Psalm 35 - Martin de Heer

Martin de Heer: Verward

Twee psalmen

door Ineke de Jong

Geloof kan in verband gebracht worden met hoop en liefde. Het kan jubelen. Maar het gaat soms ook samen met strijd en lijden. In deze beeldmeditatie staan twee tekeningen van Martin de Heer centraal. Daarin komt juist de donkere kant van het leven en het geloof in beeld. We bekijken de eerste tekening aan de hand van een aantal vragen.

• Is de grondkleur van deze tekening licht of donker?
• Bekijk de tekening rustig. Wat zie je allemaal?
• De hoofdpersoon in dit schilderij is een mens. Zie je zijn gezicht en hand?
• Hoe ziet zijn gezicht eruit? Blij, getroost, verdrietig, gepijnigd?
• Wat zit er op het hoofd van de persoon? Een klauw van een roofvogel, zou je zeggen. Is het wel een roofvogel? Kijk eens naar de kop?
• Zie je nog meer van die wonderlijke figuren? Worden hier dieren mee bedoeld?
• De kunstenaar heeft Psalm 35:1 in de berijming van Revius bij de tekening geplaatst. Daarin staat:

Twist met mijn twisters, bid’ ick, Heer,
Doet mijn bestrijders tegen-weer,
Grijpt aen den schilt, vaert de rondasse,
En tot mijn bijstant U doch rasse,
De spiesse voor my henen vel’t
Snijt af den wech, besett het velt.
Spreeckt tot mijn ziel, Ick ben alleen
Die u bewaert, en anders geen.

De kunstenaar heeft het gebed verbeeld van iemand die zwaar bestreden wordt. Boze machten of mensen zoeken zijn ondergang. Vanuit die benarde positie klinkt zijn noodkreet tot God. Het zal meer een zuchten zijn. Als je naar dit kunstwerk kijkt, word je gewaar wat er in Psalm 35 (en vele andere psalmen) voor strijd wordt gevoerd.

Kijk tot slot nog even naar de details. Als opvulling van het beeld gebruikt de kunstenaar allerlei arceringen en fantasievormen zoals krullen en libelleachtige figuurtjes. De figuren linksboven lijken wel waterspatten. En rechts onderin lijken we twee eieren te zien. Ook al hebben deze vormen misschien geen letterlijke functie, ze dragen wel bij aan de algehele sfeer van het beeld.

Opent uwen mond

Deze tekening is veel rustiger van uitstraling dan de tekening over psalm 35. Rondom de afgebeelde persoon is de omgeving helemaal wit (geen donkere wirwar aan wonderlijke figuren). Maar de tekeningen doen toch aan elkaar denken. Opnieuw laat de kunstenaar zien wat bestrijding, gebrek en lijden met een mens kunnen doen. Het is alsof een grote hand de persoon belemmert om iets te kunnen zeggen. Het gezicht lijkt vervormd. Komt dat door die hand? Of was dat al zo en komt dat door verdriet? Psalm 81:12 (psalmberijming uit 1773) staat onderaan de tekening geschreven. Deze psalm gaat over vrijmoedig spreken tot God, maar de tekening laat juist de strijd in het gebed zien; soms kun je niet bidden. Soms heb je geen zicht op Gods macht en beloften. Soms ben je zo overmand door verdriet en rouw dat je mond gesloten blijft. Ik vind het heel mooi hoe deze kunstenaar juist die rauwe kant van het leven meeneemt in zijn tekeningen. Het vertolkt iets van de psalmen, maar ook van de beproefde mens.

*******

Martin de Heer: Verward, bij Psalm 35, 2016, kleurpotlood op papier, 15cm x 15cm.

Martin de Heer: Opent uwen mond, bij Psalm 81, 2017, potlood en inkt op papier, 21cm x 30cm.

Martin de Heer (1976) studeerde van 1999 – 2004 aan Pabo De Driestar in Gouda. Hier kreeg hij o.a. les van Tijs Huisman (zie de beeldmeditatie 14 oktober 2018). Verder kreeg hij les van Jacco van Dam uit Ridderkerk. Martin de Heer werkt vier dagen per week als leerkracht op een basisschool. De rest van zijn tijd trekt hij zich als een moderne monnik terug om in alle rust aan zijn prenten te werken. Een van zijn grootste projecten is een serie ‘kleurplaten’. Hij is ervan overtuigd dat het mogelijk moet zijn om kwalitatief hoogstaande prenten te ontwikkelen, die zowel door kinderen als volwassenen met plezier ingekleurd kunnen worden. Martin is bij deze platen geïnspireerd door de Japanse prent, waarbij het onderwerp binnen één lijn geraakt wordt. Daarnaast maakt hij ondefinieerbaar vrij werk. De psalmen, de middeleeuwen, de natuur en de fantasie vormen hierbij een rijke bron van inspiratie. In 2016 verscheen bij uitgeverij Boekencentrum de kleurmap In kleur geloven voor € 12,50 (een aanrader!). Het beeldende proces van Martin de Heer is te volgen via Instagram en Facebook.  

Ineke de Jong – den Hartog (1982) is freelance kunsthistoricus. Ze heeft veel opdrachten gedaan voor Museum IJsselstein en het Reformatorisch Dagblad. Van 2012 – 2014 deed ze onderzoek naar de geschiedenis van het beeldende onderwijs op Pabo De Driestar. Sindsdien richt ze zich vooral op cultuureducatie. In 2018 verscheen haar boek Een mier op je bord. Kinderen leren wat mooi is. De beeldmeditatie is een bewerking van de online workshop ‘Kijken naar kunst’ die te vinden is op inekedejong.nu.

ArtWay beeldmeditatie 20 januari 2019