Kerk en kunst -> Materiaal voor kerkelijk gebruik

Oudjaar - Verweven door Janpeter Muilwijk

  

  

 Een mens te zijn op aarde

 door Janpeter Muilwijk en Willemijn Peene

Over onze goede oorsprong. Midden onderin staat de levensboom in bloei aan de bron. Een uit aarde genomen Adam bewondert zijn lelieblanke vrouw. Ze waren naakt en schaamden zich niet. Mens en antwoordmens. Ze vinden elkaar en zijn lijfelijk verstrengeld, ingelijfd. Ontroeren door hun onschuldigheid, hun niet erotische houding, hun diepe ‘verbindendheid’ en naïviteit. Dit is het paradijs, alles is in orde.

 

Janpeter Muilwijk maakte een tapijt voor de Nieuwe Kerk in Middelburg. Het is 11.14 meter hoog en 3.12 meter breed met zeven scènes die zich omhoog slingeren tussen twee waterstromen. De doortocht tussen water.

Muilwijk maakte het ontwerp voor dit tapijt in een gastatelier in Italië, waar hij zich liet inspireren door de kerkelijke kunst van de late Middeleeuwen en de vroege Renaissance. De fijne potloodtekeningen voor het ontwerp zijn gescand en vertaald naar een computergestuurd Dornier weefgetouw van het Textielmuseum in Tilburg. 25 Middelburgers borduurden vervolgens gedurende een aantal maanden samen aan het tapijt.  

Waar gaan we heen? De zwarte, maar pastorale raaf, leidt uit; het pad is geen paradijs maar er is wel een mand met paradijsfruit. De mildheid van God voor de mensen van God. Het accent ligt niet op zonde, schuld en boete, maar op eigen verantwoordelijkheid. Mensen naar Gods beeld gaan hun eigen weg. Zonder grote kommer en kwel en met besef van de goede oorsprong.  

Over het wonder van de geboorte, Kerst en alle verwondering over het nieuwe leven. De moeder zit. Niet op een troon maar eenvoudig en aards en richt zich naar de man; de vader is lieflijk. De putter komt aangevlogen. De aandoenlijkheid van de drie kinderen, aanbidders, bewonderaars, engelen, koningen, herders, wij, kraamvisite… zitten ernaast, met onze voeten bijna in het paradijs. Er is een kindje geboren.  

Over datgene en diegene waar je in het leven tegenover komt te staan, een strijd met de ene hand en een zegening met de andere. Niet alleen het antwoordmens (Eva, Maria, … vul je eigen antwoordmens in) of de ‘jouw tegenover’ uit de verhalen, maar ook je eigen broer of moeitemens. 

Over de onvermijdelijke dood, de onmacht en de troost. Een balancerende jongen verwijst naar de Verrezene en zegt: tot hier, verder komt de dood niet. De weeklagers aan de zijlijn troosten elkaar met één arm, maar buigen onder hun eigen verdriet. Ze hebben een afgewend gelaat met de hand voor het gezicht en raken de dode niet, net niet.  

De herder, de zorgzame die op de ander is gericht. Met zijn benen vormt hij een poortje naar de bovenste scène van het tapijt. Wat begon als een compositie over Ora et labora, is een pastor geworden. De goede herder maakt contact met de beschouwers. Naar buiten gericht, gericht op zorg. Met de nachtegaal aan zijn voeten.  

Over klare wijn, toegankelijkheid en openheid. Een half knielende en zegenende Christus verbindt zich via een wijnstok aan de mensen om hem heen, het is een oogstfeest met brood en druiven. Niet formeel, maar oprecht en inspirerend. Er wordt opgelucht ademgehaald en in verbondenheid gevierd met plezier.

Janpeter Muilwijk merkt op over het tapijt: ‘Als geheel is het een vrolijk tafereel. Dat kom ik niet vaak tegen, in religieuze kunst überhaupt niet. Terwijl het toch een serieuze zaak is. Die vreemde onbevangenheid van de figuren, naïef en dan die rijtjes mensen, ik geloof er helemaal in.’

*******

De tekst van deze meditatie is overgenomen uit het boekje Verweven. Wandtapijt voor de Nieuwe Kerk, Citypastoraat Nieuwe Kerk en Janpeter Muilwijk, 2012, met teksten van Janpeter Muilwijk, Willemijn Peene en Gert Jan Smit. Het boekje geeft uitgebreid toelichting bij de afbeeldingen en het ontstaansproces van het tapijt. Voor €10,- te bestellen via www.janpetermuilwijk.com

Janpeter Muilwijk: Verweven, 2011, 11.14 x 3.12 m, Nieuwe Kerk, Middelburg. De fijne potloodtekeningen voor het ontwerp zijn gescand en vertaald naar een computergestuurd Dornier weefgetouw van het Textielmuseum in Tilburg. Daarmee is er een heel groot ingeweven patroon ontstaan, opgebouwd uit 8 linnen garens. Op dit weefsel is met linnen en viscose garens handborduursel aangebracht.

Janpeter Muilwijk (1960) woont en werkt in Middelburg. Hij volgde zijn opleiding aan de Christelijke Hogeschool voor de Kunsten, Kampen, afdeling schilderen en tekenen (1979-1984) en de Hogeschool voor de Kunsten, Utrecht, afdeling architectonische vormgeving (1988-1990). Muilwijk is een kunstenaar die een verhaal wil vertellen. Hij wordt hierbij geïnspireerd door de directe omgeving van zijn huis en tuin. Veel van de schilderijen hebben christelijke thema’s, maar omdat hij de kijker de ruimte wil geven voor een eigen interpretatie geeft hij de kunstwerken doelbewust algemene titels. Opvallend kenmerk in zijn werk is dat de mensen in zijn schilderijen geen emoties verbeelden, waardoor iedere toeschouwer zich gemakkelijk met de figuren kan identificeren. Hij verbeeldt universele gevoelens en wil tegenover de ellende in de wereld iets anders stellen: oprechtheid, kinderlijke eenvoud, broos geluk, positieve dingen die net zo goed deel uitmaken van het leven. www.janpetermuilwijk.com

Willemijn Peene (1986) groeide op in Borssele. Ze werkt als educatief adviseur bij ThiemeMeulenhoff. Ze studeerde Media- en Informatiemanagement aan de Hogeschool van Amsterdam en volgde een verdiepingsjaar aan de Universiteit van Tilburg in de theologie.