ARTWAY:
OPENING EYES,
HEARTS & MINDS
Volg ons
William Blake: Songs of Innocence
William Blake: Songs of Innocence
‘Speel een lied over een lam’
door Kick Bras
Zijn biograaf Alexander Gilchrist noemde hem de meest spirituele van alle kunstenaars, een mystiek dichter en schilder. Dat klinkt veelbelovend. Gilchrist was dan ook een vurig bewonderaar en zijn biografie, die verscheen in 1863, 35 jaar nadat William Blake was overleden, haalde hem uit de vergetelheid tevoorschijn en sindsdien heeft William Blake de status gekregen van een van de grootste Engelse kunstenaars.
William Blake werd in 1757 geboren in Broad Steet, Londen. Gilchrist schildert hem als een kind van de Romantiek, dromerig, met een grote verbeeldingskracht, die graag rondzwierf in de natuur en die al op jonge leeftijd visioenen had. Zelf vertelde Blake later dat hij als jongetje van acht of tien jaar een boom zag vol met engelen, met brede vleugels en een tijdje later engelen tussen de hooiwerkers op het land. Ook zag hij een keer door het raam van zijn kamertje Gods gezicht dat naar binnen keek.
Het religieuze klimaat waarin hij opgroeide was sterk bepaald door gevoelige spiritualiteit, die erop gericht was dat je door sterke religieuze ervaringen verlicht zou worden. Het ging om persoonlijke ervaring en niet om het napraten van dogma’s die door de kerk opgelegd werden. Toen Blake op latere leeftijd aan de journalist Crabb Robinson vertelde over zijn keuze om kunstenaar te worden, verpakte hij dat in visionaire termen: ‘De Geest zei tegen mij, Blake, word kunstenaar en niet anders.’
Hij verdiende zijn geld vooral door het maken van prenten, terwijl hij zijn avonden vulde met dichten en schilderen. We kunnen Blake zeker een mysticus noemen, een artistieke mysticus. En dan gaat het niet alleen om zijn bijzondere visioenen, maar om heel zijn bestaan dat we visionair kunnen noemen. Hij leefde met een wijd open hart voor de diepere dimensies van het bestaan. Hij kon enorm genieten van de natuur, maar voor hem als mystiek kunstenaar werden allerlei verschijnselen in de natuur symbool voor een kosmisch drama. Hij besefte wel dat hij om de hemelse dingen voor aardse mensen begrijpelijk te maken gebruik moest maken van symbolen, mythen en verhalen. Hij laat God in een van zijn boeken zeggen: ‘Ik ben niet een God van ver weg, ik ben een broeder en een vriend. Ik woon in jouw binnenste en jij woont in mij.’
Hij maakte ook aquarellen met historische voorstellingen en vooral geïllumineerde boeken in reliëfdruk. Deze visionaire boeken zijn het vooral waarin hij een belangrijk, vernieuwend kunstenaar werd. Voor Blake waren ze geen commercieel succes, behalve een van de eerste, geheten Songs of Innocence and of Experience (1789-1794). Het boek was oorspronkelijk bedoeld voor kinderen. In zijn inleiding vertelt Blake dat hij op een fluit speelde toen hij een kind zag op een wolk die hem vroeg een lied over een lam te fluiten. Het gaat hier blijkbaar om een visioen waarin hij het Christuskind zag, dat immers ook wel lam van God genoemd wordt.
Piping down the valleys wild,
Piping songs of pleasant glee,
On a cloud I saw a child,
And he laughing said to me
"Pipe a song about a Lamb!"
So I piped with merry cheer…
Het kind huilt als hij fluit en hij vraagt hem dan om vrolijke liedjes te zingen en deze liedjes op te schrijven in een boek. Zo kwam Blake ertoe dit boek met liedjes voor kinderen te maken. Deze liederen weerspiegelen de filosofie van Rousseau die vond dat een kind moest worden opgevoed naar zijn eigen natuur, dat wil zeggen dat de verbeeldingskracht van het kind in vrijheid moest worden gestimuleerd. De essentie van zijn geloof was zijn visie op ‘God van binnen’, ‘Jezus de verbeelding’. God/Jezus woont in ieder mens van jongs af aan. Een kind is heilig, alles is heilig, nog voor je er kennis of instructie aan toevoegt.
