Booth, Colin - BM - Reinier Sonneveld

Colin Booth: Jesus Wept 

Jezus is een vloek geworden 

door Reinier Sonneveld 

Hier staat een vloek. De woorden ‘Jesus Wept’ zijn bekend als het kortste vers uit de King James Bible – in het Nederlands ‘En Jezus weende’, ook het kortste vers uit de meeste vertalingen hier. Maar in Ierland, Engeland en Australië is ‘Jesus wept’ vooral een vloek. Je gooit het eruit als je iets vervelend vindt. Een beetje zoals we in het Nederlands ook wel ‘allemachtig’ of ‘hemeltjelief’ kunnen zeggen, maar dan wat sterker.

Ik weet niet hoe de kunstenaar het bedoeld heeft. Colin Booth zegt nergens expliciet dat hij zelf gelooft. Wel zoekt hij in zijn werk altijd de verbinding tussen vroeger en nu, en die leggen die eeuwenoude woorden ‘Jesus Wept’ in moderne neonletters natuurlijk ook.

Booth is bovendien steeds bezig met de relatie tussen het kunstwerk en de omgeving, en ook dat is hier interessant. Deze negen witte letters schenen namelijk enkele maanden bij een station in de plaats Hastings. De aanblik van deze plaats doet nogal troosteloos aan. Bedoelde Booth soms aan te geven dat Jezus huilt over deze situatie? Of dat Jezus in alle mogelijke situaties – zelfs bij een anoniem stationnetje – zijn compassie toont? 

Het kan schokken dat juist deze ontroerende woorden tot een vloek zijn geworden. Alsof niets heiligs meer veilig is, zelfs niet zoiets intiems als de Verlosser die zijn tranen niet kan bedwingen omdat zijn beste vriend Lazarus is overleden.

Tegelijk zit er ook een diepte in. Paulus zegt dat Jezus voor ons ‘een vloek’ is geworden. In zekere zin ‘vloekte’ Jezus zelf namelijk. Hij claimde de nieuwe tempel te zijn en daarmee suggereerde hij een goddelijke afkomst. Weinig was in die tijd meer godslasterlijk. Volgens de wet van Mozes stond daarop de doodstraf en die kreeg hij inderdaad toegekend.

Zijn opstanding bewees dat dit onterecht was. In retrospectief bleek toen dat Jezus zelf niet had gevloekt, maar dat er met hem was gevloekt. Hij was deel geworden van de vloek die over de mensheid ligt: de verwijdering van God waardoor alles aan de dood onderhevig is. Daarom huilde hij ook: hij voelde diep ons verdriet, werd daar deel van, en drukte daarmee uit wat God voor ons voelt. En uiteindelijk ervoer hij aan het kruis de diepste verwijdering van God denkbaar, toen hij zich door God verlaten voelde en zijn ellende uitschreeuwde.

Toen God zich als Jezus incarneerde maakte hij zich kwetsbaar. Er kon met hem gesold worden. Onlangs deed ik voor een magazine een onderzoek naar hoeveel het woord ‘Jezus’ in Nederland wordt gebruikt. 30 miljoen keer per dag, zo bleek, ongeveer tweemaal per persoon. Daarvan is ongeveer 7 á 8 miljoen keer een vloek, een halve vloek per Nederlander dus. Zodra er woorden zijn voor God, kan er worden gevloekt.

Maar bij de kruisiging koos God er zelf voor de ergste vloek te ondergaan en hij doorstond die. Sindsdien kan het een gelovige nog steeds schokken en pijn doen als die iets blasfemisch hoort of ziet. Maar hij weet ook dat God wel tegen een stootje kan en dat hij God nergens voor hoeft te behoeden of beschermen.

*******

Colin Booth: Jesus Wept, 2012, neon-buizen, glas, staal, 40 cm x 200 cm x 5 cm, 2012-2013 bij het station St. Leonards Warrior Square te Hastings (Engeland); 2014 voor de All Saints Church te Folkestone.

Colin Booth (1951) woont in East-Sussex, in het zuiden van Engeland. Hij heeft in diverse musea en landen geëxposeerd. Booth maakt zogeheten ‘conceptuele installaties’: voorwerpen en combinaties van voorwerpen die een bepaald idee uitdrukken. Soms valt dat idee heel direct op, soms is het wat verstopt. 

ArtWay beeldmeditatie 22 februari 2015