Frouckje van der Wal: Levensboom

ArtWay beeldmeditatie 5 november 2023

www.artway.eu

Frouckje van der Wal: Levensboom

Nieuw leven

door Frouckje van der Wal

Voor het boek Leren van bomen van Mirjam van der Vegt verzorgde ik de illustraties. Toen mijn man overleed, had ik veel aan het tekenen van bomen. Ze ontstonden vanzelf uit de lijnen op mijn papier en ik werd steeds nieuwsgieriger naar wat God in de Bijbel over bomen te zeggen heeft.

Het lezen van het scheppingsverhaal in Genesis vind ik iedere keer weer verrassend. Zes dagen worden beschreven waarop God planeet aarde vormgeeft. Ook de bomen hebben hierin een prominente rol. Als allerlaatste maakt God de mens – recht, op twee benen en met de kop naar de hemel gekeerd. Hij geeft hem een prachtig cadeau: een tuin vol bomen met heerlijke vruchten om van te eten. En een opdracht; om zorg te dragen voor al dat moois en ervan te proeven!

Als ik zulke teksten lees, dan raak ik enthousiast. Wat is er mooier en indrukwekkender dan een boom? Zo’n grote, uit de kluiten gegroeid exemplaar vol bladeren op een veld bijvoorbeeld. Of de kleine perenboom in de boomgaard waar iedere herfst vruchten aan groeien, rijp om geplukt te worden en op te eten. Bomen maken zo’n belangrijk onderdeel uit van ons leven.

Het ging helemaal niet goed met mij toen ik de boom uit Psalm 1 tekende. Ruim een jaar ervoor was mijn man overleden na een zwaar ziekbed. Ik was uitgeput en de grip kwijt op zo’n beetje heel mijn leven en mijzelf. Ontworteld en wanhopig op zoek naar houvast. Het enige wat ik kon bedenken, was mij vast te klampen aan beelden uit de natuur. Hoe wonderlijk is het als er een nieuwe twijg groeit uit een omgezaagde boom? Of als een boom die door de bliksem is getroffen of door de wind omver is geblazen toch doorgroeit?

Niet lang voordat mijn man ziek werd, waren we verhuisd naar een voor ons nieuwe stad. We hadden de perenboom mee verhuisd en verplant op een moment dat het helemaal niet goed was voor die boom. De hele winter keken we uit naar het voorjaar, omdat we dan zouden weten of de boom het gehaald had. Mijn man lag in het ziekenhuis toen de boom ging bloeien. Toen hij overleden was, bleef de boom zijn vruchten dragen. Het kan dus – wortel schieten in nieuwe omstandigheden! Ik wist dat, zag het voor mij als ik uit het raam keek. Bovendien was ik door mijn opvoeding gezegend met Bijbelse verhalen die ditzelfde steeds weer vertellen – er is hoop! Zelfs als het er niet naar uitziet. Ook al zag ik het niet meer en was het aardedonker in mij, toch tekende ik die boom uit Psalm 1. Ik deed dat niet voor niets.

Hij zal zijn als een boom, geplant aan stromend water.
Op tijd draagt hij vrucht, zijn bladeren verdorren niet.
Alles wat hij doet komt tot bloei.

In Genesis 2:9 wordt er vol liefde over bomen geschreven: ‘Hij liet uit de aarde allerlei bomen opschieten die er aanlokkelijk uitzagen, met heerlijke vruchten.’ Twee bomen springen eruit. De Levensboom en de boom waarvan God verbood om te eten. De één staat voor het rijke leven met God, de andere voor een leven los van God. Ik klampte me vast aan de Levensboom, tekende die ook. Ik werd blij van deze boom.

Ik wilde graag geloven dat God goed was en dat ik een toekomst had, maar ik voelde het zo vaak niet. Leven deed pijn. Ik was gebroken. Maar ik niet alleen. Er brak een epidemie uit. Er woedden grote bosbranden in Australië waardoor dieren massaal stierven en mensen hun huizen moesten verlaten. Er werd hard geschreeuwd door politici wereldwijd, zoveel mensen waren boos, kwamen in opstand, er was zoveel onenigheid. Hier waren mensen op de vlucht, daar vraten sprinkhanen de oogst op waar al zo weinig was. Het leven ging op slot voor iedereen. Al deze indrukken vonden hun uitweg in een nieuwe tekening. Ik probeerde naar de Levensboom te kijken vanuit Gods ogen. Hoe hij bedoeld was en hoe hij er in de praktijk vaak uitziet. Het deed pijn.

