François Peltier: De Apocalyps van Saint-Émilion

ArtWay beeldmeditatie 19 november 2023

www.artway.eu

François Peltier: De Apocalyps van Saint-Émilion

Een openbaring voor allen

door Elria Kwant

De Apocalyps van Saint-Émilion naar Johannes is een monumentale schildering op de muren van de kloostergang van de kerk van Saint-Émilion, een actieve katholieke gemeenschap in de buurt van Bordeaux in het wijngebied van Zuidwest-Frankrijk. Hier woont de kunstenaar, François Peltier. De muurschildering – 38,5 meter breed en 5 meter hoog – is in 2018 opgeleverd.

Peltier studeerde schilderkunst aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten in Brussel. Daar hij zich aangetrokken voelde tot de Vlaamse Primitieven nam hij les in de oude Vlaamse techniek van glaceren, een langzame wijze van schilderen met een glanzend resultaat. De voltooiing van een kruisweg in de Notre-Dame van Bias, niet ver van Saint-Émilion, betekende een keerpunt in zijn leven. Hij zou de rest van zijn leven wijden aan ‘heilige kunst’. In de katholieke traditie betekent dit kunst die zowel apologetisch als catechetisch is. Het is kunst ‘georiënteerd op de oneindige schoonheid van God ... tot Gods lof en heerlijkheid ... met als enige doel om de geest van de mens in devotie tot God te keren’ (Sacrosanctum Concilium, 122).

Toen pater Emeric de Rozières, pastoor van de kerk in Saint-Émilion, Peltiers kruisweg zag, kreeg hij visie voor een reeks schilderingen over het bijbelboek Openbaring die zouden kunnen spreken tot de duizenden bezoekers die jaarlijks door de historische kerk trokken. Bezorgd over de secularisatie van zijn natie, het verlies van hoop en de wijdverspreide verwarring verlangde hij naar schoonheid die hoop zou communiceren en Gods liefde tonen.

Peltiers eerste pogingen waren teleurstellend voor zowel hem als pater de Rozières, die resoluut opmerkte: ‘Je hebt geen bevredigend resultaat bereikt, omdat je onvoldoende kennis hebt van de tekst en ook omdat je wordt afgeleid door je andere werk. De Apocalyps vereist een totale onderdompeling in de tekst. Je zult je dus uitsluitend hieraan moeten gaan wijden. De parochie zal zorgen voor je dagelijks brood en we zullen donateurs zoeken om het werk zelf te financieren. Je hebt een jaar voor dit werk.’ Dit gaf Peltier de tijd om zich zes maanden lang onder te dompelen in de bijbeltekst en deze te bespreken met theologen en priesters, voordat hij weer aan de slag ging. Het resultaat is verbazend mooi, vol glans en blijdschap. Het overweldigt je doordat er zoveel tegelijkertijd gebeurt op zoveel niveaus. Zo bevindt zich aan de bovenkant een fries dat verwijst naar het scheppingsverslag in Genesis, want het boek Openbaring omvat het hele bijbelse verhaal, van begin tot eind.

Linkerkant met de Sint-Jansdeur (links) en de Christusdeur (rechts)

Rechterkant met rechts de deur van het Nieuwe Jeruzalem

De locatie was voor Peltier aanleiding om de schildering te structureren rond drie deuren: de Sint-Jansdeur, waardoor de bezoekers binnenkomen met de proloog; de Deur van Christus, een ‘dubbele deur’ in het midden met het visioen van God (de contemplatieve Drie-eenheid), die de ‘donkere’ kant (links) scheidt van de ‘goede’ kant (rechts); en de deur van het Nieuwe Jeruzalem, waardoor bezoekers de kloostergang verlaten.

 De deur van het Nieuwe Jeruzalem

Peltier gebruikt hedendaagse materialen, aangebracht met behulp van een op een nieuwe manier toegepaste oude techniek. Zijn symbolen maken gebruik van iconografische, etnische, ecologische en moderne verwijzingen en hij spreekt van het ‘schrijven’ van zijn schildering. Er zijn flikkeringen, golven en lawines van goud die de aanwezigheid van God symboliseren, zowel aan de ‘goede’ als aan de ‘duistere’ kant, daar God altijd bereikbaar is, hoe hopeloos de omstandigheden ook. Het gezicht van Jezus is als een icoon met haren die lijken op de ‘krullen’ van het lam.