*******
William Blake: Songs of Innocence, Voorplaat, 1798, gedrukt ca. 1825, reliëfets gedrukt met oranje-bruine inkt en met de hand ingekleurd met waterverf en goud, 15.7 x 14.1 cm. Metropolitan Museum of Art, New York, USA.
William Blake (Londen, 28 november 1757 – Londen, 12 augustus 1827) was een Engelse schrijver, dichter, tekenaar, schilder en graveur.
Kick Bras (1949) is theoloog en publiceert over spiritualiteit, mystiek en meditatie. Als onderzoeker is hij gelieerd aan het Titus Brandsma Instituut te Nijmegen, een wetenschappelijk onderzoeksinstituut voor de studie van spiritualiteit in het licht van de joodse en christelijke traditie. Eerder doceerde hij spiritualiteit aan de Theologische Universiteit van Kampen. Van zijn hand verscheen bij Skandalon Een met de Ene. Protestantse mystiek van Abraham Kuyper tot Maria de Groot (2013); Oog in oog, christelijke mystiek in woord en beeld, 2017 en Het bezielde landschap. Spiritualiteit in de schilderkunst, 2019. Zie verder http://www.kickbras.nl.
*******
KUNSTNIEUWS
ARTWAY - EREDOCTORAAT CRAIG BARTHOLOMEW – 6 december in de Jacobikerk, St. Jacobsstraat 171 te Utrecht, 15.00 uur (ontvangst vanaf 14.30 uur): Uitreiking eredoctoraat aan prof. dr. Craig G. Bartholomew, directeur van KLC (Kirby Laing Centre for Public Theology in Cambridge) en van het Engelse ArtWay, op de dies natalis van de Theologische Universiteit Utrecht. Dit eredoctoraat wordt aan hem uitgereikt voor zijn bijdrage aan het neocalvinisme. Ook wordt een eredoctoraat verleend aan prof. dr. Karin Maag van Calvin University en Calvin Theological Seminary in Grand Rapids, Verenigde Staten voor haar werk op het gebied van de Calvijnstudie. Prof. Maag zal een diesrede uitspreken onder de titel: Calvin and the Spiritual Care of the Sick and Dying in Reformation Geneva. Graag voor 22 november 2024 aanmelden. Lees meer
NIEUW OP ARTWAY – voor C jaar, Vijfde zondag van de Veertigdagentijd (Judica), Duits handschrift 10de eeuw: De gelijkenis van de boze wijngaardeniers door Dries van den Akker s.j. Lees hier
EEN AVOND MET PAUL VAN DONGEN EN WILLEM JAN OTTEN IN TILBURG – 13 december, van 20 tot 22u (inloop 19:30u, uitloop tot 22:30u), St. Jozefkerk (Heuvel), Heuvelring 122, Tilburg: een inspirerende avond met lezingen, muziek en een tentoonstelling. Aanleiding voor deze avond is de tweede druk van het succesvolle boek Wie zeggen de mensen dat Ik ben van Willem Jan Otten en Paul van Dongen. In 33 dubbelkunstwerken portretteren Otten en Van Dongen verschijningen van Christus in de hedendaagse kunst. De Brabantse kunstenaar Paul van Dongen, dichter en essayist Willem Jan Otten, hoofdredacteur van Katholiek Nieuwsblad Anton de Wit, en diaken en Volzin-recensent Cor Sinnema zullen op deze avond spreken. Naast de lezingen kunt u genieten van muziek door het fagot-ensemble Samdoel (Ineke Keultjes en Thijs van Gestel) en een expositie van Paul van Dongen, die door de kunstenaar zelf wordt toegelicht. Tevens is er een boekentafel van uitgeverij Skandalon aanwezig. De toegang is gratis. Wel graag aanmelden: info@parochiedegoedeherder.nl. Meer info over boek en deze avond: www.skandalon.nl/wiezeggen
WIE ZEGGEN DE MENSEN DAT IK BEN – Wie zeggen de mensen dat ik ben, boek van Willem Jan Otten en Paul van Dongen, uitgever Skandalon en Halewijn, is genomineerd voor het beste christelijke boek 2024 in Vlaanderen. Lees meer
HET KRUIS – BIOGRAFIE VAN EEN SYMBOOL – Het kruis – biografie van een symbool van Alfred C. Bronswijk, uitgever KokBoekencentrum, is eveneens genomineerd voor het beste christelijke boek 2024 in Vlaanderen. Lees meer