Is dit het dan? Een gespleten, gebroken en verscheurd leven? Ik geloof van niet. Dwars door al het lijden heen, is er steeds weer nieuw leven. Is er steeds weer hoop. Het is als een twijgje op een afgehouwen stronk, een beeld van belofte. Jezus stierf op een stam. De Bijbel begint met een tuin en eindigt met een stad. Met in die stad de Levensboom. Langs een rivier en vol leven. Iedere maand draagt de boom een andere vrucht en de bladeren zijn geneeskrachtig. Het is iets om naar uit te zien en ondertussen mogen we in de bomen om ons heen iets proeven van het goede leven met God. Tijd voor een nieuwe tekening!

*******

Afbeeldingen: Frouckje van der Wal: 1. Levensboom, 2. Gebrokenheid.

Frouckje van der Wal is kunsthistoricus en vormgever.

Wil jij meer weten over de talrijke bomen die in de Bijbel voorkomen? Meld je dan aan voor de podcast Leren van bomen; 50 gesproken bijbelmeditaties over bomen. Of lees het bijbehorende boek, geschreven door Mirjam van der Vegt. Kijk op lerenvanbomen.nl voor meer informatie.

******* 

KUNSTNIEUWS

SPELING SYMPOSIUM MET WILLEM JAN OTTEN EN PAUL VAN DONGEN – 9 november: Speling Symposium Christus anno 2023. Hoe Hij telkens weer opduikt, zelfs al valt zijn naam niet. ‘God is dood, maar van zijn zoon komen we niet af,’ schrijft Willem Jan Otten in het boek Wie zeggen de mensen dat Ik ben (verschijnt 1 november). Hij duikt steeds maar op, ‘zelfs al valt Zijn naam niet’. Op 9 november viert het tijdschrift Speling haar 75-jarig bestaan met een boeiend symposium over Christusgestalten in onze hedendaagse cultuur. Het is een gestalte die in verborgenheid volop aanwezig is. Op onvermoede plekken in onze samenleving, in romans, films, schilderkunst en muziek. Ga mee op pelgrimage door cultuur en samenleving waar geloof en persoonlijke bezieling elkaar raken. Met lezingen, gesprek, muziek en beeldende kunst. Sprekers: dichter/essayist Willem Jan Otten, schrijver/filosoof Désanne van Brederode, en Johan Roeland , universitair docent aan het Remonstrantse Seminarie. Paul van der Velde, hoogleraar Aziatische religies, de conferentie-columnist. Kunstexpositie: de conferentie is omgeven door een pop-up-expositie van kunstenaar Paul van Dongen. Boekpresentatie: het nieuwe boek Wie zeggen de mensen dat Ik ben van Willem Jan Otten en Paul van Dongen. Plaats: Vrijburg, Diepenbrockstraat 46, Amsterdam (bij Station-Zuid WTC), van 13.30 tot 18 uur (inloop vanaf 13 uur.). Entree: € 20, incl. consumpties. Meer info op: www.skandalon.nl/speling. Geef u vóór 1 november op via: speling@skandalon.nl.

BOEK WILLEM JAN OTTEN EN PAUL VAN DONGEN – Verschijnt 3 november: Willem Jan Otten en Paul van Dongen, Wie zeggen de mensen dat Ik ben. Middelburg: Skandalon, 2023. “God is dood, maar van zijn zoon komen we niet af, zo bleek in de loop van de vorige eeuw. Hij is ons blijven bezoeken, precies zoals hij vlak voor zijn dood heeft voorspeld." In 33 essays laat dichter en essayist Willem Jan Otten zien hoe Christus, zelfs al valt zijn naam niet, blijft opduiken in films, romans, muziek. In de gestalte van een tuinman, van een pasgeborene, in Harry Potters leraar Dumbledore en in een melodielijn van Olivier Messiaen. 'Kortom,' aldus Otten, 'het verlangen om Jezus ergens in te ontwaren, is onverlet gebleven.' Wie zeggen de mensen dat Ik ben? De schrijver onthult en doordenkt de uiteenlopende antwoorden van kunstenaars op deze vraag, die Jezus zijn leerlingen ooit stelde. In evenzovele beelden zoekt kunstenaar Paul van Dongen naar zijn antwoord op die vraag. Van Dongens iconische beelden vormen samen met de dichterlijk-denkende essays van Otten een dubbelkunstwerk dat poogt hart, hoofd en ziel te raken. Willem Jan Otten (1951) is dichter en essayist. Voor zijn boek Zondagmorgen ontving hij in 2022 de prijs Beste Theologische Boek. Zijn werk werd onder meer bekroond met de P.C. Hoofprijs en de Libris Literatuurprijs. Paul van Dongen (1958) is kunstenaar. Zijn werk hangt o.a. in het Noordbrabants Museum in Den Bosch, Stedelijk Museum Amsterdam en het Museum Krona in Uden. Hardcover, 152 p. € 27.99