François Peltier licht enkele symbolen aan de ‘donkere’ kant toe

Sommige bezoekers zijn ontroerd, allen zijn opgetogen, maar de meesten hebben geen idee waarnaar ze kijken. Het deed me denken aan de opmerking van de Nederlandse kunsthistoricus Hans Rookmaaker, die zei dat ‘we zien wat we weten’.

Mogen velen, als ze zich ‘mengen’ onder de geschilderde menigte in witte gewaden en naar buiten gaan onder de levensrivier die stroomt van de troon en het Lam, voor het eerst of opnieuw zien hoe ze kunnen binnengaan.

Gelukkig zijn zij die hun kleren wassen: zij kunnen over de levensboom beschikken en zullen de stad door de poorten binnengaan. (Openbaring 22:14)

*******

De Apocalyps van Sint Émilion naar Johannes (2015-2018) bevindt zich in de kloostergang van de middeleeuwse kerk van Saint-Émilion in Saint-Émilion in het centrum van een UNESCO werelderfgoed terrein bij Bordeaux. Voor bezoek, zie de website van het toeristenbureau: https://www.saint-emilion-tourisme.com/uk/1-discover/31-the-12-inescapable-monuments/4-the-collegiate-church-and-its-cloister.html

Voor meer afbeeldingen, zie http://apocalypse-saint-emilion.com/photo.html

Bekijk ook deze video: Une vision de Apocalypse (2018), https://www.lejourduseigneur.com/videos/francois-peltier-une-vision-de-lapocalypse-2213

François Peltier werd in1955 geboren in Caudéran, nu een quartier van Bordeaux. Na het Collège Saint-Joseph in Sarlat en de Europese School van Luxemburg besloot hij op zijn 15de jaar om schilder te worden. Hij hield vooral van de Vlaamse primitieven en ging in Brussel naar de Académie Royale des Beaux-Arts. Hij studeerde in 1978 cum laude af. Vanaf 1979 heeft hij zich helemaal aan het schilderen gewijd en is zijn werk opgenomen in privécollecties in 15 landen. Voor meer, zie http://www.favolus.com.

Elria Kwant is een enthousiast kunstadept en schrijfdilettant. Ze groeide op tijdens de apartheid jaren in Zuid-Afrika. Ze is getrouwd met Pieter Kwant en heeft sinds 1987 in Engeland gewoond. Pieter en Elria hebben vier volwassen kinderen en elf kleinkinderen. Samen met Pieter was ze lange tijd in de boekenwereld actief. Vanaf 1995 heeft ze gewerkt als freelance redacteur, vooral van grote projecten over zending. Pieter was tot eind 2022 Publishing Director van Langham Partnership. Samen gaan ze nu nog door met hun eigen kleine uitgeverij, Piquant, die ze in 1999 startten. Kunst heeft hun levenslange belangstelling, met name sinds ze bij Nederlands l’Abri kennis maakten met het werk van Rookmaaker.

*******

KUNSTNIEUWS

MARON HILVERDA OVER HET SPEL EN DE ERNST – 29 november in Doetinchem. Maron Hilverda is uitgenodigd door het Kunst & Filosofiecafé Doetinchem om een avond over haar werk te vertellen. Ze zal niet alleen praten, maar aan het einde van de avond zullen de aanwezigen ook nog iets creatiefs doen. Het gaat gebeuren op woensdagavond 29 november vanaf 19.30 uur. Meer informatie en aanmelden

CREATIEVE RETRAITE IN BRETAGNE – 24-31 mei 2024. In de week ná Pinksteren kun je meedoen met een Creatieve Retraite, gegeven door Kristel van der Horst, met als thema ‘Ruimte voor VREUGDE’. Locatie: in Bretagne in Convenant Blanche, een gerenoveerde 16^e-eeuwse Bretonse boerderij. Meer informatie