CALL FOR SEMINAR PAPERS – Flesh and Blood Theologies: Society for the Study of Theology Conference & Call for Seminar Papers in Theology and the Arts. Conference: Monday April 7th to Thursday April 10th 2025. Deadline for paper abstracts: 8th January 2025. The Society for the Study of Theology holds an annual conference every Spring at Warwick University. About 200 people attend, both members and non-members, to discuss an important theme in theological studies. These include prominent academic theologians, church ministers from different denominations, research students and others with a postgraduate-level interest in theology. For 2025, there will be a seminar strand on Arts and Theology convened by Ben Quash and Devon Abts. It seeks to foster dialogue between scholars and practitioners who are working on any aspect of Christian theology and any strand of the arts. Papers may treat visual art, architecture, and urban space as well as literature, music, film, dance, theatre, and more—from any historical period or geographical region. Seminar Strands: read more. Conference website: https://www.theologysociety.org.uk/information/
ARS PRO DEO HEEL DE AARDE | GROENE KERK – 9 november - 30 november, De Ontmoetingskerk, Meijhorst 7033, Nijmegen: Heel de aarde, beeldend bewogen met de schepping. Dit is de nieuwe, reizende expositie van Arsprodeo. We werken hierbij samen met de organisatie GroeneKerken. Arsprodeo wil hiermee aandacht vragen voor de klimaatproblematiek en met kunst de thematiek van verschillende kanten belichten. Juist kunst kan binnenkomen en de urgentie onderstrepen. Kunst communiceert op een unieke manier. Ook willen we deze thematiek verbinden aan de Bijbel en het christelijk geloof. We hebben de schepping gekregen. Hoe gaan we er mee om? De expositie bestaat uit 23 kunstwerken van 22 kunstenaars, in verschillende disciplines. Zoals schilderijen, video en objecten. Elk kunstwerk verbeeldt weer een ander aspect van het thema. Zoals de gebrokenheid van de mens, de hoop in de teloorgang van de aarde, de relatie met het offer van Jezus, de schoonheid van de schepping, Gods Geest in de natuur en de vervuiling. De expositie is elke maand t/m juni 2026 steeds op een andere locatie te zien, meest kerken. De expositie is ook te bezoeken door scholen, gespreksgroepen, kunstcursussen etc. Neem dan even contact op met de locatie. Zie voor de locaties Heel de aarde – Arsprodeo. De opening is op 9 november om 15:30 uur. Toegang: gratis.
ADRI GEELHOED EN LEENDERT HOUTEKAMER IN AXEL – t/m 29 maart, Museum Het Warenhuis, Markt 1 te Axel: tentoonstelling van beelden van Leendert Houtekamer en schilderijen van Adri Geelhoed. Levensechte personages, door Leendert, in klei, gips, steen en hout. Een ontmoeting om niet te vergeten. Het Zeeuwse landschap in de schilderijen van Adri zal je bekend voorkomen, in veel gevallen ben je door dat landschap naar de expositie gereisd. Wellicht veranderen de schilderijen je kijk op het echte landschap. De beelden en schilderijen gaan tweegesprekken aan, ze wisselen elkaar af in mooie combinaties en versterken elkaar. De tentoonstelling schetst de ontwikkeling van twee kunstenaars. Die ontwikkeling loopt deels parallel. https://www.hetwarenhuis.nl/
EXPOSITIE REMONSTRANTSE KERK SOMMELSDIJK – t/m 26 december, Remonstrantse kerk Sommelsdijk: expositie Foke Stribos, Leo van den Bos, Theo Mastenbroek en Joep Luijckx van KunstPlus. KunstPlus is een vereniging die een platform biedt aan professionele kunstenaars om zich op Goeree-Overflakkee te presenteren en te exposeren. Voor meer informatie zie de website Kunstplus.nu. Vier leden van deze vereniging laten werk zien.
