ARTWAY:
OPENING EYES,
HEARTS & MINDS
Volg ons
Kunstenaars
Mach, David - BM - James Watkins
David Mach: Die Harder (Sterf moeilijker)
Het mysterie van de kruisiging
door James Watkins
“Jezus slaakte een luide kreet en blies de laatste adem uit … Toen de centurio hem zo zijn laatste adem zag uitblazen, zei hij: ‘Werkelijk, deze mens was Gods Zoon.’” Zo beschrijft Marcus de dood van Jezus. Dit zijn twee van de meest raadselachtige verzen in de hele Schrift. Hoe kan de Zoon van God sterven? Wat brengt de centurio tot zijn uitgesproken reactie?
Als ik voor David Machs Die Harder sta, word ik direct getroffen door de immense omvang van het beeld. Het lichaam is vol en sterk; het loopt over van energie en samengebalde kracht. De spieren zijn gespannen en de uitdrukking op het gezicht verraadt niet alleen pijn, maar ook vastberadenheid en toewijding. Ik loop naar het beeld toe. Mijn aandacht wordt getrokken door allemaal kleine gaatjes en ik wil naar binnen kijken. Het lichaam begint zijn massiviteit te verliezen als ik me bewust word dat het hol is. Deze Jezus is een lege huls – metaal om lucht – en ik vraag me af of hij ook een luide kreet zal slaken en zijn laatste adem uitblazen voor de hele mensheid en ook voor mij.
En dan zijn er natuurlijk ook nog de stekels. Jezus’ lichaam is overdekt met uitstekende stukken staaldraad die aanschouwelijk maken hoe pijnlijk zijn dood is. Mach bereikt dit effect doordat hij Die Harder heeft gemaakt met behulp van honderden kleerhangers. Hij maakte eerder andere sculpturen van hangertjes, maar behield daarbij de krommingen. Dit resulteerde in een oppervlak dat eruitzag als een zachte vacht, maar hier is het effect precies tegenovergesteld. Net zoals bij Sint Sebastiaan doorboren de stekels Jezus’ vlees om zijn lijden te benadrukken. Maar je kunt ook op een andere manier naar deze uitsteeksels kijken. Je zou ook kunnen zeggen dat de prikkels als het ware vanuit Jezus’ lichaam naar buiten dringen, geladen met energie, als bliksemafleiders wachtend op de vonk die ze in vuur en vlam zet.
Niet zonder reden is hier gebruik gemaakt van ‘hangers’. Jezus is tenslotte degene die aan een kruis hangt. Het alledaagse aardse materiaal van de kleerhangers herinnert ons eraan dat Jezus een lichaam had als ieder ander mens. Zijn lichaam was ook onderworpen aan de zwaartekracht, die universele kracht die de kosmos vormt en op alles zijn invloed uitoefent. Maar Jezus wordt in het Nieuwe Testament ook weergegeven als iemand die zelf kosmische krachten bezit: de man die aan het kruis hangt kalmeert ook de storm. Paulus schrijft: ‘Beeld van God, de onzichtbare, is hij. Eerstgeborene van heel de schepping: in hem is alles geschapen, alles in de hemel en alles op de aarde … Hij bestaat vóór alles en alles bestaat in hem’ (Kolossenzen 1:15-17). In de dood van Jezus worden we geconfronteerd met de wonderlijke paradox dat degene aan wie alles hangt zelf aan een kruis hangt. En dit kosmische offer van de Zoon is een offergave aan de Vader, waarbij Jezus allen uitnodigt om hun zonden op hem te hangen zodat ze bekleed mogen worden met zijn eigen rechtschapenheid.
Mach zegt geen christen te zijn en het is onduidelijk of Die Harder voor hem zelf enige religieuze betekenis heeft. Mach geeft zelfs toe dat zijn kennis van de Bijbel alleen afkomstig is van de verhalen die hij als kind hoorde. Sommigen zullen het daarom moeilijk vinden om Die Harder als gelovige serieus te nemen. Ik geloof echter dat Die Harder staat in een lange traditie van kruisigingen die mensen uitdagen er niet aan voorbij te gaan dat hun God aan een kruis hing. Zijn dood is identiek aan de dood van zoveel anderen en toch maakt zijn dood alle verschil in de wereld. Die Harder helpt ons dieper na te denken over de opmerkelijke opmerking van de centurio en verder door te dringen in het mysterie van de kruisiging.
*******
David Mach, Die Harder, 2011.
David Mach werd in 1956 in Methil, Schotland geboren. In 1979 studeerde hij af aan het Duncan of Jordanstone College of Art in Dundee. Mach werd in 1988 genomineerd voor de Turner Prize en is lid van de Royal Academy of the Arts. Zijn werk werd internationaal tentoongesteld in plaatsen als Londen, Dubai en Hong Kong. De installatie Die Harder maakt deel uit van Machs huidige tentoonstelling ‘Precious Light’ in Edinburgh, die is geïnspireerd door de King James Bible.
James Watkins is bezig met een proefschrift aan de University of St Andrews in Schotland over de overeenkomsten tussen goddelijke en menselijke creativiteit en de gevolgen daarvan voor het werk van de kunstenaar. Hij behaalde een M.C.S in Christianity and the Arts aan Regent College, Canada en een B.A. in Studio Art aan Wheaton College, USA waar hij zich specialiseerde in schilderen. James schrijft regelmatig voor het blog http://www.transpositions.co.uk/ dat de relatie onderzoekt tussen theologie, cultuur en esthetica.
ArtWay beeldmeditatie 28 augustus 2011