Charalambos Epaminonda - John Kohan

Charalambos Epaminonda: Madonna van het woud 

 Diepe incarnatie 

door John A. Kohan 

Joy to the world, the Lord is come!
Let earth receive her King.

We zijn zo vertrouwd met de woorden van dit alom geliefde kerstlied dat we de radicale boodschap die ze in zich dragen niet altijd meer horen. God ging als mens van vlees en bloed de schepping binnen niet alleen om de mens te bevrijden van zonde en dood, maar ook om de aarde zelf en alles wat daarin is herstel te brengen en te vernieuwen. Hedendaagse theologen in onze tijd van ecologisch bewustzijn noemen dit ‘diepe incarnatie’. De theoloog Elizabeth A. Johnson, C.S.J. zegt hierover: ‘De natuur is meer dan louter decor voor een menselijk treur/blijspel van zonde en verlossing, meer dan een reservoir om in menselijke behoeften te voorzien. De natuur is Gods geliefde handwerk, waarin de Geest van leven woont en die zelf ook waardevol is.’ 

De Cypriotische kunstenaar Charalambos Epaminonda weet dit alomvattende idee van diepe incarnatie prachtig op zijn schilderij Madonna van het bos in beeld te brengen. Opgeleid als theoloog en icoonschilder biedt Epaminonda ons een nieuwe ‘groene’ variatie op de traditionele icoon van de Maagd Hodigitria (‘zij die de weg wijst’). Zijn Maria, die wijst naar het Christuskind dat op haar schoot zit, is niet zoals op de standaard Byzantijnse iconen sereen en statisch. De God-die-mens-werd doemt daarentegen op uit een kubistische achtergrond die vol leven is, waar vogels neerstrijken op wiegende takken en vissen zwemmen in golvend water. Als vormen die nu weer duidelijk tevoorschijn komen en dan weer uit het zicht verdwijnen lijken de centrale heilige figuren deel uit te maken (en los te staan) van de schepping.   

Rood en blauw zijn de belangrijkste kleuren van de sacrale kunst. Ze staan voor de aarde en de hemel. In hun zuivere vorm komen ze niet voor op Madonna van het woud. Epaminonda mengt ze door elkaar en vermengt ze met andere tinten om zo een sprankelend palet te scheppen van kastanjebruin en magenta, amber en aquamarijn, lavendel en lapis lazuli, cerise en cyaan, doorschoten met luchtige witte en gouden penseelstreken. Hemel en aarde komen samen in een kakofonie van kleur. 

Deze vreugdevolle icoon roept de woorden in herinnering van de apostel Paulus in Romeinen 8:19-21 over de hele schepping die ‘er reikhalzend naar uitziet dat openbaar wordt wie Gods kinderen zijn’, zodat ook ‘de schepping zelf bevrijd zal worden uit de slavernij van de vergankelijkheid en zal delen in de vrijheid en luister die Gods kinderen geschonken wordt’. Madonna van het woud viert niet alleen de geboorte van Christus, maar ook zijn toekomstige komst in heerlijkheid, als de hemel en de natuur, in de woorden van het kerstlied, alle reden hebben tot zingen. 

Joy to the world, the Lord is come!
Let earth receive her King;
let every heart prepare him room,
and heaven and nature sing!

******* 

Charalambos Epaminonda, Madonna van het woud, 2011, acrylverf op doek, 46 x 29 cm. The Sacred Art Pilgrim Collection,www.sacredartpilgrim.com. 

Charalambos Epaminonda werd geboren in Paphos, Cyprus. Hij kreeg les in Byzantijnse iconografie van professor Constantine Xinopoulos aan de Kunstacademie van Athene. Hij studeerde ook theologie aan de Universiteit van Thessaloniki. Epaminonda maakt iconen voor particulieren en kerken. Hij maakte muurschilderingen en mozaïeken en schreef en illustreerde 10 boeken met gedichten en verhalen voor kinderen. Epaminonda heeft een atelier en galerie in zijn huis in Stroumbi, waar hij de St. Paraskevikapel ontwierp, bouwde en decoreerde. 

John A. Kohan werkte 22 jaar bij Time magazine als associate editor en correspondent. Hij ging in 1996 in Cyprus wonen, waar hij een verzameling aanlegde van en ging schrijven over hedendaagse religieuze kunst. Hij woont nu in de V.S., waar hij eigenaar is van de Sacred Art Pilgrim Collection (www.sacredartpilgrim.com). Hij is een van de auteurs van Beauty Given by Grace: The Biblical Prints of Sadao Watanabe (Square Halo, 2012).  

ArtWay beeldmeditatie 22 december 2013