ARTWAY:
OPENING EYES,
HEARTS & MINDS
Volg ons
Donovan Spaanstra: Narrow is the Gate
ArtWay beeldmeditatie 13 augustus 2023
Donovan Spaanstra: Narrow is the Gate
1. Narrow is the gate
Graffiti en streetart
door Pieter de Boer
Streetartist Donovan Spaanstra wil in zijn werk naast algemene thema’s ook christelijke teksten en symbolen verwerken. Op bijgaande tekening heeft hij naar aanleiding van een foto uit een boek een poortgebouw getekend. Daarbij heeft hij het gebouw er extra oud uit laten zien. Ook heeft hij een kruis boven op de toren geplaatst. Vervolgens heeft hij een tweetal graffititeksten op de muren gezet. De rechter is een eerbetoon een bevriend graffitikunstenaar die enige tijd geleden is overleden; ‘THAN’ was het pseudoniem dat hij als ‘handtekening’ gebruikte. Aan de linkerzijde heeft Donovan de tekst ‘Narrow is the gate’ gezet, verwijzend naar het Mattheüsevangelie (7:13-14). De stenen op de voorgrond geven aan dat ons levenspad niet alleen bestaat uit vlakke gedeelten.
2. Broad is the gate?
Nadat iemand tegen Spaanstra zei dat de tekst met het kruis erachter de boodschap er te dik boven oplegden, heeft hij deze aangepast in ‘Broad is the gate?’ met daarachter een smiley. Hierdoor word je aan het denken gezet. Vooral ook omdat in de poort geen enkel lichtstraaltje zichtbaar is. Ook groeien er van twee zijden struiken voor de ingang, die de toegang enigszins lijken te belemmeren.
Deze tekening combineert meerdere stijlen. De afbeelding is op klassieke wijze weergegeven, maar in tegenstelling tot het gebruik van olieverf heeft Spaanstra hier gewerkt met de in de graffitiwereld veel gebruikte viltstiften. Ook contrasteert het oude gebouw met de moderne graffiti. Het werk is gemaakt op een A-4 vel papier uit een schetsblok.
3. For the fruit of the light
Donovan maakte dit werk in het voorjaar van 2023 samen met jongeren van Opstandingskerk in Houten. Omdat hij het niet gepast vond om in het echt graffiti op oude kerken te spuiten, heeft hij een afbeelding van een gedeelte van een oude kerk gemaakt. Hij heeft zich hierbij laten inspireren door de deels Romaanse bouwstijl van dit gebouw. De kerk ziet er vervallen uit, het raam is gebroken en jaren geleden dichtgezet met een aantal stukken hout. De spiegeling in het raam ziet er bijzonder fraai uit. Tijdens een workshop mocht elk van de jongeren met stiften zelf een piece aanbrengen op de kerk. Voor de jongeren was dit een enerverende ervaring. Als tegenwicht tegen het verval dat deze kerk uitstraalt, heeft Donovan een grote brandende kaars getekend met daarnaast de tekst uit Efeze 5:9: “For the fruit of the light consists in all goodness, righteousness, and truth.” De afbeelding is gemaakt op een plaat multiplex van 112 x 79 cm en ook hierbij heeft hij gebruik gemaakt van viltstiften. De afbeelding hangt inmiddels in de ‘barzaal’ van bovengenoemde Houtense kerk waar de jongerenactiviteiten worden gehouden.
4. De briefschrijfster 2022
Naast zijn graffitikunst is Spaanstra bekend van zijn streetart gemaakt met spuitbussen, zoals de metershoge afbeelding van Thomas à Kempis in Zwolle (zie afbeelding 5) en op schilderijen van Leonardo da Vinci geïnspireerde afbeeldingen. De moderne variant van ‘de briefschrijfster’ die Gerard ter Borch in 1655 maakte, is te vinden in het park aan de Potgietersingel in Zwolle. Op deze meterslange afbeelding verving hij de brief door een smartphone. Het originele schilderij van Ter Borch is te vinden in het Mauritshuis. Het bijzondere aan Spaanstra is dat hij zowel op heel kleine schaal met een vergrootglas kan werken als bij Broad is the gate als op zeer grote schaal als bij de Thomasportretten.
5. Thomas a Kempis (Zwolle)
Breed is de weg, zo gemakkelijk, zo wijd,
Velen kiezen haar, verblind door haar schijn,
Maar weinigen vinden het pad dat bevrijdt.
Smalle poort, verborgen voor wie niet ziet,
Met waarheid daar toegankelijk om niet,
Het vraagt om keuze, een hart op zoek.
Let op de vruchten, in woord en daad,
Niet enkel spreken, maar handelen ernaar,
Gebaseerd op het innerlijk leven.
Laat je niet verliezen in wereldse zaken,
Maar richten op het goddelijke, elke dag, alle taken.
