ARTWAY:
OPENING EYES,
HEARTS & MINDS
Volg ons
Kunstenaars
Schil, Rik Van - BM - Ilse Van Halst
Rik Van Schil: Kruis-Lieve-Heer
Een verrijzende Christus aan het kruis
door Ilse Van Halst en Lowie Weynants
Het werd een Christus die levend voor zijn kruis staat, met wijd gespreide armen en met open ogen. Een bewuste keuze, want Rik Van Schil wilde niet zoals vele van zijn voorgangers het lijden en de dood van Christus overexalteren. Want door te sterk en vooral veel te uitsluitend het accent op het lijden te leggen, gaan we eigenlijk voorbij aan de essentiële zin van de kruisdood van Christus.
Het is juist deze wezenlijke betekenis van de kruisdood die de kunstenaar in zijn creatie wil uitbeelden: Christus´ passie is pas voltooid met de verrijzenis. Daarom hangt hij ook niet aan zijn kruis. Hij zweeft er los voor, alsof hij al aan het verrijzen is. Zo gaat de kunstenaar een stap verder dan de vroegromaanse beeldhouwers die Christus ook al levend en ongebroken voorstelden, maar hem ondertussen toch maar bleven vastnagelen aan het kruis.
Rik Van Schil versterkt de verwijzing naar de verrijzenis door voor een Grieks kruis te kiezen - wat waarschijnlijk ook nog met de historische werkelijkheid strookt. De keuze voor dit kruis maakt dat Christus´ hoofd boven het kruishout uitstijgt. Hij overwint de dood. Christus’ armen zijn zo wijd mogelijk uitgespreid. Maar omdat zijn handen los zijn, staat hij als het ware gereed om de hele mensheid te omarmen. Hij is - en iconografisch is dat een volstrekte nieuwigheid - de gekruisigde Christus van de liefde geworden. De kunstenaar zelf zegt: ‘Is het immers niet door Christus dat wij weten dat God een liefhebbende God is?’ De blik die uit Jezus’ ogen straalt, sluit hierbij aan: die alles omvattende liefde, dat alles omvattend mededogen, dat alles omvattend begrijpen...
De stijl van Rik Van Schil is mettertijd gerijpt. Hij evolueerde van abstract werk naar een vormgeving die dicht bij de vroegromaanse kunst staat, een stijl waarin ooit de meest serene en meest sprekende kruisbeelden gemaakt zijn. De kunstenaar heeft zich in dit kruisbeeld zo intens en zo diep ingeleefd, hij heeft er zo intiem mee gesproken, dat het waarschijnlijk zijn sterkste werk is geworden. Wat meer is, het is één van de sterkste beelden die de jongste decennia in Vlaanderen gemaakt zijn. De boodschap die hij erin wilde leggen komt, gedragen als die wordt door de beeldhouwkunstige kwaliteit, zeldzaam krachtig over: de Christus van Malle brengt - in crescendo - de levende, de gekruisigde én de verrezen Heer tot uitdrukking.
*******
Deze meditatie is een ingekorte en aangepaste versie van de bespreking van dit kruisbeeld op de website van de Sint Pauluskerk te Malle (www.stpaulus-mallezoersel.be). Voor deze bespreking interviewde Ilse Van Halst kunstcriticus Lowie Weynants en schreef op basis daarvan haar artikel.
Rik Van Schil: Kruis-Lieve-Heer, 2005, Sint Pauluskerk Westmalle.
De Franciscaan Rik Van Schil ofm volgde zijn opleiding tot beeldhouwer aan academies in Antwerpen, Kroatië en Carrara (Italië). Hij beoefent diverse technieken: brons, marmer, hout. Hij had tientallen tentoonstellingen in binnen- en buitenland. In 1957 werd onder impuls van Rik Van Schil en Geroen De Bruycker het kunstcentrum “Pro Arte Christiana” opgericht aan de Prosperdreef 9 te Vaalbeek, België ten einde kerken en kunstwerken te vernieuwen in de geest van het tweede Vaticaans Concilie. In 2007 werden de activiteiten van het kunstcentrum uitgebreid met conferenties over kunst, spiritualiteit en levensbeschouwing. Voor Rik Van Schil is kunst een vorm van verkondiging van het evangelie. Zijn hymne aan de schoonheid en zuiverheid overstijgt het anekdotische en krijgt een universeel karakter, zowel in zijn religieuze onderwerpen als in zijn profane creaties.
Ilse Van Halst is journaliste bij Kerk en Leven. Samen met Roger Burggraeve schreef zij Al de vragen van ons leven, Een ethiek voor het dagelijkse leven en Gedreven tussen goed en kwaad, Inspiratie om recht in het leven te staan.
Lowie Weynants (1930) studeerde kunstgeschiedenis aan de K.U. Leuven en was lange tijd werkzaam bij Radio 3, eerst als producer en later als productieleider 'woord'. Hij schreef meerdere boeken op het raakvlak christendom en kunst, o.a. over Rik Van Schil (Cera Bank – Brussel, 1996) en Geroen De Bruycker (Sinfra –Reusel, 1969).
ArtWay beeldmeditatie 25 september 2011