Foke Stribos: Met brede kwaststreken en/of plamuurmes schildert hij kleur, vorm en ritme. Thema’s vindt hij in de natuur, de bijbel, het schilderplezier zelf en de reflectie daarop. Zo creëert hij zijn werken van acryl met zand of olieverf (soms met zand vermengd) op doek of paneel en schept hierbij een geabstraheerde werkelijkheid, thematisch en ook grenzend aan realisme.
Leo van den Bos: Zijn beelden ontstaan op het snijvlak van abstract en figuratie. Steen, hout, staal, beton en brons zijn de materialen waarin de beelden gestalte krijgen.
Joep Luijckx: De geëxposeerde foto's zijn gemaakt op Schouwen Duiveland ergens langs de kant van de weg. Het zijn vervreemde abstracte landschappen. Het komt maar zelden voor dat je zo'n boeiende locatie vindt met geweldige weersomstandigheden.
Theo Mastenbroek: Hij is een “klassiek” fotograaf: het beeld zien en ter plaatse de foto componeren spreekt hem meer aan dan het later manipuleren van het beeld. In de loop van de jaren heeft hij alle technieken, van dia en zelf afdrukken in de donkere kamer van zwart-wit en kleurenfoto’s tot de huidige digitale fotografie gebruikt.
U bent van harte welkom bij deze expositie elke woensdagochtend van 10.00 - 12.00 uur, op de zaterdagen tussen 14.00 - 16.00 uur. Elke zaterdag is er om 14.30 uur een introductie door een van de kunstenaars. En na de kerkdienst op zondag (vanaf 11.00 uur tot ongeveer 12.00 uur) of op verzoek (even aanbellen bij de fam. Schrier die boven de kerk woont). De opening is op zaterdag 2 november om 14.30 uur – inloop vanaf 14.00 uur.
MARIANNE VON WEREFKIN IN ZWOLLE – t/m 16 maart 2025, Museum de Fundatie Zwolle: Marianne van Werefkin – Pionier van het expressionisme. Marianne von Werefkin werd op twintigjarige leeftijd al de Russische Rembrandt genoemd. Ze speelde aan het begin van de 20ste eeuw een cruciale rol in de ontwikkeling van het expressionisme in Duitsland. En ze maakte deel uit van de kunstenaarsgroep Der Blaue Reiter. Toch is Marianne von Werefkin (1860-1938) veel minder bekend dan kunstenaars Wassily Kandinsky, Franz Marc en haar langjarige partner Alexej von Jawlensky. Van de kunstenaars rondom Der Blaue Reiter was zij de eerste die – naar het voorbeeld van Munch en de Franse Nabis en fauves – met intense kleurvlakken en vlakke vormen experimenteerde. Haar grote belang wordt pas de laatste jaren echt erkend. Vrouwelijke schilders werden lange tijd onderschat en zijzelf droeg daar ook aan bij door de carrière van haar partner Jawlensky jarenlang op allerlei manieren te ondersteunen. Vanaf de herfst is voor het eerst in Nederland het kleurrijke werk van Marianne von Werefkin in een overzichtstentoonstelling te zien, samen met een aantal werken van haar tijdgenoten. Lees meer
SUSANNA IN MUSEUM GOUDA – t/m 23 maart 2025, Museum Gouda: Susanna – van middeleeuwen tot MeToo. Susanna en de ouderlingen is een eeuwenoud verhaal over een jonge vrouw die wordt belaagd door twee machtige mannen. Zij begeren haar en gebruiken chantage om hun zin te krijgen - er is niets nieuws onder de zon. We kennen het verhaal uit het Bijbelse oude testament en uit Duizend-en-één Nacht. Maar Susanna werd pas echt beroemd dankzij de kunst. Keer op keer is Susanna vastgelegd. Vaak als mooie naakte vrouw. Badend in een fontein in een weelderige tuin. Bespied door twee mannen, vanachter een boom. Soms wordt haar arm vastgegrepen. Vaak kijkt