ArtWay

Kunstenaars openen onze ogen voor rijkdom en betekenis. Sandra Bowden

Kerk en kunst -> Materiaal voor kerkelijk gebruik

Eva verlaat het suikerparadijs - Marjan Beuker

Marjan Beuker: Eva stapt uit het suikerparadijs

 
 
O God van Jozef, leid ons verder
 
door Cisca Ireland-Verwoerd
 
In dit werk van Marjan Beuker zien we een uitstalling met twee modelspoorbaanfiguurtjes. Het landschap bestaat uit een terrein van papier-maché met bomen van groen zacht snoepgoed op stammen van zoutstengels. Een roze rivier van suikerglazuur stroomt door een parkachtig tafereel. De maquette is 120 x 70 x 90 cm. Suikerbomen vullen de rechteroever. Het lollybos op de linkeroever bevindt zich op de achtergrond met daarvoor twee mensfiguurtjes die op ons toekomen. Het vrouwtje loopt voorop. Met haar tas stevig tegen zich aangedrukt stapt de vrouw net over de rand. Een man komt achter haar aan gerend. Zijn colbert waait op, zijn das slingert heen en weer en met zijn hand houdt hij zijn hoed vast, zodat hij niet afwaait. De figuurtjes zijn niet geschilderd, ze zijn zoals ze uit de mal kwamen. Ze zijn grijs, alsof dit een scène uit een zwart-wit film betreft die geplaatst is in een (te) kleurige omgeving. Hoewel de twee mensen stijf en monochroom zijn, kunnen we hun emoties afleiden uit hun houding: de man rent alsof zijn leven ervan afhangt, de vrouw stapt vastberaden voort.
 
Hoe kunnen we dit tafereel interpreteren? Is de vrouw Eva of staat ze voor alle vrouwen? Laten we eens kijken waar we uitkomen als we gaan voor de eerste optie. Adam en Eva werden het Paradijs uitgejaagd nadat ze van de verboden vrucht hadden gegeten. Het Paradijs was een ‘zoet’ genot: een prachtige tuin, dieren om mee te spelen, groente en fruit te over zonder ervoor te hoeven werken en het aangename gezelschap van God en elkaar. Maar dat veranderde allemaal. In de kunst wordt het paar bij de Verdrijving uit het Paradijs naakt afgebeeld, soms wanhopig en huilend (Masaccio), soms berouwvol en smekend (Natoire), soms opstandig (Adam) en zichzelf verdedigend (Eva) (Cesari). Hier verlaat Eva het Paradijs doelbewust. Misschien heeft ze genoeg van de beschuldigingen? Misschien heeft ze haar misdaad en straf onder ogen gezien en wil ze een nieuw hoofdstuk beginnen.
 
 
Maar waarom rent Adam achter haar aan? Wil hij haar vergeving? ‘Eva, wacht, zo bedoelde ik het niet. Kunnen het alsjeblieft nog een keer proberen?’ Of wil hij haar gezelschap? ‘Eva, wacht, zonder jou ben ik nergens!’ Misschien wil hij haar beschermen. ‘Niet daarheen, Eva! Ik weet een betere weg!’ Was het Eva die het eerst voor de slang zwichtte, hier is het ook Eva die als eerste de stap zet om in de gevallen wereld iets van haarzelf te maken. Ironisch genoeg loopt op twee van de drie schilderijen die ik hierboven noemde Eva voorop als Adam en Eva het Paradijs verlaten.
 
Maar als Eva voor alle vrouwen staat, waarom zou ze dan weggaan en waar is ze naartoe op weg? Wordt ze misselijk van het mierzoete suikerparadijs? Blijkt de plaats die ideaal voor haar had moeten zijn niet met haar eigen ideaal te sporen? Misschien verwerpt ze de maatschappij die haar slechts lege calorieën entertainment en virtual reality biedt, terwijl ze op zoek is naar voeding die echt vult en authenticiteit. Eindelijk durft ze eruit te stappen. Ze moet rivieren en bergen zien te overwinnen, maar het is tenminste haar eigen traject. Probeert de rennende man haar tegen te houden? Of is hij een vader, broer of goede vriend, die haar wat geld meegeeft en misschien een adres waar ze naartoe kan? Maar het zou ook kunnen dat de man haar wil vergezellen op haar pad. Nadat de vrouw besloten heeft dat ze iets anders wil, realiseert de man zich wat hij verliest als zij opstapt. Verhindering, hulp of hoop? 
 
Eva en Adam moesten het Paradijs uit, maar God liet hen niet alleen. Hij ging met hen mee door al hun verdere gezwoeg en geploeter heen. Zo ook zal God de vrouw niet verlaten als ze uit het suikerparadijs stapt, maar zal haar de toekomst binnenleiden.
 
*******
 
Marjan Beuker: Eva stapt uit het suikerparadijs, 120 x 70 x 90 cm, suiker, rijstpapier, modelspoorbaanfiguurtjes en tafel, 2010.
 
Marjan Beuker is schilder en installatiekunstenaar. Ze is gefascineerd door licht en water. Ze zegt: ‘Water is voor mij een gek goedje dat opvalt doordat het licht kan vangen en geen eigen vorm heeft. De beeldelementen die telkens weer terug komen in mijn werk zijn hiervan afgeleid, blauwe tonen, doorzichtigheid, zwevende beelden, weerspiegeling, vertekeningen, beweging en herhaling.’ Inhoudelijk wordt ze geïnspireerd door de wereld en de mensen om haar heen. Haar drijvende kracht is het streven om de toeschouwer zich te laten verwonderen. Ze vindt het een uitdaging om in haar kunst vragen te stellen of mensen op het verkeerde been te zetten. Ze is actief binnen Beroepskunstenaars in de Klas (Bik): ‘Bik’ers zijn kunstenaars met een bijscholing op het gebied van het onderwijs en projectmatig werken. Zij kunnen samen met de school ideeën die op school leven verder ontwikkelen tot concrete kunstprojecten.’ Marjan wil ook aandacht vestigen op onrecht in haar werk en is betrokken bij Jubilee Campaign.
 
Voor een snelle blik op de drie genoemde schilderijen:
 
Tomasso Masaccio, De verdrijving uit de Tuin van Eden, 1426-27, (fresco, 82x35”) Brancacci Chapel, Florence:http://www.wga.hu/frames-e.html?/html/m/masaccio/brancacc/expulsio/expuls.html
 
Charles Joseph Natoire, De verdrijving uit het Paradijs, 1740 (olie op koper, 27x20”) Metropolitan Museum of Art, New York City. 
 
Giuseppe Cesari, De verdrijving van Adam en Eva uit het Paradijs, 1597 (olie op koper, 20x15”) Louvre, Paris:http://cartelen.louvre.fr/cartelen/visite?srv=car_not_frame&idNotice=18812&langue=en
 
Cisca Ireland-Verwoerdwoont met haar man en zoon in Boston, USA. Zij geeft lezingen en schrijft over haar twee favoriete onderwerpen: zending en het raakvlak tussen theologie en kunst.

ArtWay beeldmeditatie 6 februari 2011