Knippers, Ed - BM - Rondall Reynoso

Edward Knippers: Het offer

Hij ging echt dood 

 door Rondall Reynoso

Al tientallen jaren behoort Edward Knippers tot de meest vooraanstaande evangelical* kunste­naars in de Verenigde Staten. Maar hij is als zodanig ook een controversiële figuur. In 1983 begon Knippers uitsluitend bijbelse taferelen te schilderen. Alle personen verschijnen hierin als naaktfiguren. Meer dan eens heeft dit ertoe geleid dat zijn werk onder vuur kwam te lig­gen. Toen er een tentoonstelling van zijn werk was in het Huntington College (Hun­­tington, Indiana), besloot het collegebestuur vanwege al het protest met tegenzin om de tentoonstelling te sluiten. In het Cove­nant College (Lookout Mountain, Georgia) werd in 1995 zijn werk zelfs vernield door iemand die meende dat Knippers ‘een nudistenkamp maakt van het Oude en Nieuwe Testament.’ In de seculiere kunstwereld wordt zijn werk gehekeld omdat het te bijbels zou zijn.

In tegenstelling tot menig hedendaagse kunste­naar wil Knippers niet schokken met zijn werk en hij zoekt geen controverse om de controverse. Voor hem is de naaktheid een integraal onderdeel van zijn artistieke en geestelijke boodschap. Het hart van zijn theologie en kunst wordt gevormd door de Incarnatie. De mens­wor­ding van Chris­tus ziet hij als het bewijs dat het lichaam een ontmoetingsplaats van hemel en aarde is. Het gebroken lichaam van Christus is essentieel, stelt Knippers, want zonder dit zou het offer van Christus niet compleet zijn. Zonder het gebroken lichaam van Jezus kan er geen verlossende opstanding zijn.

Verder schildert Knippers zijn bijbelse figuren naakt omdat culturele elementen zoals kle­ding een verbinding leggen met een bepaalde tijd. Hij streeft daarentegen naar een geestelijke tijdloosheid. De theoloog David Buschart meent dat Knippers ‘door de kleding weg te laten het universele en het bijzondere met elkaar weet te combineren, want door het ontbreken van kleding ontneemt hij ons een excuus om die beelden op afstand te houden, terwijl het tegelijkertijd toch specifieke mensen zijn.’ Voor Knippers is het menselijk lichaam het gemeenschappelijk element dat ons door de tijd heen samenbindt.

Knippers wordt in het algemeen door de evangelical intelligentsia geaccepteerd. Zijn werk gaat over centrale leerstukken van het christelijk geloof. Maar de evangelical wereld heeft sterke piëtistische wortels. De naaktheid, lichamelijkheid en het ge­weld in zijn werk schuren met de cultureel-evangelische mores. Volgens Knippers ontbreekt het evangelicals op twee manieren aan een juiste visie op het lichaam:

1. Ze leggen een extreme nadruk op seksualiteit en de verheerlijking van het lichaam zoals die zich voordoen in de hedendaagse afgoderij van seks, waaronder de pornografie. Voor veel evangelicals staat naakt op één lijn met pornografie. Knippers zegt echter dat ‘naakt niet noodzakelijkerwijs vies is, net zo min als iemand met kleren aan automatisch schoon is.’

2. De visie op het lichaam van veel evangelicals schiet tekort ten gevolge van een soort gnostiek, waarbij het belang van de fysieke schepping wordt ontkend. God zag dat het goed was maar zij noemen het slecht. Bij veel conservatieve evangelicals leeft een diep onbehagen met het lichaam. Het lichaam moet getemd worden, want de vleselijke begeerten strijden met de geest.

Het offer, een schilderij uit 1986, werd eens op Goede Vrijdag in zijn kerk ten­toon­ge­steld. Sommige gemeenteleden vonden het ongelofelijk ontroerend, maar voor anderen was het zo onthutsend dat zij niet meer naar binnen wilden. De voorganger ontving een brief van een vrouw die zich over het schilderij beklaagde, maar tegelijk toegaf dat dit werk haar had genoopt tot herziening van haar beeld van Christus als kind. Het dwong haar om Jezus volwassen te laten worden.

Knippers vertelt ook een indringend per­soonlijk verhaal over dit schilderij:

Het werk speelde ook een rol toen de vader van mijn peetkinderen hun de be­te­ke­nis van Pasen wilde uitleggen. Hij probeerde het met zondagschoollectuur, die vaak zoe­telijk is op het ketterse af en de kinderen begrepen hem maar niet. Toen bedacht hij dat hij een catalogus van mijn werk had met daarin dit kruisigingstafereel. Toen de kin­deren dat zagen, riep er één: ‘Ooo! Hij ging echt dood.’

Het werk van Knippers ligt in het spanningsveld tussen de evangelical theologie en evange­lical cultuur. Mensen die het voor zijn werk opnemen, wijzen vaak op de waarde van de Incarnatie, op de waarheid van het geweld in zijn werk en op het samengaan van het universele en het bijzondere in de christelijke boodschap, die gaat over iedereen zowel als ieder mens afzonderlijk.

Terwijl ik dit stukje zat te schrijven kwam mijn achtjarige dochter aanlopen, keek naar mijn computerscherm en zag Het offer.

‘Eèèh… Wie is dat?’

‘Jezus,’ zei ik.

‘Goor!’

‘Het moet ook goor zijn. Hij hangt aan het kruis en gaat dood.’

*******

*Er is voor gekozen om ‘evangelical’ te laten staan in plaats van dit te vertalen met ‘evangelisch’, omdat de Nederlandse term ‘evangelisch’ een beperktere groep aanduidt dat het Engelse ‘evangelical’. De Engelse term omvat alle protestantse orthodoxe christenen en kerken.

Met toestemming overgenomen en vertaald uit ‘Five Evangelical Christs’ (Faith on View, 28 april 2021)

Edward Knippers, Het offer (The Sacrifice), 1986, olieverf op paneel, 40x28 cm.

Edward Knippers (*1946) is een Amerikaanse schilder en prentkunstenaar. Hij woont in Arlington, Virginia. Zijn werk is in meer dan 150 tentoonstellingen te zien geweest, waar­van de helft alleen aan zijn werk gewijd. Kunstwerken van Knippers zijn opgenomen in tal van openbare en privécollecties, waaronder het Billy Graham Museum in Wheaton, Illinois, het University of Oklahoma Museum in Nor­man, het Vaticaans Museum voor hedendaagse religieuze kunst in Rome en de Grunwald Center Collection, een prentenverzameling in het Armand Hammer Museum in Los Angeles. Een monografie over zijn schilderijen, getiteld Violent Grace: A Retrospective, verscheen bij Fresco Fine Art Books in Albuquerque. Zie verder www.edwardknippers.com.

Rondall Reynoso is kunstenaar, wetenschapper en spreker. Momenteel is hij Assistant Pro­fessor kunst en kunstgeschiedenis aan Lee University in Cleveland, Tennessee. Aan het Pratt Institute in Brooklyn, New York City, behaalde hij een Mastergraad in schilderkunst en een in kunst­ge­schiedenis. Momenteel werkt hij aan een PhD kunstgeschiedenis en esthetica aan de Graduate Theological Union in Berkeley, California.

ArtWay beeldmeditatie 10 april 2022