Munch, Edvard - BM - Tom De Craene

Edvard Munch: Naar het bos I

Verstrengeld

door Tom De Craene

Zijn land van herkomst Noorwegen kent in de zomer oogverblindend zonlicht en gitzwarte dagen in de winter. De wereld waarin hij werkte kende soortgelijke extremen. En ook zijn eigen leven werd gekleurd door uitersten. Edvard Munch (1863-1944) speelt deze spanningen subtiel en tegelijkertijd krachtig uit in de houtgravure Naar het bos I.

Twee figuren: de een diepzwart, de ander een engelachtig figuur met rode haren. Gearmd en op elkaar leunend gaan ze een dennenbos tegemoet. Omgeven door de roze schijn van de avondzon.

Ik schrijf dit tijdens het paasweekend (en dus ook enkele dagen na de aanslagen in Brussel). Ook dit weekend worden de krachten van licht en duisternis tegen elkaar uitgespeeld. We weten dat het licht overwint. Maar de aanwezigheid en het verstrengeld zijn van deze twee vind ik – hier in dit schilderij en in het leven van alle dag – vaak veel ingewikkelder.

Zijn zaken zo zwart-wit, zo afgescheiden en puur als we zouden willen? Hoe blijven we staande, wanneer het duister ons naar beneden trekt? Hoe zijn we lichtende troost voor mensen wiens leven zwart is door verlies? Hoe zijn we vredestichters wanneer we pijn en onrecht niet erkennen, maar op armlengte houden? 

*******

Edvard Munch: Naar het bos I, 1897/1913–1915, kleurenhoutsnede gemaakt met twee houtblokken op imitatie vellumpapier. Collectie van Catherine Woodard and Nelson Blitz Jr.

Edvard Munch (1863-1944) is een Noorse kunstenaar, die werd geboren en opgroeide in een gelovig protestants milieu. Hij verloor zijn moeder en zuster aan tuberculose en ook zijn vader en broer stierven toen hij nog relatief jong was. Hij maakte in Kristiana (huidige Oslo) deel uit van een uitgesproken groep bohemiens. Door middel van een beurs kon hij tussen 1889 en 1892 regelmatig naar Parijs, waar hij werd blootgesteld aan post-impressionistische invloeden. Daarnaast werd hij beïnvloed door de Duitse schilderkunst van zijn tijd. Met zijn emotioneel geladen en kleurrijke werk staat hij te boek als een van de aartsvaders van het expressionisme. Hij bracht met name de donkere kanten en heftige emoties van het menselijk bestaan tot uitdrukking. Zijn Scandinavische wortels laten zich gelden in een mystieke religiositeit, die leidt tot een pantheïstische benadering van de natuur. Zijn werken verraden een grote gevoeligheid voor de stemmingen van de natuur, waarin hij een hogere, spirituele macht aan het werk ziet.

Tom De Craene is archeoloog van opleiding en heeft ook een bachelor in de kunstwetenschappen. Sinds zijn afstuderen is hij actief bij Ichtus Vlaanderen (IFES), waar hij sinds 2007 Algemeen Secretaris is. Hij hoopt zich de komende jaren meer en meer te kunnen verdiepen in de relatie kunst en theologie en ziet het als zijn roeping ruimte te creëren voor kunst en kunstenaars, zowel binnen als buiten de kerk.  

ArtWay beeldmeditatie 17 april 2016