Richt je op het goddelijke, het eeuwig beminnen.
*******
Donovan Spaanstra is in 1971 geboren in Leeuwarden. Hij groeide op in meerdere internaten en pleeggezinnen. Hij startte met graffiti in 1985. Hij volgde achtereenvolgens de kunstacademie Constantijn Huygens in Kampen en de kunstacademie in Groningen. Momenteel leeft en werkt hij in Amsterdam IJburg. Een drietal van zijn werken maakt deel uit van de permanente collectie van het Amsterdams Museum. Verder heeft hij duizenden tekeningen en portretten gemaakt. Hij werkt veel in opdracht en hij is in te huren voor graffiti-workshops, interessant voor scholen en kerken. Een deel van zijn werk heeft hij gepubliceerd onder de naam Faith71. Een (kleine) selectie van zijn werken is te zien op zijn website www.donovanspaanstra.nl.
Voor een artikel over de Briefschrijfster, zie https://indebuurt.nl/zwolle/genieten-van/mysteries/deze-vrouw-op-dit-nieuwe-kunstwerk-in-een-zwols-park-is-bijzonderder-dan-je-denkt~177450/
Voor een krantenartikel over Thomas à Kempis: https://www.deswollenaer.nl/nieuws/algemeen/237429/campagne-anno-thomas-a-kempis-was-in-feite-een-enorme-influence
Pieter de Boer is bouwkundige, veiligheidskundige en arbeidshygiënist en woonachtig te Houten. Hij beheert de website van Donovan.
*******
KUNSTNIEUWS
ARTWAY – In ons blog plaatsten we opnieuw het waardevolle artikel De kerk: partner in onze culturele ontwikkeling van Grady van den Bosch. Op welke manier kan de kerk partner zijn in de culturele ontwikkeling van de Nederlander van nu? Lees meer
EXPOSITIE KWETSBAARHEID EN KRACHT IN ZEELAND – In Boerderijgalerie De Osseberg, Singelweg 11, Grijpskerke bij Sint Laurens is van 19 augustus t/m 23 september werk van vier kunstenaars te zien. De titel van de expositie verwijst naar het werk van Leendert Houtekamer (1956-2020): in zijn portretten komen beide eigenschappen kwetsbaarheid en kracht aan het licht. Houtekamer boetseerde portretten in klei, later ontstonden complete mensfiguren. De vroegste zijn expressief van aard, bij zijn modellen zocht hij later vooral naar verstilling. Piet Kamerik (1928-2019) werkte in stilte aan een eigenzinnig oeuvre, dat nooit eerder werd tentoongesteld. Nauwkeurige observatie ligt ten grondslag aan het werk, maar de verbeelding spreekt een woordje mee: vaak heeft de voorstelling iets geheimzinnigs. Adri Geelhoed (1957) heeft uitsluitend het Zeeuwse landschap als thema. Zijn panoramische doeken zijn figuratief, maar enigszins geabstraheerd. Tijs Huisman (1945) maakt kleine plastieken in brons. Het meeste werk is gemaakt via de ‘verloren was-methode’, d.w.z. dat er van elk werkstuk maar één exemplaar bestaat. Opening van de tentoonstelling zaterdag 19 augustus om 15.00 u. In de galerie is het boek Levenswerk over Leendert Houtekamer te koop. Openingstijden: donderdag, vrijdag, zaterdag 14-17 u. en op afspraak.
*******
NIET VERGETEN
ODE AAN ANTWERPEN – T/m 17 september in het Catharijneconvent in Utrecht. Kom naar de oogverblindende tentoonstelling Ode aan Antwerpen. Het geheim van de Hollandse meesters. Hierin ziet u aan de hand van ruim tachtig Vlaamse en Hollandse topstukken uit de zestiende en zeventiende eeuw de enorme invloed van Vlaamse schilders op de Hollandse schilderkunst. Lees meer
KEES DE KORT IN BENNEKOM – Expositie ‘Wat de Bijbel ons vertelt’. Van 4 augustus – 28 oktober 2023 zullen in de Oude of Sint-Alexanderkerk te Bennekom afbeeldingen tentoongesteld worden die Kees de Kort maakte voor de Kijkbijbel. In de Kijkbijbel zijn de 28 bijbelverhalen opgenomen, die het NBG aanvankelijk in losse delen uitgaf voor kinderen met een verstandelijke beperking als de serie Wat de Bijbel ons vertelt. De illustraties werden gemaakt door de Bergense kunstenaar Kees de Kort (1934-2022) en hebben bijgedragen aan de grote bekendheid van de serie. De tekeningen in de Kijkbijbel hebben iets speciaals. De Kort ontwikkelde zijn unieke stijl door zijn eigen zoons te observeren bij het tekenen. De inmiddels wereldberoemde illustraties laten vooral de mensen zien, hun gezichtsuitdrukkingen en de gebaren die ze maken. Ze zijn in rustige vlakken opgezet, in afwisselende en felle kleuren. In deze expositie worden uit zes Bijbelverhalen – twee uit het Oude en vier uit het Nieuwe Testament – steeds enkele illustraties getoond. Kinderen onderling en hun (groot)ouders worden uitgedaagd om met elkaar in gesprek te gaan en de verhalen compleet te maken. De expositie besteedt ook aandacht aan Kees de Kort als kunstenaar en de enorme verspreiding van Wat de Bijbel ons vertelt in bijna 100 talen. Daarnaast zullen er activiteiten voor kinderen zijn rondom deze expositie. Meer informatie hierover verschijnt op www.expooudekerk.nl/nevenactiviteiten. De tentoonstelling is geopend op vrijdag en zaterdag van 11.00 – 16.00 uur en op woensdagmiddag van 13.30 – 16.00 uur. Toegang is gratis. Let op! Incidenteel kan de tentoonstelling gesloten zijn i.v.m. ander gebruik van de kerk. Dit wordt aangegeven op de website www.expooudekerk.nl/agenda.
