Petts, John - BM - David Pott

John Petts: Het Walesraam voor Alabama

De haat naar buiten duwen

door David Pott

John Petts (1914-1991) werd in Londen geboren maar geldt als een Welshe kunstenaar. Op zijn eenentwintigste verhuisde hij naar Wales en daar woonde hij voor de rest van zijn leven. Hij werd vooral bekend om zijn graveerkunst en gebrandschilderd glas. In 1957 kreeg hij een baan als docent in design en kunstnijverheid aan de Carmarthen School of Art, in het zuidwesten van Wales. Van toen af concentreerde hij zich meer en meer op gebrandschilderd ramen.

In september 1963 hoorde Petts op de radio over een gruwelijke gebeurtenis in de 16th Street Baptist Church in Birmingham, Alabama. Een splintergroep van de Ku Klux Klan had vijftien staven dynamiet in de kerk gelegd. De explosie kostte het leven aan vier zwarte Amerikaanse meisjes van 11 tot 14 jaar. Daarnaast waren er twintig zwaargewonden. Van het kerkgebouw sneuvelde onder andere een raam met een afbeelding van Jezus. Petts beschreef zijn reactie op dit bericht als volgt: ‘Natuurlijk vond ik als vader de dood van die kinderen gruwelijk. Als handwerksman … vond ik die verbrijzelde ramen gruwelijk en dacht ik bij mezelf: lieve help, wat kunnen we hieraan doen?’

Er groeide bij hem een idee voor een nieuw raam waaruit zowel verdriet als hoop voor de toekomst sprak. Op voorstel van zijn vrouw Kusha nam hij in Cardiff contact op met David Cole, redacteur van de Western Mail. Er werd een campagne opgezet om £500 in te zamelen vanuit de gedachte dat het raam een geschenk van de bevolking van Wales zou zijn. Het verzoek was om met gift van een halve crown (wat vandaag 12 pence zou zijn) het project te steunen. Het beoogde bedrag van 500 pond was al vlug binnen. Kort daarop ging Petts naar Amerika om maten op te nemen en het project met leidinggevende mensen van de kerk te bespreken.

Daar stelde hij vast dat de figuur op het vernielde raam van die zwarte kerk een blanke Jezus was geweest. Chine McDonald schrijft hierover in haar recente boek God is not a White Man (Hodder & Stoughton, 2021, p. 43): ‘Ik weet niet goed welke les er uit dit tragische verhaal te trekken valt – de onrechtvaardigheid, omdat blanke heerschappij onderdeel was van het geloof waarin die vier kinderen opgroeiden, of juist het rechtvaardige, omdat een Christusbeeld als beeld van blanke heerschappij was vernietigd.’

Nadenkend over wat hem te doen stond maakte Petts een uiterst origineel ontwerp: een zwarte Christus in gekruisigde houding met op de achtergrond een abstracte kruisvorm. Het lichaam helt naar links op een manier die soms wordt uitgelegd als het effect van de waterkanonnen die eerder dat jaar (1963) waren ingezet tegen demonstraties van de burgerrechtenbeweging. De enorme handen zijn allebei groter dan het hoofd van Christus en vormen een belangrijk element in het ontwerp. Petts gaf zelf als toelichting dat de linkerhand, die tegen het kozijn drukt, de haat en het onrecht naar buiten duwt, terwijl de linkerhand geopend is en vergeving aanbiedt.

Het beeld van de gekruisigde Christus is indringend, maar het felle en overheersende blauw en paars wekt een gevoel van kalme hoop. De regenboog boven het hoofd van Christus herinnert aan Gods beloften en is een symbool voor etnische verbroedering. De bijbeltekst die Petts voor dit raam koos is Matteüs 25:40, ‘Voorwaar, Ik zeg u, in zoverre gij dit aan één van deze mijn minste broeders hebt gedaan, hebt gij het Mij gedaan.’ Maar alleen die laatste woorden zijn in het venster opgenomen: YOU DO IT TO ME. Misschien ligt hier een dubbele betekenis. Enerzijds zegt Jezus You do it to me tegen de blanke racisten die de vier meisjes hadden vermoord; anderzijds zegt hij dit tegen de mensen uit Wales met het oog op hun daad van compassie en verzoening.

Het raam werd in 1964 voltooid en in 1965 geplaatst en ingewijd. Al spoedig werd het een iconisch beeld voor de burgerrechtenbeweging. In onze tijd van aanhoudende etnische spanningen blijft het een relevante herinnering aan de kracht van ‘verzoeningskunst’ om genezing te brengen.

*******

John Petts: The Wales Window for Alabama, 1964, glas-in-loodraam, 16th Street Baptist Church te Birmingham, Alabama, VS.

John Petts (1914-1991) werd in Londen geboren, maar wordt beschouwd als een Welshe kunstenaar. Hij kreeg bekendheid met zijn graveerwerk en gebrandschilderd glas. Petts studeerde vanaf 1933 twee jaar aan de Royal Academy. Hij volgde in die tijd ook avondcursussen druktechniek aan de Central School of Arts and Crafts. In 1935 trouwde hij in Londen met de kunstenares Brenda Chamberlain, waarna zij gingen wonen in Llanllechid in noordelijk Wales. Zij hielden daar twee gezamenlijke exposities van hun werk en verdienden de kost met het maken en verkopen van ansichtkaarten en onderwijs in Bangor. Samen kochten zij een met de hand bediende drukpers. In 1937 begonnen zij daarmee de Caseg Press, een uitgeverij van boekillustraties, wenskaarten en prenten van het plaatselijke landschap. Petts en Chamberlain gingen in 1943 uit elkaar. Daarna ging Petts in vrijwillige dienst bij het Royal Army Medical Corps. Terug in Wales probeerde hij met zijn tweede vrouw, Kusha, de Caseg Press weer op te zetten. In 1951 vervulde Petts een aantal functies bij de Arts Council of Wales, in 1953 werd hij lid van de Society of Wood Engravers en in 1957 van de Royal Society of Painter-Etchers & Engravers. In 1957 kreeg hij ook een aanstelling als docent in design en kunstnijverheid aan de Carmarthen School of Art en kon hij zich kon richten op het werken met glas-in-lood. Zijn latere leven bracht hij door in Abergavenny in zuidoostelijk Wales.

David Pott woont nabij Bishop Auckland in County Durham, Engeland. Hij en zijn vrouw Pam zijn betrokken bij de Northumbria Community. Zie www.northumbriacommunity.org.

ArtWay beeldmeditatie 21 november 2021