ARTWAY:
OPENING EYES,
HEARTS & MINDS
Volg ons
Kunstenaars
Chase, Guy - BM - James Romaine
Guy Chase: Untitled (Smiley Daisy Devotional)
Guy Chase: Contemplatieve kunst met een glimlach
door James Romaine
De kunst van Guy Chase zou je sacramenteel kunnen noemen: werk waarlangs God tot ons komt. In Untitled (Smiley Daisy Devotional) zit zelfs een godsdienstige tekst verwerkt. Tegelijkertijd stelt deze kunst ook vragen over hoe een kunstwerk functioneert binnen ons geloofsleven.
In het najaar van 2010 mocht ik Chase interviewen voor een boek over zijn werk. Chase beschreef zijn werk onbeschroomd als een manifestatie van zijn eigen geloofs- en gebedsleven. ‘Het schilderproces zelf wordt een soort gebed,’ zei hij. Hoewel het ons niet hoeft te verrassen dat een kunstenaar zijn werk ziet als een vorm van contemplatie, was de omschrijving van Chase ongebruikelijk doordat hij zich zeer bewust was van zijn eigen onvermogen om zijn aandacht op God te richten en naar hem te luisteren. Hij vervolgde het bovenstaande met: ‘Ik begon me te realiseren dat mijn aandacht tijdens mijn gebed niet erg geconcentreerd was, dat ik moest luisteren in plaats van praten tijdens mijn gebed. Ik probeerde een manier te vinden waarop mijn gedachten rustiger werden en meer gericht… een manier die minder ik was en meer luisteren en wachten.’
Het voorbeeld van Chase is zowel een aanmaning tot voorzichtigheid als een aansporing voor hen die beeldende kunst willen zien als een medium voor geestelijke groei. Soms plaatst men bij werk dat gemaakt en gebruikt wordt in een meditatieve context een bovenmatige nadruk op wat de kunstenaar of kijker vindt in dat geestelijke en creatieve proces. Zonder oprechte pogingen af te schrijven om langs de weg van kunst met God te communiceren, blijft Chase waakzaam vanwege zijn eigen onoplettendheid, zelfabsorptie en geestelijke zelfingenomenheid. Ook al beschrijft hij zijn werk als een poging om ‘een moment vast te leggen dat heilig voor mij wordt: het moment waarop [goddelijke] inspiratie plaatsvindt,’ zijn kunst start vanuit een houding van nederigheid, van onvermogen om te bidden en zijn aandacht op God te richten.
Chase beschrijft de intentie achter Untitled (Smiley Daisy Devotional) als zijn antwoord op de overduidelijke religiositeit van goudoverdekte altaarstukken, vrome portretten en vergeestelijkte abstracties. Als God zichzelf kan openbaren in het heilige, in wat voor hem apart is gezet, kan hij dan ook doordringen in die plaatsen en momenten die niet buiten de gewone dagelijkse gang van zaken zijn gezet? Is Gods vermogen om bij ons aanwezig te zijn afhankelijk van ons?
Volgens Chase gaat Untitled (Smiley Daisy Devotional) over bidden: ‘Als het proces voldoende meditatief en rustig is en dit lang genoeg voortduurt, zal God er zeker bij zijn. Het is makkelijk om in een rustige kamer op God gericht te zijn en te luisteren. Maar wat als de lawaaierige momenten van het wereldse leven ertussen komen?’ En: ‘Mijn keuzes in Untitled (Smiley Daisy Devotional) gaan over het gebed in een situatie dat het moeilijker wordt om je te concentreren. Ik maakte een schilderij met een stichtelijk boek vastgelijmd op de onderste helft van het doek en een groot flower-power madeliefje met een glimlachgezichtje erboven… Kun je je op God richten terwijl een madeliefje je toelacht?’ Deze kunst onderzoekt wat we al of niet nodig hebben om onze aandacht op God gericht te houden.
Hoewel de methode van Chase een apofatische ‘via negativa’ aanpak vertoont van reductie, beperking en distractie, is het effect ervan positief en optimistisch. Voortkomend uit dit proces van wachten getuigt zijn kunst van beloning voor wie trouw volhoudt. De nederigheid en humor in zijn werk zetten aan tot vreugde over het onzichtbare door de contemplatie van het zichtbare. Of is het andersom: kunnen we het zichtbare meer waarderen via de contemplatie van het onzichtbare? Chase was in staat deze beide met elkaar te verzoenen.
*******
Guy Chase: Untitled (Smiley Daisy Devotional), acryl, zand en boek op doek, 120 x 90 cm, 1986.
www.guychase.net of het boek The Art of Guy Chase, James Romaine (red.), Square Halo Books 2011, te bestellen via amazon.com.Guy Chase stierf aan kanker op 18 augustus 2011 op een leeftijd van 56 jaar. Voor meer informatie over zijn kunst, zie zijn website
James Romaine is een kunsthistoricus die woont en werkt in New York. Hij is Associate Professor of Art History aan Nyack College. Hij is een van de oprichters van de Association of Scholars of Christianity in the History of Art, www.christianityhistoryart.org.
ArtWay beeldmeditatie 18 september 2011