Kruisweg van Halfweg - BM - Fons Litjens

De Kruisweg van Halfweg

Gebaren en gezichten

door Fons Litjens

Midden in de eerste coronagolf van 2020 werd op Goede Vrijdag in de kerk van Onze Lieve Vrouw Geboorte in Halfweg (Noord-Holland) een bijzondere kruisweg opgehangen en ingezegend. Veertien kleine bronzen plaquettes zijn op een houten achtergrond bij elkaar geplaatst, langs een weg van prikkeldraad. Op elke statie staan de initialen van de maker: F.J., maar welke naam achter deze initialen schuilgaat was niet met zekerheid te achterhalen. De kruisweg moet ‘gelezen’ worden van rechts naar links en eindigt bij de paaskaars, die daar staat als 15de statie.

De bronzen plaquettes zijn erg klein en vragen om van heel dichtbij bekeken te worden. Elke statie bestaat uit een venster waarin wordt ingezoomd op de hoofdpersoon van de kruisweg en op de vrouwen en mannen die Jezus tegenkomt op zijn via dolorosa. Op zes staties is hij helemaal alleen. Je ziet gezichten en handen die elkaar naderen. Soms is het ongemakkelijk om zo dicht bij de afgebeelde personen te komen en getuige te zijn van wat er met hen gebeurt. Een goed voorbeeld is de elfde statie: Jezus wordt aan het kruis genageld.

Traditioneel hangt een kruisweg aan de zijmuren van het kerkgebouw. Deze opstelling nodigt uit om van statie naar statie te lopen en telkens bij één beeld te blijven staan, goed te kijken en het verbeelde te overwegen. Het woord ‘statie’ is een verwijzing naar dit stilstaan.

De kruisweg van Halfweg kan niet met de voeten maar alleen met de ogen ‘gelopen’ worden. Om dat mogelijk te maken schreef ik een boekje dat daarbij wil helpen. Door telkens een bladzijde om te slaan loop je naar de volgende statie. Elke statie is op ware grootte afgebeeld. De beschrijving ernaast wil helpen goed te kijken en dichtbij te komen. In een volgende kolom staat een passage uit het lijdensverhaal of een psalm die woorden wil geven aan de binnenkant van Jezus. De klacht en het gebed van de ‘ik’ uit de psalm worden dan de klacht en het gebed van Jezus. In een vierde kolom wordt een, soms prikkelende, overweging geboden die de kijker wil helpen zich te verhouden tot de persoon van Jezus, die deze weg moet afleggen.

Op Internationale Vrouwendag (8 maart) kijk ik opnieuw naar de zesde statie: Veronica droogt het gezicht van Jezus af. Jezus komt van rechts het beeld binnenlopen met het kruis op de schouder en kijkt op. Hij wordt benaderd door een vrouw die een doek ophoudt. Zij hebben niet echt oogcontact met elkaar; de vrouw lijkt vooral naar de doek te kijken. Hun handen komen wel heel dichtbij elkaar.

De vrouw die uit de massa treedt om het gezicht van Jezus met een doek te drogen moet een moedige vrouw zijn geweest. Dit gebeuren wordt niet in de evangelies verteld, maar er is een uitgebreide legendevorming rond de persoon van Veronica ontstaan. Er is een verhaal waarin zij wordt vereenzelvigd met de stoutmoedige vrouw uit het evangelie (Matteüs 9, 20-22), die al twaalf jaar aan bloedverlies lijdt. Op zoek naar genezing heeft zij de moed om Jezus van achteren te naderen en de zoom van zijn bovenkleed aan te raken. Jezus draait zich om, stelt haar gerust en vanaf dat moment is de vrouw genezen. Deze vrouw is Jezus gevolgd op zijn kruisweg en maakt dit troostende gebaar dan uit dankbaarheid. Tot haar verrassing ziet zij dan het gelaat van haar geneesheer in de doek afgedrukt. Dit zou het moment kunnen zijn dat de bronzen statie verbeeldt. Het zien van het gelaat van Jezus op deze doek blijkt in de latere legendevorming een genezende werking te hebben.

Terwijl de coronacrisis voortduurt hebben wij in deze veertigdagentijd rond een vijftal staties een filmpje gemaakt van enkele minuten met teksten uit het genoemde boekje. Deze filmpjes willen helpen om deze kruisweg thuis achter het scherm met de ogen te lopen en verbinding te zoeken met de persoon van Jezus en de weg die hij gegaan is.

*******

De Kruisweg van Halfweg. Tekst: Fons Litjens. Fotografie: Kees van der Veer. Voorwoord van Leo Fijen. Uitgeverij Adveniat, 2021.

Fons Litjens is diaken en parochiepastor in de kerk van Onze Lieve Vrouw Geboorte in Halfweg (Noord-Holland).

ArtWay beeldmeditatie 21 maart 2021