KUNSTVESPER IN NASSAUKERK AMSTERDAM – 12 november 16:00 uur, Nassaukerk, De Wittenkade 111, Amsterdam (nevenruimten: De Wittenstraat 114). De kunstvesper staat in het teken van afscheid. Afscheid van een moeder, zoals Ans Swart dat heeft uitgedrukt met haar schilderijen. Maar het gaat ook om onze eigen vormen van afscheid. Afscheid van onze vooroordelen, of van de ons opgelegde beperkingen. Elke dag zijn er vaak ook kleine momenten van afscheid. Ervaren wij afscheid als verlies, of geeft het ook ruimte? Misschien biedt afscheid ook perspectief, als ruimte en nieuwe mogelijkheden. De olieverfschilderijen van Ans Swart dragen een letterlijke tekst die bij de tentoonstelling te lezen is. De kunstvesper met dit afscheid als spannend onderwerp, geeft zoals altijd muziek, poëzie en een passende overweging. Wees van harte welkom! http://www.nassaukerk.nl

LEZING OVER A.I. IN ECK EN WIEL: Zaterdag 11 november, 11.00 – 13.00 uur bij L´Abri, christelijke studiegemeenschap in Eck en Wiel: A.I. and the Art of Digital Creation, lezing door Jan Pieter van Seventer. A.I software has been around for years, but recently it has made its way into publicly available tools used for art, design, writing, programming and game world creation. Exploring the opportunities as well as the risks of this significant shift in digital creation, we will look at some examples and consider the potential consequences for creators. Jan Pieter is the founder and managing director of Dutch Game Garden in Utrecht (www.dutchgamegarden.nl). Meer informatie

SYMPOSIUM OVER ROLAND HOLST IN DE DOM – Vrijdag 24 november 2023 om 15.00 uur in de Domkerk van Utrecht: Symposium over de achtergronden van de glazenier en kunstenaar Prof. Richard Nicolaüs Roland Holst (1868-1938) en zijn betekenis voor de Domkerk georganiseerd door de Stichting Vrienden van de Domkerk en het Citypastoraat Domkerk. De aanleiding hiervoor is de verwerving van het schilderij met de voorstudie van Roland Holst uit december 1925 voor het Evangelistenraam in het Zuidertransept uit 1926. Het schilderij wordt thans gerestaureerd en is sinds 1926 niet meer voor het publiek te zien geweest. Op 24 november 2023 zal het schilderij worden opgehangen in het westelijk toegangsportaal van de Domkerk en feestelijk onthuld worden. Zowel de restauratie als nader archiefonderzoek leverden verrassende informatie op. Voor meer informatie en aanmelding klik hier

INSPIRATIEDAG PLATFORM KERK EN KUNST – Op zaterdag 25 november is de tweede Inspiratiedag van het Platform Kerk & Kunst. Het thema van deze dag is Verder dan kijken. De dag staat in het teken van het organiseren van een expositie in de kerk. Er komt heel wat kijken bij de organisatie van een expositie, denk maar eens aan:

√ welke kunst kies je en waarom?

√ wat is het doel van de expositie?

√ hoe creëer je draagvlak in de kerkelijke gemeente?

√ wie betrek je erbij?

√ hoe regel je het financieel

√ hoe betrek je het bij de zondagse erediensten?

√ wie nodig je uit?

Ben je benieuwd naar het antwoord op deze vragen? Meld je dan aan voor deze inspiratiedag op zaterdag 25 november. Het programma begint om 10.30 uur. Vanaf 9.45 uur ben je welkom in de Julianakerk, Deventerstraat 91 in Apeldoorn. Om uiterlijk 15.30 uur sluiten we het programma af. Lees meer

VIDEO OVER ZIEN EN GELOVEN – Zien en geloven staan vaak tegen over elkaar; bij Jonathan Edwards niet. Hij schreef veel over de visio beatifica, het zien van Gods zaligheid, en keek ernaar uit. Hans Boersma neemt je op eenvoudige en aansprekende manier mee in het denken van Jonathan Edwards over het zien van God. Les van weetwatjegelooft.nl over Jonathan Edwards: God zien in het hiernamaals. Bekijk hier

FASHION FOR GOD – T/m 21 januari 2024: Van baljurk naar kerkgewaad in Museum Catharijneconvent Utrecht. Oogverblindende gewaden met overdadig borduurwerk en rijkversierde stoffen, in de katholieke kerk was het dragen ervan eeuwenlang voorbehouden aan mannen. Hoe verrassend is het daarom om op Fashion for God te ontdekken dat het juist vrouwen waren die de grootste stempel hebben gedrukt op al dat kerkelijk textiel. Zaal na zaal worden de meest uitzinnige kazuifels, rugkruizen en koorkappen uitgelicht; begeleidende zaalteksten vertellen over de dames achter de ontwerpen.... Lees meer