MONNIKENWERK 2023 – Vanaf woensdag 12 juli is er weer Monnikenwerk. Zes woensdagen werken kunstenaars in oude kerken op het Groninger en Friese land en zijn bezoekers welkom om kerk en kunst te ervaren. De kunstenaars werken overdag in stilte aan hun monnikenwerk. Omdat kunstenaars tijdens de zes weken steeds aan hun project verder werken krijgen bezoekers de kans met kunstenaars in gesprek te gaan over hun werk als het nog niet af is. Dit is voor de kunstenaars soms kwetsbaar maar voor bezoekers vaak erg boeiend. Zo ontstaan boeiende gesprekken die weer hun weerslag hebben op het werk. Dit jaar zijn er veel kunstenaars bij die de kerk bijna als hun canvas gebruiken. Zo werkt Louwe Noordhoff in Eenrum aan een project waarbij óók zijn gereedschap belangrijk is en nodigt theatermaker Marijke Meems ons in Wirdum uit om de stilte in de kerk op een andere manier te ervaren. En Wout van Mullem laat ons in Leermens anders naar de kerk kijken. In de Bonifatiuskapel van Dokkum laat Lisette Durenkamp zich inspireren door de mystiek van Titus Brandsma. Zij gaat werken met zelfgemaakt papier, een wordingsproces van vernietiging en ontstaan. Josefien Alkema werkt in Wetsens aan een zichtbare verbinding tussen hemel en aarde. En in de kerk van Jouswier schrijft dichter Dien L. de Boer over de wind. De routes tussen de kerken zijn goed te fietsen. Bezoekers zijn altijd erg enthousiast over de combinatie van het weidse landschap en de verstilde kunst die in de kerken te zien is. Monnikenwerk vindt dit jaar plaats in de kerken van Wirdum, Oosterwijtwerd, Leermens, Loppersum, Eenum, Den Andel, Eenrum, Westernieland en Saaxumhuizen en in Friesland in Dokkum, Aalsum, Jouswier, Wetsens en Oostrum. Bezoekers zijn welkom op woensdagen van 17.00 tot 20.00. Meer informatie staat op www.monnikenwerk.nu
ANNEKE KAAI IN VIANEN – T/m 15 oktober 2023. Vorig jaar heeft Anneke haar 70ste verjaardag gevierd. Dit viel samen met haar 50-jarig jubileum als kunstenaar. Om dit te markeren werd ze uitgenodigd voor een grote overzichtstentoonstelling in de Oude Kerk van Delft. Er was veel vraag om weliswaar in een wat afgeslankte vorm deze expositie nogmaals te organiseren. De keuze viel op de Grote kerk van Vianen. De expositie is t/m 15 oktober 2023. De kerk is open op wo-vrij-za-zo 14.00 uur – 16.30 uur. Anneke Kaai is aanwezig op 22 juli - 19 augustus en op 11 oktober van 14.00 uur – 16.30 uur. Het is van belang om voorafgaande aan een bezoek de website van de kerk te bekijken. Hierop staan eventueel afwijkende openingstijden vermeld. Te denken valt aan: opnames- rouw- en trouwdiensten. Het stadje Vianen is de moeite waard om te bezoeken. Bovendien kunnen bezoekers van de expositie deze combineren met bijv. een koor- of orgelconcert. www.grotekerkvianen.nl
TENTOONSTELLING BROEDER JOZEF BOSSAERT – ‘Inkt en papier maken samen goede sier’. Tentoonstelling grafisch werk broeder Jozef Bossaert. Een broeder-marist die vooral schilder-graficus was en naam maakte in Nederland, dat was Jozef Bossaert. Geboren in Gent in 1915, trad hij in 1932 in bij de maristen. In 1948 behaalde Bossaert in Gent zijn diploma Sierkunst en Grafische Vormgeving, dat hij in de eerste plaats ten dienste stelde van zijn congregatie. Dat deed hij vooral in Nederland, meer bepaald in Nijmegen, waar de maristen hem in 1955 naartoe stuurden. In 1968 werd de broeder van zijn pedagogische taken ontheven en kon hij zich volledig aan zijn kunst wijden. Hij was de drijvende kracht achter het Open Atelier De Westerhelling in Nijmegen, waar hij lessen en workshops gaf voor jongeren en volwassenen. Hij organiseerde