Goede Vrijdag - Graflegging van Michael Jepkes

 Michael Jepkes: Graflegging

Een waardevolle taak 

door Michael Jepkes 

In 2006 schilderde ik in opdracht van het kerkbestuur van de Petrus- en Pauluskerk te Breda onder andere een olieverfschilderij voor de nieuw gebouwde kerk. Op het doek is de graflegging van Christus afgebeeld. De nieuwe kerk werd door de parochianen als koel en zakelijk ervaren. Men vroeg mij het gebouw ‘meer kerk te laten worden’. Dat was een breed geformuleerde opdracht.

In gesprekken met pastores, bestuursleden en vertegenwoordigers van de parochiegeledingen werd een inventarisatielijst van wensen gemaakt. Deze hadden vooral betrekking op voorstellingen die konden worden aangebracht. Er ontstond een caleidoscoop aan onderwerpen: van een traditionele kruisweg tot de verbeelding van solidariteit en van Gods volk onderweg. Van een aantal thema’s  maakte ik kleine schetsen die in een volgende bijeenkomst van commentaar werden voorzien. Uit de tekeningenreeks bleven twee favoriete onderwerpen over: de graflegging van Christus op Goede Vrijdag, verwant aan de gedachtenis van overledenen, en solidariteit en gemeenschap gecondenseerd tot Gods volk onderweg.

De vormgeving en uitstraling van de schetsontwerpen werd daarbij zó algemeen van stijl en horizontaal van aard ervaren dat aan de wens tot multifunctionaliteit van het gebouw kon worden rechtgedaan. Omdat het te ver voert op alle details van dit kerkproject in te gaan, beperk ik me nu tot een bespreking van het olieverfdoek De graflegging dat 150 x 125 cm meet.

De graflegging wordt in het Nieuwe Testament door alle vier evangelisten beschreven. In de voorstellingenreeks van de kruisweg komt het evenwel niet voor. In de compositie van mijn ontwerp werd ik geïnspireerd door een scène uit een choreografie van mijn vrouw, Margriet Franken. Voor dit dansstuk ontwierp en verzorgde ik de belichting in 1990, jaren voor 2006.

Het grafleggingschilderij speelt zich af in de tijdspanne voordat het lichaam van Christus in het graf wordt gelegd. De voorstelling is volkomen plausibel, maar wordt nergens op deze wijze in welke tekst dan ook gedocumenteerd. De kunstenaar beeldt het thema verbeeldingsvol uit: zo kan de gang vanaf het kruis op Golgotha naar het graf zich hebben voltrokken.

Er zijn drie mannen (apostelen?) die Christus dragen. Ze zijn niet allen gelijk van stuk en de voorste heeft de armen voluit gestrekt, de achterste heeft ze gebogen. De stand van hun aangezicht verraadt emotie, maar uit hun vaste ritmische tred blijkt de vastberaden opvatting van hun waardevolle taak. Hun kleding is elementair, het bovenlijf ontbloot. Het zijn vissers. Zij dragen de Ichthus. Ze dragen hem als een drieëenheid heel hoog, dichtbij de Vader enerzijds, maar anderzijds behoort hij ook aan de aarde waar hij zijn taak heeft volbracht.

En hij, die man uit Nazareth, die nieuwe Hercules, is hij dood of leeft hij? Hij schijnt ons driekwart aan te kijken, er lijkt een vorm van oogcontact. De dragers kijken voor zich uit naar de grond of in de verte. Vanuit hun ooghoeken nemen zij het stigma in zijn neerhangende rechterhand waar. Neemt hij in kijkrichting en gebaar reeds een voorschot op Paasmorgen? Zijn lichaam weigert zich te onderwerpen aan de schijnbaar onvermijdelijke aardsheid der dingen. Dat zal spoedig blijken.

Langs de voeten van de dragers scheert een nieuw onvermoed strijklicht. Het ontspruit uit een vurige gloed ter rechterzijde en lost links op in een etherachtige koelte. Ze dragen hem van rechts naar links tegen de zachte avondbries in naar de plaats waar vrede heerst. Ook de vissers lijken de dood te hebben overwonnen.

*******

Michael Jepkes: Graflegging, 2006, olieverf op doek, 150 x 125 cm.

Michael Jepkes (*1938), graficus en kunstschilder, kreeg zijn eerste teken- en schilderlessen van Henk Koekkoek, Maarten Krabbé en Josef Verheijen in Amsterdam. Hij studeerde vervolgens aan de Tilburgse Academie voor Beeldende Vorming. Naast parttime kunstgeschiedenis- en tekenlessen ontwikkelde hij een veelzijdig grafisch oeuvre, bestaande uit prenten en poëtische beeldverhalen. Vanaf 1987 bekwaamde hij zich in de schilderkunst. Inspiratiebronnen vormen de beeldende kunst, literatuur, muziek, dans en theater. 

ArtWay beeldmeditatie 28 september 2014