ze wanhopig, soms hoopvol of zelfs een beetje verleidelijk. Maar waarom legden kunstenaars dit MeToo tafereel keer op keer vast? Van Rembrandt en Artemisia Gentileschi tot hedendaagse kunstenaars - Susanna is een muze. Als symbool van vroomheid en huwelijkse trouw. Of juist als lustobject. Als vehikel voor een politieke boodschap. Als belaagde prooi, of juist als een krachtige survivor. Aan de hand van tientallen schilderijen, tekeningen en voorwerpen uit binnen- en buitenland krijgt Susanna in Gouda het podium. Lees meer
ARY SCHEFFER IN DORDRECHTS MUSEUM – t/m 23 maart, Dordrechts Museum: Liberté! Ary Scheffer & de Franse Romantiek. Deze tentoonstelling neemt je mee terug naar het roerige Parijs in de eerste helft van de negentiende eeuw, een tijd vol politieke onrust en culturele bloei. Kunstenaars als Eugène Delacroix en Théodore Géricault zetten hun penselen in als wapens of klommen op de barricades. Zo ook de uit Dordrecht afkomstige Ary Scheffer (1795-1858), die al snel een van de beroemdste schilders van de Franse hoofdstad werd. Behalve een indrukwekkend aantal schilderijen van Scheffer zijn er ook bekende kunstwerken uit het Kasteel van Versailles en het Louvre voor de eerste keer in Nederland te zien. www.dordrechtsmuseum.nl
JOSEFIEN ALKEMA IN GRONINGEN – t/m 24 januari is een uitgebreid overzicht van collages en papiersculpturen van Josefien Alkema te zien in de expositieruimte KEIK, Boterdiep 63, Groningen (vlakbij de parkeergarage Boterdiep). Expositie open op ma. t/m vr. van 09:00 tot 17:00u.
MUSEUM SJOEL ELBURG – t/m 25 januari presenteert Museum Sjoel Elburg de tentoonstelling ‘Licht en Leven’ met werk van het kunstenaarsechtpaar Heather en Wiert Douglas. Heather Douglas exposeert met haar ‘dansende kandelaren’ en meer keramische kunstvoorwerpen. Van Wiert Douglas zijn er schilderijen met thema’s rond Bijbelse verhalen. Heather Douglas (1949) volgde op de Academie de specialisatie keramiek. Na deze opleiding gaf ze les in handenarbeid en tekenen, ook ging ze aan de slag als schilder. De laatste jaren legt ze zich weer meer toe op keramiek. Zij steekt traditionele beelden zoals de menora en chanoekia in ‘een nieuw jasje.’ Zo ontwierp ze de dansende kandelaartjes. Jesaja 60:2 inspireerde Heather tot het maken van de menora als het beeld van Gods licht dat eeuwig brandt. ‘Dat licht van God omringt ons en is in ons. Zo mogen wij ook lichtdragers zijn.’ Op de tentoonstelling zijn te zien: menora’s, chanoeka’s, vazen, schalen en lichttorens. Wiert Douglas (1948) specialiseerde zich na de Academie als grafisch vormgever en illustrator. Bij Wiert gaat het vooral om de vertolking van ideeën naar aanleiding van verhalen uit de Bijbel. Wiert: ‘Als ik in de Bijbel lees, groeit een verhaal dat ik op linnen of papier probeer over te brengen. Bijvoorbeeld als ik door een bos loop, word ik geraakt door het licht wat er door de bomen naar beneden valt. Ik denk dan meteen aan het volk Israël in de woestijn dat loofhutten maakte – door het dak heen zagen ze nog steeds de sterren, de maan, het licht en de zon.’ https://sjoelelburg.nl/tentoonstelling/licht-en-leven/
