Veertigdagentijd - Lichtkruizen van Ludger Hinse

Ludger Hinse: Lichtkruizen

Kruizen van licht

door Grady van den Bosch

Voor mij gaat mijn werk altijd over de aanraking van de ziel. Ludger Hinse

Enkele jaren terug was ik voor het Christian Artists Seminar in het Katholisch-Sociales Institut (KSI) in het Duitse Bad Honnef. In de hal werd mijn aandacht getrokken door een groot gelijkbenig kruis dat los in de ruimte hing. Het was gemaakt van acrylglas, in zachte kleuren die veranderden in het licht wanneer het bewoog. Het kruis raakte me. Het vatte voor mij iets samen van het sprankelende, caleidoscopische gevoel dat ik had in het seminar. En het voelde als een intermediair tussen God en mij, tussen mijn zoektocht als kunstenaar en mijn geloof. Enkele jaren later zag ik het tot mijn verassing terug op de nieuwe locatie van het KSI in de voormalige Benedictijner abdij St. Michaëlsberg in Siegburg (foto 2).

Via het aartsbisdom Keulen kwam ik achter de maker van het kunstwerk: de Duitse kunstenaar Ludger Hinse. Ik benaderde hem met een vraag over zijn kruis voor de kunst-in-de-kerkgroep van mijn kerkelijke gemeente. Het bleek dat hij er een groot aantal had gemaakt en dat hij zijn kruizen Lichtkreuze noemde. Inmiddels weet ik veel meer van deze lichtkruizen en valt mijn eerste gevoel helemaal samen met de diepe gelaagdheid die ik inmiddels heb leren kennen.

Zijn kruizen zijn te vinden in vele kerken en vormen daarin vaak een met de omgeving contrasterend artistiek aandachtspunt en een plek van contemplatie en meditatie. Ze zijn er in afmetingen van 25 cm tot 2 meter in doorsnee. Hinse gebruikt verschillende kleuren en technieken in uiteenlopende uitvoeringen. Hoe hij de kruizen ontwerpt en maakt, blijft een geheim voor de buitenwereld. Hij ontwerpt een kruis vaak speciaal voor de omgeving. Sabine Reithmeier (Süddeutsche Zeitung): “Zijn kruis is samengesteld uit ruiten van verschillend gekleurd plexiglas en straalt warmte uit, zonovergoten en provocerend mooi.”

Hinse geeft aan dat het lichtkruis “niet zozeer een beeld is van de veroordeelde Jezus Christus, zijn brute kruisiging, van zijn dood, maar dat zijn relatie met het kruis er een is van verlossing, overgave, van licht dat leven en dood overschaduwt.”

Hinse: “Ons geloof is geen geloof van zonde en duisternis, maar een geloof in licht, diepgeworteld in de joodse traditie van het Oude Testament." Hinse geeft aan dat dat geloof helaas soms erg donker en sinister wordt gebracht. “Ik vraag me af: moet het wel zo zijn dat het christendom, dat ooit zo enorm revolutionair begon, nu voor altijd conservatief is? We hebben verandering nodig. Mijn kruizen zijn dromen van een weg naar dit andere ‘zijn’, ze zijn tekens van hoop. Ze laten ons iets zien dat verder gaat dan de dood, ze laten iets zien van de toekomende wereld. Ze tonen ons licht en kleuren, volheid en vreugde en bieden daarom ​​troost. Ze kunnen de angst voor het einde een beetje wegnemen en ze laten zien dat achter de duisternis van de dood het licht ligt. Wij christenen vieren de overwinning van het eeuwige leven op de dood. Mijn kruizen zijn een poging om het hemelse licht te vangen. Het kruis van licht laat ons zien dat de dood voor God geen kracht is die het leven kan vernietigen.”

Ludger Hinse is zich zeer bewust van de ruimtes waarin zijn lichtkruizen worden geplaatst: “Hoe kan ik de sfeer van de kerkruimte opnieuw benadrukken door mijn werk? De sfeer van een ruimte is altijd het eerste wat je opvalt als je een kerk betreedt en niet de plattegrond, die ontvouwt zich pas later. Gewoon door het ophangen en de presentatie probeer ik een intensieve dialoog tussen het symbool en de ruimte te bereiken. Het is altijd spannend om de installatie, soms op duizelingwekkende hoogtes, te plaatsten of op te hangen, te zien hoe het kruis werkt in de context van de ruimte, van de zichtlijnen en de looprichtingen van de bezoekers, de positionering van het altaar en van de kijker.”