TWENTSE LANDSCHAPPEN – Vanaf 4 november t/m 4 februari is in Rijksmuseum Twenthe in Enschede de tentoonstelling Onderweg naar Bentheim. Twente door de ogen van Ruisdael, Waterloo en Hobbema te zien. Deze tentoonstelling is een samenwerking tussen Rijksmuseum Twenthe en het RKD en omvat tekeningen, schetsboekjes en landschapsschilderijen van onder meer Jacob van Ruisdael, Anthonie Waterloo, Meindert Hobbema, Cornelis Pronk en Abraham de Haen. Lees meer

FRAMING REMBRANDT – Vanaf 4 november t/m 5 februari te zien in het Rembrandthuis in Amsterdam: Framing Rembrandt. Wie is Rembrandt? Iedereen heeft wel een idee over het type man dat hij was. Maar klopt dat wel? Sinds de 17de eeuw is Rembrandt op verschillende manieren getypeerd: als een man van het volk, een tegendraads kunstenaar, een held, een miskend genie en een heilige. Iedere keer werd zijn levensverhaal aangepast; sommige feiten werden weggelaten, andere verdraaid, steeds om een bepaald type te propageren. Rembrandt is geframed. Lees meer

HARM VISSER – Ik mis de ontmoetingen in mijn atelier. Dat geeft me inspiratie om jullie uit te nodigen voor een bezoekje aan mijn fijne werkplek. Vrijdag 24 en zaterdag 25 november organiseer ik twee open atelier dagen, van 10 tot 17 uur. Adres: Luxoolseweg 10, Nijkerk. Voor mij is de herfst een van de mooiste jaargetijden. Kleuren veranderen en inspireren. Gele, oranje en roodbruine tinten nemen geleidelijk aan de overhand. De zon staat duidelijk lager en geeft een andere dimensie aan het landschap. Lange schaduwen met goudgeel licht, nevels hangen als zachte slierten tussen de houtwallen. Regen drupt na in een volle sloot...Een heerlijke sfeer! Kom dat beleven en zien in mijn atelier! www.harmvisserart.nl

KRASSE KOPPEN. BRUEGEL, RUBENS AND REMBRANDT – T/m 21 januari 2024: Krasse Koppen, tentoonstelling in het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten (KMSKA), Antwerpen. Dit najaar staat het gezicht centraal in de eerste grote tentoonstelling na opening. We tonen de ontwikkeling van een nieuw genre, dat van de tronie. In de 17de eeuw piekt immers de interesse voor de tronie, het oude woord voor gezicht. Kunstenaars als Peter Paul Rubens, Rembrandt en Johannes Vermeer zetten al hun talent in om het gelaat te schilderen. Tronies zijn vaak kleine werkjes, verbluffend geschilderd, getekend of gegraveerd. In deze intieme werken kom je dichter dan ooit bij de kunstenaar. Nooit eerder kwam het genre zo uitgebreid aan bod. Voor Krasse Koppen brengt het KMSKA maar liefst 76 nationale en internationale topstukken samen, de meest sprekende exemplaren. Meer informatie

ARTWAY BLOG – Willem de Vink bezocht de Peter Howson tentoonstelling in Edinburgh en schreef het artikel ‘Peter Howson – De uitputtingsslag’. ‘Wie in de wereld van Peter Howson duikt, wordt door elkaar geschud, overweldigd en murw gebeukt door een bombardement aan gewelddadige beelden. Ik kende zijn schilderijen van plaatjes, maar een overzichtstentoonstelling in Edinburgh, Schotland, gaf me de kans om meer over hem en zijn werk te weten te komen. Ik wilde snappen waarom zijn beeldtaal mij raakt.’ Lees meer

RENOVARÉ PODCAST: “Sarah Clarkson: The Gift of Beauty,” Life with God: A Renovaré Podcast, October 20, 2023: Sarah Clarkson, author of This Beautiful Truth: How God’s Goodness Breaks into Our Darkness, speaks with Renovaré community life director Nathan Foster about her struggle with OCD and, amid the great suffering wrought by that illness, how God’s goodness has been mediated to her by beauty—in nature, poetry, music, story, tea, ritual, and so on. Responding to the idea that beauty is a luxury for the affluent, she says, “Well, [it is] if beauty is about having a perfect house. But beauty is healing those who have been hurt in a war zone. It’s creating shelters where children can have refuge. It’s rebuilding what has been destroyed. . . . Beauty is a defiance of the forces of evil and disorder and destruction because it is [their] opposite: where evil tears down, beauty creates; where there is absence, beauty fills.”

Bekijk meer actuele tentoonstellingen, symposia, lezingen, boeken, podcasts, video's, ArtWay nieuws en meer, hier 

ArtWay is een website met materiaal voor kerken en individuen die kunst en geloof met elkaar willen verbinden.

ARTWAY: OPENING EYES, HEARTS AND MINDS

---