Jansen, Theo - BM - Reinier Sonneveld

Theo Jansen: Strandbeest

We zijn strandbeesten

door Reinier Sonneveld

Dit wonderlijke wezen struint rond op het Nederlandse strand. Ik weet niet precies waar, want het beweegt zelfstandig. Het laat zich voeden door de wind, voelt waar de zee begint en blijft daar uit de buurt.

En dat allemaal van plastic zakken, tie rips en van die gele blaaspijpen, waar we vroeger papieren pijltjes doorheen schoten. Geen idee waar die echt voor bedoeld zijn – of nou ja, om strandbeesten te maken wellicht.

Dit is leven. Tenminste, het heeft er een aantal eigenschappen van. Het ontwikkelt zich niet volledig controleerbaar. Het is 'eigenwijs'. En het 'voelt' als leven. Voor dat voelen moet je eigenlijk echt even naar Youtube:

https://www.youtube.com/watch?v=XDn6Cj4p-Z8

De motivatie van de Nederlandse kunstenaar Theo Jansen is verrassend theologisch. Al 25 jaar is dit zijn grote project. Hij doet weinig anders. Zijn grote doel is in eigen woorden: 'Kuddes van deze strandbeesten loslaten aan de kust, zodat ze hun eigen weg gaan door het leven.' En dan wordt het gewichtig: 'Door de schepping overnieuw te doen, bij wijze van spreken, hoop ik wijzer te worden in hoe ik met de bestaande natuur omga. Het laat me tegen dezelfde problemen aanlopen als de ware Schepper moet hebben gehad. Er zijn nogal wat teleurstellingen onderweg.'

Jansen drukt op een heel letterlijke manier uit wat het is om 'beeld van God', kleine scheppertjes, te zijn. Het meest tastbaar doen we dat als we zelf kinderen krijgen. Maar ook een boek kan ik een 'bevalling' noemen of 'een kindje'. En sowieso door te handelen en te spreken scheppen we de hele dag door nieuwe werkelijkheden die eigen levens gaan leiden. Soms heb ik jaren geleden iets gezegd, wat van alles in iemands hoofd heeft gedaan, daar is uitgegroeid tot een monster misschien wel, of hopelijk tot een zalf – en soms krijg ik dat nog terug ook. Mijn eigen 'schepping' keert zich tegen mij als 'schepper'.

Onlangs kreeg ik van mijn lieve vrouw een heus strandbeestbouwpakket. Een uur lang pielen verder, had ik inderdaad de 'teleurstellingen' en de 'problemen' ervaren, althans een beetje, waar Jansen het over heeft. Het ding kletterde vijf keer uit elkaar en een paar keer had ik de neiging het tegen de muur te gooien. Daarmee werd het knutselen van een bouwpakket prompt een heuse meditatie.

*******

Theo Jansen: Strandbeest, in 2009 te vinden op het Stille Strand bij Bergen aan Zee. 

Theo Jansen (Den Haag, 1948) is een in Nederland wonend en werkend kunstenaar-uitvinder. Jansen studeerde van 1967 tot 1975 natuurkunde aan de toenmalige Technische Hogeschool Delft. Na het verlaten van deze opleiding besloot hij verder te gaan als kunstenaar. De eerste zeven jaar schilderde hij. In 1980 bouwde hij een vliegende schotel (vijf meter doorsnede, flitsende lichten en een piepend geluid) die over Delft vloog en de stad in beroering bracht. Sindsdien heeft hij zich toegelegd op strandbeesten, die in eerste instantie waren bedoeld om het strand en duinlandschap te beïnvloeden. Gaandeweg is hij geïnteresseerd geraakt in de looptechniek waarmee ze zich zouden kunnen verplaatsen. Uiteindelijk is het gelukt om met behulp van luchtdruk in PET-flessen ("opgeslagen wind") en een loopmechaniek een zelfstandig lopend strandbeest van pvc-buizen te maken. Over zijn werk verscheen in december 2014 het fotoboek Strandbeest: The Dream Machines of Theo Jansen van de Russisch-Amerikaanse fotograaf Lena Herzog, die Jansen zeven jaar volgde en fotografeerde tijdens het creëren van zijn strandbeesten.

Reinier Sonneveld is schrijver en spreker. Hij is vooral bekend van een aantal boeken over het christelijke geloof (zoals Jutten, De kern, Het goede leven en De stilte van God) waarvan hij in totaal meer dan een kwart miljoen exemplaren verkocht. Veelbesproken was de glossy Jezus!, die hij mede bedacht en ontwikkelde. Verder werkte hij aan diverse spraakmakende projecten, zoals 7keer7, de Goot 500, Denkstof en Jouw Spiritualiteit. Speciaal voor kinderen schreef hij diverse liedjes, een prentenboek en enkele musicals. Onlangs was hij een van de oprichters van het online magazine Lazarus. Ook is Reinier Sonneveld voorzitter van ArtWay.

ArtWay beeldmeditatie 3 april 2016