UIT HET PARADIJS IN UDEN – t/m 16 maart, Museum Krona, Veghelsedijk 25, Uden: Uit het paradijs. Kunst, mythologie, psychologie, een coproductie van het Bijbels Museum en Museum Krona. Labyrint-achtige paden, middeleeuwse heiligenbeelden, getufte ‘Joshua Trees’ en immense spiraalvormige schilderingen: oude, moderne en hedendaagse kunst worden met elkaar verbonden. Van grafiek van Salvador Dalì en Rembrandt tot videokunst van Juul Kraijer en Guido van der Werve. Centraal staat ‘de reis van de mens’, waarin ook de bezoeker zelf wordt meegenomen. Om vanuit de veilige omgeving – het paradijs – via obstakels uiteindelijk gelouterd naar huis terug te keren. Inspiratie voor de tentoonstelling komt van dieptepsycholoog C.G. Jung, wiens boek De mens en zijn symbolen precies zestig jaar geleden verscheen. De visie van Jung op de mens en de kunst, het onbewuste en het symbool vormt – samen met het werk van mythedeskundige Joseph Campbell – al jaren inspiratie voor vele kunstenaars, filmmakers (de ‘Hollywoodfilm’) en romanschrijvers. Uit het paradijs. Kunst, mythologie, psychologie toont middeleeuwse topstukken uit de collectie van Museum Krona, verrijkt met unieke bruiklenen uit verschillende museale collecties. Aansluitend reist de tentoonstelling naar Museum Klooster Ter Apel. Open di t/m zo van 11 tot 17. www.museumkrona.nl
JUBILEUMTENTOONSTELLING ANNEMIEK PUNT – t/m 1 december. Met trots presenteert Galerie Annemiek Punt de solotentoonstelling ‘Grenzeloos in Glas’ ter ere van het 45-jarig kunstenaarschap van Annemiek. Locatie: StudioPunt5, Korenbree 28-5 in Borculo. Tijden: Zaterdag en zondag, 12:00 - 17:00 uur (en op afspraak). Toegang: Gratis. Info: www.studiopunt5.nl. Tijdens deze tentoonstelling blijft de galerie in Ootmarsum geopend. Bekijk de openingstijden op www.annemiekpunt.nl. In de nieuwste kwartaaluitgave van GLAS Magazine, hét magazine over ontwikkelingen in de internationale glaskunst, staat een artikel over de kunst van Annemiek. Lees het artikel hier
JOHANN GEORG SCHWARTZE IN LUTHER MUSEUM – t/m 12 januari, Luther Museum Amsterdam: Johann Georg Schwartze uit de schaduw van zijn dochter. Ontdek vanaf 17 oktober meer over de lutherse kunstschilder Johann Georg Schwartze. Zijn werk is onterecht in de vergetelheid geraakt. Ter gelegenheid van zijn 150e sterfdatum en 100 jaar na zijn laatste overzichtstentoonstelling, organiseert het Luther Museum Amsterdam een grote expositie met de beste portretten van Johann Georg Schwartze. Johann Georg Schwartze (1814-74) was de vader van de beroemde schilder Thérèse Schwartze, beeldhouwer Georgine Schwartze, en grootvader van schilder Lizzy Ansingh van wie we al prachtig werk in het museum hangt. Ter gelegenheid hiervan verschijnt bij WBOOKS een monografie over zijn werk. De tentoonstelling en de publicatie zijn samengesteld door dr. Rudi Ekkart en Claire van den Donk. Lees meer
DE MIDDELEEUWEN IN HET CATHARIJNECONVENT – t/m 26 januari 2025, Museum Catharijneconvent, Utrecht: In de ban van de Middeleeuwen. Haal vanaf 18 oktober je hart op aan middeleeuwse pracht uit kasteel De Haar, Kasteel Huis Bergh en Museum Catharijneconvent. De adembenemende kunstcollecties ontstonden vanaf de negentiende eeuw vanuit een diep verlangen naar vervlogen tijden. Wat dreef de mensen die deze eeuwenoude kunst zo driftig verzamelden? En wat zochten zij in de middeleeuwen wat ze in hun eigen tijd niet vonden? Je krijgt een inkijkje in de levens en verzamelmotieven van vier opmerkelijke individuen. Stuk voor stuk droegen zij bij aan de oplevende interesse voor de middeleeuwen in Nederland. Via hun fascinatie voor dit tijdperk geniet je van de mooiste kunstwerken.