Hinse’s artistieke betrokkenheid bij het onderwerp kruis begon toen hij in 1997 in Chili zag hoe vrouwelijke dierbaren van slachtoffers van dictator Pinochet eenvoudige houten kruizen bij zich droegen bij demonstraties om hun geliefde vermisten. Door het dragen van de kruizen waren ze ongrijpbaar voor de militairen. Hinse was zo onder de indruk van de macht van het kruis als symbool dat hij daar in Santiago zijn eerste kruis tekende. Zijn kruizen ontwikkelden zich in de loop der jaren, ze werden vrijer, helderder en kregen meer afstand van de oorspronkelijke vorm en betekenis. De eerste kruizen waren kruizen van verdriet. Zijn eerste Lichtkreuz maakte hij in 2007. Het is precies het kruis dat ik in Siegburg zag.  

Hinse ziet ook een rol voor zijn kruizen in de ontmoeting en emotie van mensen. Het brengt de kerk en mensen in beweging: “Het kruis, dat ik zo vaak heb gemaakt als representatief voor mijn christelijke overtuigingen, veroorzaakte veel, soms zelfs verrassende emoties. Daarmee bewoog ik mensen, raakte hen aan in hun ziel en hart. Zo’n kruis helpt om sneller over betekenisvragen te praten.” 

Hinse beschouwt zijn kruizen en kunst in het algemeen niet alleen als contemplatief of esthetisch. Hij vindt dat “kunst moet storen en dat kunst ook een soort spiegel van de toestand van een samenleving en de kerk is.” Hinse: “Kunst moet altijd aanstootgevend zijn, een teken stellen middenin een wereld die verzadigd is van onmenselijkheid en egoïsme. We hebben geloof nodig in het ongelooflijke, zodat verandering mogelijk is. Kunst kan daaraan bijdragen.”

*******

Ludger Hinse: Lichtkreuze – Lichtkruizen: gekleurd of kleurgecoat acrylglas, 25 cm – 2 m doorsnee, verschillende uitvoeringen, vanaf 2007.

Foto 1: www.citypastoral-bonn.de, locatie: Bonner Münster in Bonn (Dl), foto 2: Grady van den Bosch, locatie: KSI Siegburg (Dl), foto 3: Website Hinse, locatie: St Mauritz in Münster (Dl), foto 4: Website Hinse, locatie: St Hedwigkirche in Karlsruhe (Dl).

Ludger Hinse (1948) woont en werkt in zijn geboorteplaats Recklinghausen in het Duitse Ruhrgebied. Zijn vader en grootvader waren er mijnwerkers. Hinses atelier bevindt zich nu ook op een voormalig mijnwerkersterrein. Hinse is autodidact. Hij is schilder, beeldhouwer en performancekunstenaar. Daarnaast was hij vakbond-activist. Zijn werk wordt in Duitsland en internationaal geëxposeerd, zoals in Tsjechië, Oekraïne, Nederland, Oostenrijk, Zwitserland, Spanje, Chili en Cuba. Voor meer werk en locaties van zijn lichtkruizen, zie www.ludgerhinse.de.

Grady van den Bosch is Master of Education in Arts. Ze werkt vanuit haar eigen bedrijf STUDIO GRADY Art & Arteducation als kunsteducator, freelance docent muziek en kunstenaar. Zij volgde de studie Schoolmuziek aan het Hilversums Conservatorium en de master Kunsteducatie aan de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten. Een van haar studieprojecten betrof een literatuuronderzoek naar hoe protestantse kerken mensen in aanraking brengen met hedendaagse religieuze beeldende kunst. Ze is bestuurslid van de Stichting Platform Kerk & Kunst, lid van de werkgroep ArsProDeo en coördinator van het team Kunst in de Kerk van de Oosterlichtkerk in Huizen.  www.gradyvandenbosch.nl

ArtWay beeldmeditatie 19 augustus 2018