Saint Phalle, Niki de - BM - Koos Sluiter

Niki de Saint Phalle: Levensboom

Boomspiegel

door Koos Sluiter

Deelnemers aan een psychologische persoonlijkheidstest krijgen soms de opdracht: teken een boom. Zo’n boom laat als een soort spiegel zien wie je bent. Je ziet het ook bij bomen: de vorm van het blad weerspiegelt de vorm van de hele boom. De hele boom tekent zichzelf in ieder blad.

Deze litho ‘l’Arbre de la vie’ (de levensboom) was te zien in Museum Beelden aan Zee. Het is een werk uit de jaren ’80 van Niki de Saint Phalle (1930, Neuilly s/Seine bij Parijs – 2002, San Diego, V.S.). Niki’s moeder was Française, haar vader Amerikaan. In 1933 verhuist het gezin naar Amerika; haar vader misbruikt haar, ze gaat het klooster in, trouwt als ze 19 is, krijgt twee kinderen en in 1951 verlaat ze haar gezin en gaat terug naar Parijs. Daar leert ze de Zwitserse kunstenaar Jean Tinguely kennen die haar meeneemt op het kunstenaarspad. In 1971 trouwen ze.

Niki is als kunstenaar autodidact; veel mensen kennen haar kleurige levensgrote polyester vrouwenfiguren, de Nana’s. Haar levenswerk is de Tarottuin in Toscane, een beeldenpark geïnspireerd op de 22 speelkaarten, samen de Grote Arcana uit het Tarotspel dat de levenslotgevallen zou kunnen voorspiegelen.

Deze boom somt in zwart-wit de nare, moeilijke kanten van het leven op zoals de dood, het niets, haat, intolerantie, ziekte, honger, het kwaad. Het tegenbeeld staat in kleur met woorden als de liefde, God, het leven, de dans, gezondheid, brood, wijn, kinderen, kleuren, bloemen. Te veel om op te noemen. Het ene wil je niet geven of krijgen, het andere juist wel. In het hart van de boom zit een Dryade, een boomnimf, de ziel van de boom. In deze ene boomprent is Niki even welsprekend aanwezig als in haar hele park.

In de Bijbel is de boomsymboliek van Genesis tot Openbaring volop aanwezig, steeds met de vraag wat voor boom je wilt zijn. In het midden staat Psalm 1 die een boom als spiegel voor de mens beschrijft:

Hij is een groene boom die staat geplant
waar waterbeken vloeien door het land.
Zijn loof behoeft de droogte niet te duchten,
te goeder tijd geeft hij zijn rijpe vruchten.

*******

Niki de Saint Phalle: l’Arbre de la vie (de levensboom), ca. 1970, litho, 48 x 63 cm.

Niki de Saint Phalle (1930, Neuilly s/Seine bij Parijs – 2002, San Diego, V.S.) was een Frans-Amerikaanse kunstschilderes en beeldhouwster. Voor meer informatie, klik hier

Koos Sluiter, geboren in 1946 in Emmen, is sinds 1970 predikant en sinds 2011 emerituspredikant. Hij legt zich toe op het verkennen van het raakvlak van geloof en kunst. Hij verzorgt cursussen en presentaties. Geloven in kunst biedt groepen (bijvoorbeeld in kerken en het volwassenenonderwijs) een verscheidenheid aan programma’s en thema’s. Een overzicht van de onderwerpen staat op de website www.geloveninkunst.nl . Daar staan ook de contactgegevens. In cursussen, presentaties of een liturgie verkent hij samen met u de wisselwerking tussen geloof en kunst. Kunst maakt geloven zichtbaar. Doordat geloven verandert in de loop van de geschiedenis, toont ook de kunst een ander gezicht. Het zien van verschillen maakt mensen bewust van hun eigen tradities. Dat verrijkt de beleving. Koos Sluiter schrijft in deze coronatijd iedere week een korte beeldmeditatie. O.v.v. ‘vragen om kunst’ is het mogelijk om je via geloveninkunst@gmail.com hierop te abonneren.

ArtWay beeldmeditatie 10 januari 2021