REIZENDE EXPOSITIE – De expositie ‘LICHT voor mensen op de vlucht’ van ArsProDeo is een reizende expositie en kan op diverse locaties worden ingericht zoals kerken, scholen, buurtcentra, bibliotheken en andere instellingen. Wilt u deze expositie aanvragen, neem dan contact op met ArsProDeo. Een collecte of sponsoractie voor ZOA is van harte welkom. Tijdens de tentoonstelling kunnen mensen van ZOA of APD lezingen, workshops of rondleidingen geven of meewerken aan een themadienst. We willen het werk van ZOA steunen, een deel van de opbrengst bij de verkoop van de kunstwerken zal worden gedoneerd. Geïnteresseerd? Kijk op www.arsprodeo.nl

HARM VISSER – Vrijdag 24 en zaterdag 25 november organiseer ik twee open atelier dagen, van 10 tot 17 uur. Adres: Luxoolseweg 10, Nijkerk. Voor mij is de herfst een van de mooiste jaargetijden. Kleuren veranderen en inspireren. Gele, oranje en roodbruine tinten nemen geleidelijk aan de overhand. De zon staat duidelijk lager en geeft een andere dimensie aan het landschap. Lange schaduwen met goudgeel licht, nevels hangen als zachte slierten tussen de houtwallen. Regen drupt na in een volle sloot...Een heerlijke sfeer! Kom dat beleven en zien in mijn atelier! www.harmvisserart.nl

SYMPOSIUM OVER ROLAND HOLST IN DE DOM – Vrijdag 24 november 2023 om 15.00 uur in de Domkerk van Utrecht: Symposium over de achtergronden van de glazenier en kunstenaar Prof. Richard Nicolaüs Roland Holst (1868-1938) en zijn betekenis voor de Domkerk georganiseerd door de Stichting Vrienden van de Domkerk en het Citypastoraat Domkerk. De aanleiding hiervoor is de verwerving van het schilderij met de voorstudie van Roland Holst uit december 1925 voor het Evangelistenraam in het Zuidertransept uit 1926. Het schilderij wordt thans gerestaureerd en is sinds 1926 niet meer voor het publiek te zien geweest. Op 24 november 2023 zal het schilderij worden opgehangen in het westelijk toegangsportaal van de Domkerk en feestelijk onthuld worden. Zowel de restauratie als nader archiefonderzoek leverden verrassende informatie op. Voor meer informatie en aanmelding klik hier

INSPIRATIEDAG PLATFORM KERK EN KUNST – Op zaterdag 25 november is de tweede Inspiratiedag van het Platform Kerk & Kunst. Het thema van deze dag is Verder dan kijken. De dag staat in het teken van het organiseren van een expositie in de kerk. Er komt heel wat kijken bij de organisatie van een expositie, denk maar eens aan:

√ welke kunst kies je en waarom?

√ wat is het doel van de expositie?

√ hoe creëer je draagvlak in de kerkelijke gemeente?

√ wie betrek je erbij?

√ hoe regel je het financieel

√ hoe betrek je het bij de zondagse erediensten?

√ wie nodig je uit?

Ben je benieuwd naar het antwoord op deze vragen? Meld je dan aan voor deze inspiratiedag op zaterdag 25 november. Het programma begint om 10.30 uur. Vanaf 9.45 uur ben je welkom in de Julianakerk, Deventerstraat 91 in Apeldoorn. Om uiterlijk 15.30 uur sluiten we het programma af. Lees meer

MIDDELEEUWSE HANDSCHRIFTEN – Het Valkhof Museum in Nijmegen heeft twee waardevolle middeleeuwse handschriften verworven. De boeken zijn beide zeldzame voorbeelden van het hoge niveau waarop in de middeleeuwen gebeden- en getijdenboeken werden geïllustreerd. Het ene is gemaakt in Parijs in de vroege vijftiende eeuw en bevat miniaturen van de Vergiliusmeester. Het andere is een gebedenboek uit circa 1500 uit een klooster in het Nederrijngebied. Meer lezen