tentoonstellingen en culturele avonden om zo een brug te bouwen tussen België en Nederland. In 1987 keerde Bossaert terug naar België, naar de broedergemeenschap in Habay-la-Vieille. Ook daar begon hij een open atelier. In 2006 overleed hij. De artistieke productie van Jozef Bossaert is veelzijdig en zeer omvangrijk. Hij had een voorliefde voor hout- en linosneden. Tussen 1973 en 2003 publiceerde hij een vijfenzeventigtal bibliofiele uitgaven. Ze vormen het hart van de Bossaert-collectie van KADOC, waaruit het KADOC-KU Leuven tot 15 september een selectie presenteren. Meer info over de tentoonstelling
CONFERENTIE GELOOF IS IN DE MODE – Graag nodigen we je als Blauwe Koepel uit voor een bijzondere conferentie op 7 oktober over een uitdagend thema. We hebben twee zeer hoogstaande sprekers uitgenodigd: Professor Robert Covolo uit Los Angeles zal via een digitale verbinding met ons in gesprek gaan over zijn boek Fashion & Theology. Dr. Jan van der Stoep is hoogleraar christelijke filosofie en gespecialiseerd in de hermeneutiek. Hij neemt ons mee in de denkwereld van de interpretatie. De thematiek gaan we ook zelf ervaren in een mode-expositie en het praktisch bezig zijn met de kunstvorm mode. Zelf maken en uitwisselen draagt bij aan verdieping en reikt tegelijk ideeën aan voor werkvormen. Het thema biedt tal van invalshoeken om samen uit te werken. Iedereen heeft met mode te maken en zeker ook leerlingen op school zijn er mee bezig. We bieden de conferentie aan als bijscholing voor docenten en andere professionals op het gebied van educatie. En verder voor iedereen die actief is rondom kunst, filosofie en geloof. Zoals coaches, kunstenaars en kerkelijk werkers. We hopen je te zien op zaterdag 7 oktober. Het programma start om 13.00 uur. Locatie en andere informatie volgen later. Dit is een "save the date".
LITURGIE +, DE DYNAMISCHE BETEKENIS VAN HET KERKGEBOUW – Dit symposium zal plaatsvinden op donderdag 12 oktober 2023 a.s. te Nijmegen. Veel christelijke gemeenschappen in Nederland en West-Europa worstelen met het behoud, de financiering en de (her)bestemming van hun kerkgebouw. Veel kerkgebouwen kregen inmiddels een andere functie: supermarkt, appartementencomplex, sportschool – het komt allemaal voor. Maar speelt bij de keuze voor een nieuwe bestemming de oorspronkelijke functie van het gebouw ook een rol? Dat is de vraag die centraal staat op het symposium. Aanknopend bij de oorspronkelijk functie van het gebouw, de liturgie, wil dit symposium op zoek gaan naar de meervoudige betekenis en functie van het kerkgebouw. Welke betekenissen heeft het kerkgebouw in een laatmoderne samenleving? Hoe kunnen liturgie, ruimte en meervoudige betekenis en gebruik elkaar versterken in deze tijd? Welke nevenfuncties zijn er mogelijk? Hoe verhouden deze zich inhoudelijk en ruimtelijk tot de liturgie? Het symposium gaat uit van het Genootschap voor Liturgiestudie en de Liturgische Kring, in samenwerking met Luce Tilburg University. Sprekers zijn prof. dr. Bert Daelemans s.j. (Universidad Pontificia Comillas, Madrid), dr. Sam Goyvaerts (Tilburg School of Catholic Theology) en ds. Hans Uytenbogaardt (o.a. oud-secretaris Eredienst en oud-lid Bouw- en Restauratiecommissie van de PKN). Verder wordt ingegaan op een aantal praktijkvoorbeelden. Het symposium vindt plaats in de Stevenskerk te Nijmegen, donderdag 12 oktober 2023, 10.00-16.00 uur. Kosten: € 40,00 (studenten: € 10,00). Inschrijving. Meer informatie
ArtWay is een website met materiaal voor kerken en individuen die kunst en geloof met elkaar willen verbinden.
ARTWAY: OPENING EYES, HEARTS AND MINDS