Turrell, James - BM - Olga Lah

James Turrell: Ademend licht (Breathing Light)   

  Binnenin het licht  

door Olga Lah 

Kijk naar binnen en verwelkom het licht. Quaker gezegde 

James Turrell is een Amerikaanse kunstenaar die het grootste deel van zijn loopbaan heeft gewerkt met het medium licht. Hij maakt geen objecten, maar geeft de kijker bijzondere ervaringen met licht. Hij plaatst zijn publiek in ongebruikelijke situaties en confronteert het met optische fenomenen die verbazingwekkend zijn.

In Turrells Ademend licht loopt men een trap op en gaat een lichtgevende rechthoek binnen, die als je dichterbij komt een uitgeholde ruimte blijkt te zijn. De ruimte is vol gekleurd licht, waardoor je je opgenomen voelt in een dichte wazige atmosfeer. Een lang raam zweeft voor de kijker. Ga je daar vlakbij staan, dan lijkt het of je staart in de oneindigheid. Er lijken geen randen te zijn, geen zichtbare dimensies en geen oriëntatiepunt – de buitengrens van het raam en het begin van de ruimte eromheen zijn onzichtbaar. Heel langzaam verandert de kleur, van zacht blauw naar roodpaars naar stil wit. Deze installatie is gebaseerd op de Ganzfeld (compleet veld) experimenten, die gebruik maken van de zintuiglijke stimulatie veroorzaakt door een uniform visueel veld en voor het eerst in de dertiger jaren in Duitsland werden uitgevoerd. Deze techniek werd later aangewend om buitenzintuiglijke waarneming te testen. 

Turrells werk verbindt het aardse en transcendente. Het maakt licht tastbaar aanwezig. Voor Turrell is zijn werk geen doel op zich, maar een middel om mensen natuurlijke verschijnselen te laten ervaren met nieuwe verwondering en misschien zelfs ontzag. Het is zijn verlangen om situaties te scheppen die mensen laten ‘zien’. Zijn werk wil de kijker bewust maken van het waarnemen zelf – en ook van de mate waarin de grenzen van de menselijke waarneming onze ervaring bepalen. Hij is zeer geïnteresseerd in het effect van onze waarneming op ons begrip van de werkelijkheid.

Turrell werkt met licht niet alleen om ons bewust te maken van hoe we de buitenwereld ervaren, maar ook onze binnenwereld. ‘Kijk naar binnen en verwelkom het licht,’ is een oud Quaker adagium dat de kunstenaar vaak hoorde tijdens zijn jeugd. Ademend licht raakt aan een vorm van ervaring die binnenin ons bestaat – een innerlijk leven dat stil, meditatief en transformatief is. Het geeft de werking van het licht in onze binnenwereld weer. Het herinnert ons eraan dat wanneer we die innerlijke wereld binnengaan, we groeien in begrip door de Geest van God die in ons woont. Ademend licht lijkt in een ruimte te bestaan die tussen het natuurlijke en geestelijke in ligt. De installatie spoort ons aan om ons te verwonderen over het heilige licht in ons en om ons heen. Het helpt ons met het licht mee naar binnen te bewegen en te rusten in de wetenschap dat we samenwerken met de verschijningsvormen van het goddelijke. 

******* 

James Turrell: Ademend licht (Breathing Light), 2013, breedte: 34.06441, lengte: 118.359214, LACMA, Los Angeles County Museum of Art, CA, VS. 

James Turrell (1943) groeide op in de buurt van Los Angeles. Hij studeerde psychologie van de waarneming en wiskunde aan Pomona College. Hij behaalde zijn MFA aan Claremont Graduate School. Hij won allerlei awards en beurzen. Turrells werk onderzoekt de werking van licht en ruimte op het oog, het lichaam en het verstand. Zijn fascinatie met lichtverschijnselen is verbonden met een persoonlijke zoektocht naar de plaats van de mens in het universum. Zijn werk is beïnvloed door zijn Quaker geloof, dat naar zijn zeggen een ‘onverbloemde verschijning en nauwkeurige waarneming van het sublieme’ mogelijk maakt. Turrells kunst zet aan tot groter zelfbewustzijn door stille contemplatie, geduld en meditatie. Voor meer over James Turrell en zijn werk zie www.jamesturrell.com.  

Olga Lah is een kunstenares uit Los Angeles die installaties maakt voor specifieke plaatsen. Voor meer over haar en haar werk zie www.olgalah.com.  

In Nederland bevindt zich een werk van James Turrell in de duinen bij Kijkduin. Het bestaat uit een kleine krater met een bank. Als u op de bank ligt en naar achteren kijkt, kunt u de horizon en de lucht in een ellips zien samenkomen. Of in andere woorden: de hemel vormt een koepel.

ArtWay beeldmeditatie 20 oktober 2013