlopige ordening van de grote of kleine wereld waarin we leven, maar als deze systemen niet meer voorlopig zijn, gaan ze een eigen leven leiden en worden gewelddadig. We zien hoe een verminkte gipsen Jezus tussen doordraaiende systeemwielen raakt. Als christelijke religies verharden tot starre systemen lijkt er voor Jezus geen redden aan. Toch staat hij, hoe ook gehavend, weer op.

*******

Henk Visch: How beautiful this must appear to him who understands it, 1986, hout, gipsen corpus, 130 x 120 x 70 cm.

Henk Visch (1950) studeerde aan de Academie voor Kunst en Vormgeving ’s-Hertogenbosch (1968-1972). Hij doceerde aan de Rijksacademie van beeldende kunsten in Amsterdam (1984-1987) en aan de Van Eyck in Maastricht (1987-1991). Zijn oeuvre bestaat uit beelden van meer dan drie meter hoog tot werken van nog geen dertig centimeter, uit figuratieve sculpturen en abstracte vormen. Aanvankelijk werkte hij alleen op papier. Vanaf 1980 komt daar het beeldhouwen bij. Naast zijn beeldende werk schrijft en dicht Visch. In zijn werk komen beeld en taal samen. Dat gebeurt ook in de titels die hij zijn sculpturen meegeeft, die steeds associatief van aard zijn. Tekeningen van Visch verschijnen in de periode van 1996 tot 2011 bij de column ‘Mirza’ in de Volkskrant, bij teksten van Kader Abdolah. Visch’ werk maakte deel uit van de Biënnale van Venetië en Documenta IX in Kassel in respectievelijk 1988 en 1992. https://huishenkvisch.eu/nl/

Koos Sluiter, geboren in 1946 in Emmen, is sinds 1970 predikant en sinds 2011 emerituspredikant. Hij legt zich toe op het verkennen van het raakvlak van geloof en kunst. Hij verzorgt cursussen en presentaties. Geloven in kunst biedt groepen (bijvoorbeeld in kerken en het volwassenenonderwijs) een verscheidenheid aan programma’s en thema’s. Een overzicht van de onderwerpen staat op de website www.geloveninkunst.nl . Daar staan ook de contactgegevens. In cursussen, presentaties of een liturgie verkent hij samen met u de wisselwerking tussen geloof en kunst. Kunst maakt geloven zichtbaar. Doordat geloven verandert in de loop van de geschiedenis, toont ook de kunst een ander gezicht. Het zien van verschillen maakt mensen bewust van hun eigen tradities. Dat verrijkt de beleving. Koos Sluiter is in de coronatijd begonnen om elke week een korte beeldmediatie te schrijven. Vanaf eind februari is de oorlog in Oekraïne de achtergrond voor de meditaties. O.v.v. ‘vragen om kunst’ is het mogelijk om je via geloveninkunst@gmail.com hierop te abonneren.

ArtWay beeldmeditatie 21 augustus 2021