Tregot, Jan - Aniko Ouweneel Toth

Jan Tregot: Ik heb geen identiteit

door Aniko Ouweneel-Toth

Zinvolle illusie was de titel van de zomerexpositie van 2016 in de Nijmeegse Stevenskerk. Ik verheugde mij vooral op de Zuiderkapel van de kerk, waar kunstenaars Janpeter Muilwijk en Jan Tregot de ruimte kregen van tentoonstellingsmaker Theo van Stiphout. Hun gezamenlijk gepresenteerde collectie kunstwerken werkte als een harmonieuze compositie. Bij elk nieuw rondje dat ik liep, was er weer een nieuw inzicht, een nieuw samenspel van het veranderende licht, van de vormen, kleuren en ideeën.

In het midden, meteen tegenover de deur van de kapel, was het werk Ik heb geen identiteit van Jan Tregot geplaatst. Een hergebruikte houten corpus, niet te klein en niet te groot, op een marmeren bal met een leren riem in zijn handen. Het beeld trok veel aandacht, het was ook het kunstwerk dat het meest werd gefotografeerd op de dag dat ik de tentoonstelling bezocht.

Geen wonder. Het is een met grote precisie gemaakte, ijzersterke compositie die felle emoties kan oproepen. Niemand loopt er zomaar even langs. Ook mensen die weinig met het christendom hebben, herkennen het corpus en zien ook meteen de spanning in het beeld. Het verbaast en het stelt de vraag: ‘Hoe zie jij Christus?’

Op het eerste gezicht lijkt het alsof Christus aan het touwtjespringen is. Dat kan shockeren en verrast zeker. Spelen met de kruisdood van Jezus Christus is blasfemie en als je dat zo ziet, werkt de titel daar onmiddellijk aan mee, zo lijkt. Maar dan kijk je iets beter. De gekruisigde Christus raakt net met zijn tenen de planeet aarde aan, hij staat op een marmeren bol. Hij heeft geen touwtje, maar een leren gesel met negen loden stukjes in zijn handen.

Ik kijk naar een oude, hergebruikte houten corpus en ineens zie ik de grote kosmische Christus verbeeld. Door de marteldood heen leert hij die volgens de Bijbel het scheppende Woord is ons de weg van de zelfopofferende, op de ander gerichte liefde. Hij is de Heer van alle creaties in menselijke gedaante, de ene naar wie zelfs de elementen luisteren (Marcus 4).

Enerzijds een nobody op dat moment, volledig verlaten. Anderzijds groter dan wie dan ook op aarde, beladen met grootse beloften. Hij zal over de aarde heersen, haar reinigen en heiligen en orde scheppen. Maar dan wel op een voor ons onvoorstelbaar liefdevolle manier, door te offeren. Dit is de vleesgeworden paradox die de mens hoop biedt op herstel.

*******

Jan Tregot: Ik heb geen identiteit, 2016, marmer, hout, leer, lood, acrylverf, 89,5 x 43 x 15 cm. Foto: Anton Houtappels via www.jantregot.eu

Jan Tregot, zie www.jantregot.eu.

Aniko Ouweneel-Toth studeerde Engelse Literatuur en Taalkunde en Finse Cultuur en Taal in Budapest. Later studeerde zij Cultureel Erfgoed aan de Universiteit Utrecht. Zij werkte mee aan het internationaal project ‘Converting Sacred Spaces’ in opdracht van Museum Catharijneconvent. Samen met Marleen Hengelaar-Rookmaaker stelde zij het Handboek voor kunst in de kerk (Buijten & Schipperheijn 2015) samen. Momenteel werkt ze aan verschillende projecten als cultuurhistoricus en kunstadviseur. Haar website is  http://www.visiodivina.eu/.