MEREDITH MONK IN DE OUDE KERK AMSTERDAM – T/m 17 maart 2024. In deze tijd van oorlog en conflict is de verbindende en humanistische boodschap van Monks werk zeer actueel. Haar woordloze vocale muziek viert de universele expressie en verbondenheid tussen mensen die talen, culturen en religies ontstijgt. De Oude Kerk vindt het belangrijk om mensen in een tijd als deze toegang te geven tot kunst en cultuur, samen te komen en de verbindende kracht van kunst te ervaren. ‘I've always believed in the healing power of art. I think that art can melt walls, not build walls.’ Meredith Monk. Meer informatie en ticket(s)

BOEK DE VROUWEN VAN REMBRANDT – In het leven van Rembrandt speelden drie vrouwen een belangrijke rol. Rembrandtexpert Jeroen Giltaij haalt de drie vrouwen in dit nieuwe boek over het voetlicht. Met Saskia Uylenburgh (1612-1642) huwde hij in 1634 en kreeg hij zoon Titus. Met Geertje Dircx (1610/1615-na 1656) had hij daarna een relatie. Hendrickje Stoffels (1623/1626-1663) werd zijn tweede vrouw en met haar kreeg hij dochter Cornelia. De vrouwen van Rembrandt beschrijft de levensverhalen van deze vrouwen, gebaseerd op archiefdocumenten. Van verschillende schilderijen, tekeningen en etsen van Rembrandt is aangenomen dat zij Saskia voorstellen. In dit boek wordt nagegaan of dat ook echt zo is. Geertje kon worden herkend in de vrouw die voorkomt op vier tekeningen en een schilderij van Rembrandt. De schilderijen en tekeningen van Rembrandt die Hendrickje heten voor te stellen werden bestudeerd. Maar een zeker portret van haar is niet bekend. Jeroen Giltaij schreef eerder onder andere Het Grote Gouden Eeuw Boek; Titus; Rembrandt 100 tekeningen en Het Grote Rembrandt Boek. Bekijk hier het inkijkexemplaar. €39,95 Bestel hier

BOEK WILLEM JAN OTTEN EN PAUL VAN DONGEN – Willem Jan Otten en Paul van Dongen, Wie zeggen de mensen dat Ik ben. Middelburg: Skandalon, 2023. “God is dood, maar van zijn zoon komen we niet af, zo bleek in de loop van de vorige eeuw. Hij is ons blijven bezoeken, precies zoals hij vlak voor zijn dood heeft voorspeld." In 33 essays laat dichter en essayist Willem Jan Otten zien hoe Christus, zelfs al valt zijn naam niet, blijft opduiken in films, romans, muziek. In de gestalte van een tuinman, van een pasgeborene, in Harry Potters leraar Dumbledore en in een melodielijn van Olivier Messiaen. 'Kortom,' aldus Otten, 'het verlangen om Jezus ergens in te ontwaren, is onverlet gebleven.' Wie zeggen de mensen dat Ik ben? De schrijver onthult en doordenkt de uiteenlopende antwoorden van kunstenaars op deze vraag, die Jezus zijn leerlingen ooit stelde. In evenzovele beelden zoekt kunstenaar Paul van Dongen naar zijn antwoord op die vraag. Van Dongens iconische beelden vormen samen met de dichterlijk-denkende essays van Otten een dubbelkunstwerk dat poogt hart, hoofd en ziel te raken. Willem Jan Otten (1951) is dichter en essayist. Voor zijn boek Zondagmorgen ontving hij in 2022 de prijs Beste Theologische Boek. Zijn werk werd onder meer bekroond met de P.C. Hoofprijs en de Libris Literatuurprijs. Paul van Dongen (1958) is kunstenaar. Zijn werk hangt o.a. in het Noordbrabants Museum in Den Bosch, Stedelijk Museum Amsterdam en het Museum Krona in Uden. Hardcover, 152 p. € 27.99.

Bekijk meer actuele tentoonstellingen, symposia, lezingen, boeken, podcasts, video's, ArtWay nieuws en meer, hier 

ArtWay is een website met materiaal voor kerken en individuen die kunst en geloof met elkaar willen verbinden.

ARTWAY: OPENING EYES, HEARTS AND MINDS

---