DE ZEVEN HOOFDZONDEN IN MAASTRICHT – t/m 12 januari, Bonnefanten, Maastricht: Goed/Fout: De Zeven Hoofdzonden in beeld. Verwacht een tentoonstelling over Hoogmoed, Luiheid, Gulzigheid, Afgunst, Woede, Lust en Hebzucht. Centraal staat de vermaarde prentserie naar Pieter Bruegel de Oude waarin het kwaad wordt verbeeld: De Zeven Hoofdzonden uit 1558. Rondom deze prentreeks toont het Bonnefanten zijn voorlopers en inspiratiebronnen, werken van tijdgenoten en navolgers die dezelfde thema’s verbeelden. Van toegankelijke, goedkope verbruikskunst tot kostbare verzamelaarsstukken. Hoe zag de zonde er toen uit en hoe verhoudt deze zich tot die in onze eigen tijd? www.bonnefanten.nl
MAARTEN VAN HEEMSKERCK IN DRIE MUSEA – t/m 19 januari 2025 in het Frans Hals Museum in Haarlem, Stedelijk Museum Alkmaar in Alkmaar en Teylers Museum in Haarlem. Dit is de eerste grote overzichtstentoonstelling over Maarten van Heemskerck. Met 50 schilderijen, 16 tekeningen en 68 prenten van Heemskerck bieden de musea een representatieve indruk van het grote oeuvre van Van Heemskerck. Maar liefst de helft van de aan de kunstenaar toegeschreven schilderijen wordt in Nederland samengebracht. Maarten van Heemskerck was een van de meest succesvolle en vernieuwende kunstenaars van de Noordelijke Nederlanden in de zestiende eeuw. Tijdens zijn leven zag hij de opkomst van het protestantisme, nieuwe technologie en de opkomst van de Nederlandse Republiek. De veranderingen die om hem heen plaatsvonden, zijn terug te zien in zijn werk: de nieuwe invloed van de burgers op de kunst en de impact van de Italiaanse Renaissance en de beeldenstorm.
In het Frans Hals Museum staat de vroege carrière van Maarten van Heemskerck centraal. Een vergelijking van zijn werk met dat van docenten en tijdgenoten als Jan Gossaert en Jan van Scorel laat zien hoe de aanstormende, getalenteerde Van Heemskerck zich een opmerkelijke nieuwe manier van schilderen eigen maakte en uitblonk. Deze uitgesproken realistische stijl komt duidelijk naar voren in de tijdloze portretten die hij schilderde voor de steeds succesvoller wordende burgers.
Het Stedelijk Museum Alkmaar vertelt het verhaal van de reis van Maarten van Heemskerck naar Italië en laat zien hoe deze ervaring leidde tot gedurfde en voor die tijd spectaculaire werken. Hij arriveerde in Rome toen de eerste oude sculpturen werden opgegraven. Daar maakte hij ook kennis met het werk van Michelangelo, Rafaël en hun tijdgenoten. Al deze Italiaanse kunstwerken maakten een enorme indruk op Van Heemskerck. Zijn stijl werd nog expressiever en dynamischer. Hij werd uiteindelijk de belangrijkste vertegenwoordiger van de Italiaanse Renaissance in de Noordelijke Nederlanden. Vanaf 1532 woonde en werkte Maarten van Heemskerck meer dan vier jaar in Rome, een ervaring die zijn carrière vormde. De kunst en gebouwen van de Eeuwige Stad zouden hem de rest van zijn leven inspireren.
In het prentenkabinet toont Teylers Museum prenten van Maarten van Heemskerck. Hij dankte zijn succes niet alleen aan zijn talent, maar ook aan zijn ondernemersgeest. Na zijn terugkeer uit Italië volgde hij het voorbeeld van kunstenaars als Rafaël en tekende hij zijn ontwerpen voor prenten op grote schaal. Het tijdrovende werk van graveren, etsen, drukken en verkopen besteedde hij echter uit aan professionele graveurs.
Bij de tentoonstelling verschijnt een boek over het leven en werk van Maarten van Heemskerck, geschreven door Ilja Veldman, met aanvullende bijdragen over Heemskercks materialen en technieken door Jessica Roeders en Mireille te Marvelde (restauratoren van het Frans Hals Museum).
