ArtWay

Kunstenaars openen onze ogen voor rijkdom en betekenis. Sandra Bowden

Kerk en kunst -> Materiaal voor kerkelijk gebruik

Pinksteren - De heilige Geest van Soichi Watanabe

Soichi Watanabe: De bamboe-leegheid-buigzaamheid-en-de heilige Geest 
 
 Gelijkenis in verf
 
door Laurel Gasque
De elegantie en schoonheid van dit werk alleen zijn al genoeg om onze blik gevangen te houden. Maar dit schilderij heeft ons meer te bieden dan we op het eerste gezicht zouden vermoeden.
Soichi Watanabe (1949) hanteert een spaarzaam palet van blauwe en groene kleuren en lichte aardetinten niet alleen om hiermee tegemoet te komen aan ons verlangen naar harmonie, maar ook om stengels vol betekenis te scheppen. Het schilderij spruit voort uit zijn observaties en gedachten over de bamboe, een alledaagse en onaanzienlijke plant uit zijn geboorteland Japan. Zijn semiabstracte stijl (deels abstract, deels figuratief) nodigt ons uit zijn werk binnen te gaan en de diepte ervan te overdenken. We kunnen in het schilderij ronddwalen, want de diepere lagen van het werk liggen onder de oppervlakte verborgen. Als we dat doen, zullen we waardevolle dingen gaan ontdekken. De kunstenaar helpt de kijker daarbij door middel van een veelzeggende titel: De bamboe-leegheid-buigzaamheid-en-de heilige Geest.
De compositie bestaat uit drie dikkere rechtopstaande bamboestengels met aan de linker en rechterkant rankere stelen die verschillende kanten op buigen en zo een patroon van schuine strepen vormen over het hele werk. Daartussen zien we omlaag dwarrelende vormen die bladeren en nieuwe scheuten lijken aan te duiden. De drie onwankelbare pilaren en de bewegende stengels vormen zowel een eenheid als een contrast met elkaar en spreken zo over de relatie van de Drie-eenheid met de mens. 
Als we eenmaal dit lieflijke werk zijn binnengegaan, gaan we steeds meer ontwaren. We voelen de wind die de stelen doet buigen en de bladeren opwaaien en vallen. Hoewel de stengels hol en zwak lijken, zijn ze vol energie. Van buiten wordt de bamboe bewogen door de wind, van binnen stijgt lucht omhoog.
Bamboe groeit heel snel, tot 2,5 cm per nacht, en doet het goed op allerlei grondsoorten over de hele wereld. De stengels scheppen een leefomgeving voor vogels en dieren die veel lijkt op het mosterdzaadje waarover Jezus spreekt. Omdat de bamboeplant zo snel groeit, kan hij zich ook net als de mosterdplant in korte tijd uitbreiden en zijn omgeving overwoekeren. De scheuten van sommige soorten zijn zacht en eetbaar. Toch is bamboe ook sterk en bestand tegen zware omstandigheden. Zelfs de moesson en aardbevingen zullen de plant niet doen verdwijnen. Bamboe is bovendien buigzaam en wordt voor een verbazingwekkend aantal doelen aangewend: voor hekken en stellages in bouwprojecten, meubels om op uit te rusten, stokken voor wie slecht ter voet zijn, vishengels voor vertier of om de gevangen vis te verkopen, muziekinstrumenten voor esthetisch genot, gebruiksvoorwerpen voor eten en nog veel meer. Als de uitgeholde stokken worden gevuld met eten, voegt de plant zijn eigen smaak daaraan toe die kalmerend werkt op lichaam en geest. Een van de echte kenners is natuurlijk de grote panda!
Watanabe’s werk biedt ons een hedendaagse interpretatie van Jezus’ gelijkenis van het mosterdzaadje, die velen die nog nooit een mosterdplant hebben zien groeien kunnen begrijpen. Dit combineert de kunstenaar met het inzicht dat de heilige Geest in en om ons ademt en waait om ons kracht en groei te geven. Onze kleine scheuten van leven en denken hebben het vermogen om als de bamboe wortel te schieten. Het is niet voor niets dat in de evangelies van Matteüs en Lucas de gelijkenis van het mosterdzaadje gevolgd wordt door de kort maar krachtige gelijkenis van de zuurdesem. De vrouw in deze gelijkenis voegt een klein beetje gist toe aan haar meel, waardoor dit de volgende dag overdadig is uitgedijd. Eén minuut kan machtige dingen tot stand brengen! Het koninkrijk der hemelen komt naar de aarde via de kleinste en onaanzienlijkste middelen.  
Soichi Watanabe leest het Woord van Gods wereld en helpt ons zo tegelijkertijd de wereld van Gods Woord te lezen.
*******
Soichi Watanabe: The Bamboo-Emptiness-Flexibility-and-The Holy Spirit, 2008, olieverf op doek, 45,7 x 38,1 cm, maakt momenteel deel uit van de reizende expositie Charis: Boundary Crossings – Neighbours Strangers Family Friends. 
Boek over het werk van Soichi Watanabe: Jonathan Bonk, Theo Sundermeier, Soichi Watanabe: For the Least of These: The Art of Soichi Watanabe, OMSC Publications – New Haven, 2010.
Laurel Gasque is associate editor van ArtWay.