ARTWAY:
OPENING EYES,
HEARTS & MINDS
Volg ons
Kunstenaars
Pu, Fan - BM - Theo Sundermeier
Fan Pu: Geloof en theologie
Christus en theologie
door Theo Sundermeier
Fan Pu volgde geen opleiding aan een kunstacademie. Als zij in 1956 in het kader van de culturele revolutie aan de grens van het land te werk wordt gesteld – een tijd die ze niet negatief beoordeelt – leert ze het leven van eenvoudige mensen kennen en hun gewoonte om zelfgemaakte cadeaus voor elkaar te maken. Daartoe horen ook de ‘paper cuttings’, met een mes uitgesneden figuren die met verschillende kleuren worden versierd.
Fan Pu maakte zich deze techniek eigen niet alleen om kleine alledaagse presentjes te maken, maar ook om haar geloof uit te dragen. Ze werd hiermee een van de bekendste christelijke kunstenaars van het nieuwe China. Daarbij heeft ze haar Chinese herkomst nooit verloochend, maar doelbewust vastgehouden aan het eeuwenoude Chinese ethische bewustzijn dat wortelt in de confucianistische wijsheid. Ze hoopt dat deze belangrijke erfenis ook in het nieuwe staatskapitalistische China zijn geldigheid zal behouden. Ze heeft een hele serie over uitspraken van Confucius gemaakt om te benadrukken dat het zin heeft om deze traditie in ere te houden en als ethisch richtsnoer te volgen. Van een tegenstelling met de christelijke ethiek is daarbij voor haar geen sprake.
De kunstenares is lid van een ondergrondse kerk. Haar hart is het evangelie van Jezus toegedaan. Haar kunst laat zich onderverdelen in twee categorieën: bijbelillustraties en thematische voorstellingen. Nu zijn illustraties bij de Bijbel, vooral bij het leven van Jezus en de apostelen, ook altijd interpretaties, want beelden zeggen meer dan woorden. Fan Pu voegt ter verduidelijking echter ook graag woorden toe, zodat ook zij die ver van de kerk afstaan de afbeeldingen kunnen begrijpen. Met de thematische beelden wil ze tot nadenken aanzetten. Tot deze categorie behoort de bovenstaande afbeelding Geloof en theologie.
Een en al handen! Kinderhanden, handen van mannen en vrouwen, van arbeiders en geleerden, vormen samen het kleed van Jezus. Het zijn onze handen die zich naar Jezus uitstrekken. Fan Pu wil ons oproepen en bemoedigen om Jezus aan te raken, al was het slechts de zoom van zijn gewaad. Net als de Syrisch-Fenicische vrouw, die alleen maar het kleed van Jezus aanraakte en gezond werd (Matteüs 9:20 e.v.). Zo worden ook wij gezond, zelfs als wij maar weinig van Jezus ‘begrijpen’.
De bovenstaande paper cutting bevat echter nog een dimensie, die teruggaat op de uit de boeddhistische literatuur stammende gelijkenis van de blinden die een olifant aanraken en allen menen dat het door hen aangeraakte deel de hele olifant is. Ze beginnen met elkaar te vechten over hoe de olifant eruit ziet, waarvan ieder zich een eigen ‘begrip’ heeft gevormd. Maar de koning (= Boeddha) lacht spottend, want ze zijn blind en zitten er allemaal naast.
Fan Pu past de gelijkenis niet toe op de verschillende religies (zoals zo vaak ten onrechte in schoolboeken wordt gedaan), maar op de uiteenlopende christelijke stromingen met elk hun eigen geleerden en leden. Ze respecteert dat elke kerk Christus op eigen wijze kent en toegewijd is. Niemand kent echter de hele Christus. We zullen altijd slechts zoveel van hem kennen als wij ‘begrijpen’ kunnen op basis van wat we van hem gewaarworden en ervaren. We moeten elkaars beperkte kennis respecteren en niet tot voorwerp van strijd maken zoals geleerden zo vaak doen.
Ze zitten in de afbeelding samen om een tafel. Christus is in hun midden. Ze moeten geen nutteloze christologische discussies met elkaar voeren, maar zich er integendeel over verheugen dat Christus in hun midden is en ieder zoveel kennis over hemzelf schenkt als ze kunnen bevatten. Dan wordt de discussietafel een avondmaalstafel, waaraan Jezus de gastheer is en zichzelf aan ons schenkt.
De blauwe kleur van de figuren uit de verschillende achtergronden en culturen verbeeldt de hoop dat de theologen zullen begrijpen dat de theologie het geloof in Christus zou moeten dienen. De theologie zou het evangelie inzichtelijk moeten maken en niet de strijd aanwakkeren die tot verdeeldheid leidt.
Fan Pu is kunstenares, maar ook met heel haar hart toegewijd aan het geloof in een land dat nog steeds geen godsdienstvrijheid kent. Daarom wil ze de kerk met haar kunst dienen. De kunstenares wordt prediker.
*******
Fan Pu: Geloof en theologie, 2002, paper cutting, 100 x 78 cm.
Uit: Fan Pu, The Way of my heart. The Paper Cuts of Fan Pu, Beijing 2010, p. 255.
Fan Pu werd geboren in Nanjing, China. Na de middelbare school werd ze tijdens de culturele revolutie naar de provincie Xinjiang gezonden om daar op een boerderij te werken. Weer terug in Nanjing werkt ze voor een kunstbedrijf en volgt tegelijkertijd kunstlessen en andere vakken op de universiteit. In deze tijd begint Fan Pu met haar paper cuts. Ze is nu een van de bekendste Chinese paper cutters. Ze heeft meegedaan aan tentoonstellingen in Hong Kong, Beijing, Wenen en Duitsland. Van 1993–2003 was ze associate director van het Amity Christian Art Center. Voor meer informatie over haar en het Amity Christian Art Center, klik hier
Theo Sundermeier (1935) woonde jarenlang in Afrika en is emeritus professor van de Theologische Faculteit van de Universiteit van Heidelberg. Naast zijn werk op het terrein van de godsdienst- en zendingswetenschappen heeft hij veel geschreven over hermeneutiek en over christelijke kunst in Duitsland, Afrika en Azië. Zijn boeken over christelijke kunst zijn:
- Aufbruch zum Glauben. Die Botschaft der Glasfenster von Johannes Schreiter, Frankfurt 2005.
- Totentänze – Tanz des Lebens (met Jürgen Moltmann), Frankfurt 2006.
- Christliche Kunst – weltweit. Eine Einführung, Frankfurt 2007.
- Christliche Themen in der indischen Kunst: Von der Mogulzeit bis heute door Gudrun Löwner, Martin Ott en Theo Sundermeier, Perfect Paperback 2009.
- Christliche Kunst in Japan und Korea, Frankfurt 2010.
Voor een artikel van de hand van Fan Pu over Chinese christelijke kunst, klik hier
ArtWay beeldmeditatie 8 juli 2012