BOEK MAARTEN VAN HEEMSKERCK – Ilja Veldman, met een bijdrage van Mireille te Marvelde en Jessica Roeders: Maarten van Heemskerck 1498-1574. Zwolle – Wbooks, 2024. Maarten van Heemskerck (1498-1574) is een van de belangrijkste Noord-Nederlandse kunstenaars uit de zestiende eeuw. Zijn vroegste schilderijen getuigen al van een meesterlijke creativiteit en originaliteit. Een verblijf in Rome in 1532-1536/1537 is bepalend voor Heemskercks verdere loopbaan. De antieke kunst en de meesterwerken van Italiaanse kunstenaars als Michelangelo en Rafaël die hij daar ziet, maken diepe indruk op hem. Zijn stijl en thematiek veranderen daardoor radicaal. Na terugkeer in Haarlem in 1537 ontwikkelt Heemskerck zich tot de beste vertegenwoordiger van de renaissance in de noordelijke Nederlanden. In dit boek worden voor de eerste keer zijn leven en werk in samenhang beschreven en gezet tegen de achtergrond van maatschappelijke omstandigheden en historische gebeurtenissen. De schilder leeft in een woelige tijd. De Beeldenstorm en de opstand tegen het Spaanse regime maken in de noordelijke Nederlanden een eind aan de traditionele kunst voor kerken en kloosters, terwijl de gegoede burgerij de nieuwe doelgroep wordt. Dankzij Heemskerck komt ook de prentkunst tot bloei als een nieuw artistiek medium voor bredere lagen van de bevolking.
Dit nieuwe, rijk geïllustreerde standaardwerk bevat tal van nieuwe vondsten en inzichten. Circa 320 afbeeldingen in kleur en zwart-wit. Introprijs tot 20 januari 2025: €39,95. Maarten van Heemskerck 1498-1574 • WBOOKS
WILLEM DE VINK OVER SCHILDERIJ VADER EN ZOON – In de Jacobikerk in Utrecht is momenteel het schilderij Vader en Zoon te zien van Willem en Marian de Vink. Het werd geselecteerd voor de expositie Zoals een mantel om mij heen geslagen door Platform Kunst & Kerk. Video: Voordracht in Baptistengemeente Katwijk, Vader en Zoon door Willem de Vink (vanaf 17.50 min); Lees ook het artikel Omhelzing Vader/Zoon.
NIEUW BOEK – Hendrik Jan Tolboom (redactie), Icoon in de steigers. Restauratie van de Domtoren 2016-2024. Zwolle – WBOOKS, 2024. Een eeuw na afronding van de vorige grote restauratie was de Utrechtse Domtoren toe aan groot onderhoud. Wat komt er anno 2024 bij kijken wanneer een grootschalig binnenstedelijk maar vakspecifiek restauratieproject moet worden opgetuigd? Icoon in de steigers doet verslag van de restauratie van de Domtoren, die werd voorbereid vanaf 2016 en uitgevoerd tussen 2020 en 2024. De organisatie van het project, de onderzoeken die zijn gedaan, de plannen die zijn geschreven en de uitvoering van de werkzaamheden vormen de kern van het boek over deze restauratie. Veel werkzaamheden hadden betrekking op het natuursteen aan de toren. Vandaar dat juist dit materiaal, maar ook het steen- en beeldhouwwerk dat hiervan gemaakt is en de herstelwerkzaamheden die eraan werden verricht, uitvoerig de revue passeert. Ook over de restauratie van het glas in lood, de leibedekking en het metselwerk aan de toren wordt verslag gedaan. Alle hoofdstukken zijn geschreven door auteurs die betrokken waren bij de restauratie van dit Utrechtse meesterwerk. € 39,95. Lees meer
Bekijk meer actuele tentoonstellingen, symposia, lezingen, boeken, podcasts, video's, ArtWay nieuws en meer, hier
ArtWay is een website met materiaal voor kerken en individuen die kunst en geloof met elkaar willen verbinden.
Steun ons werk met je gift: NL25INGB0003847269 t.n.v. Stichting ArtWay, Langbroek. ArtWay is erkend als goed doel. Als bedankje voor je gift van € 25 of meer sturen wij je graag een mooie kunstkaart. Je dient daartoe bij de omschrijving je huidige adres te vermelden, want de bank geeft geen adresgegevens van gevers meer door.
ARTWAY: OPENING EYES, HEARTS AND MINDS