ARTWAY:
OPENING EYES,
HEARTS & MINDS
Volg ons
Kerk en kunst -> Materiaal voor kerkelijk gebruik
Goede Vrijdag - Kruisiging van Dinah Roe Kendall
Goede Vrijdag
Dinah Roe Kendall: De kruisiging
Dit schilderij lijkt in niets op de ons vertrouwde afbeeldingen van Jezus aan het kruis. Hier kijken we naar de achterkant van het kruis en ligt het accent niet zozeer op de lijdende Jezus zelf, maar op de reacties van de omstanders.
Wat zien we? We zien de rug van het kruis waaraan Jezus hangt. Aan beide zijden van het kruis staat een menigte mensen, van wie vooral de gezichten, vele lijkbleek, sterk uitkomen. In het midden van de menigte vormt zich een vuurrode kloof die aan de bovenkant uitloopt in zwarte wolken.
Om het preciese moment dat hier is afgebeeld te achterhalen, helpt het om het bijbelverhaal erbij te pakken. Hierin wordt verteld dat een grote menigte mensen meeging naar de plaats van de kruisiging. Zodra Jezus is opgehangen aan het kruis, beginnen de omstanders hem te bespotten: de overpriesters, de soldaten, zelfs een van de misdadigers die aan het kruis naast hem hangt. Ze zijn vol van hun eigen gelijk. Maar dan wordt het donker, zomaar op klaarlichte dag. Drie uur houdt de duisternis aan, totdat Jezus sterft. En vervolgens begint de aarde te beven en komen er barsten in de rotsen. Elders in de stad scheurt het voorhangsel in de tempel en staan doden op uit hun graven. Dat is het moment dat hier weergegeven is: het uur van de waarheid, het moment waarop men zich realiseert dat het toch waar is wat Jezus over zichzelf heeft gezegd. Kendall geeft als toelichting: ‘Ik wilde de schok en de schrik weergeven, die hen beving om wat ze met hem gedaan hadden. Het was onherstelbaar. Ze beseften de tragiek van het gebeurde en het hopeloze verlies.’
De hoofdman en zijn soldaten roepen uit: ‘Waarlijk dit was een Zoon Gods.’ En de schare slaat zich op de borst terwijl men wegloopt. Maar wat gebeurt er hierna met al deze mensen? Hoeveel van hen zijn uiteindelijk in Jezus gaan geloven? Was zijn aanhang in Jeruzalem uiteindelijk toch niet vrij klein? Er waren er zelfs onder de discipelen die twijfelden. We kunnen de kruisiging zelf meemaken en met eigen ogen aanschouwen, maar ziende blind blijven, tenzij wij ons hart voor de waarheid openen. Zo stelt het kruis ons voor een keuze. Zou het daarom zijn dat het kruis op dit schilderij scheiding brengt tussen de ene en de andere helft van de menigte, een diepe kloof in de mensheid veroorzakend als een in de aarde gestoken scherp tweesnijdend zwaard?
Het zou misschien goed voor ons zijn om een schilderij als dit op een plek in ons huis te hangen waar we af en toe langslopen. Niet in de huiskamer, want dan zou het zijn werking verliezen, dan zou het weer te gewoon en alledaags worden. Net zoals de genade voor ons juist door haar prominente plaats in de geloofsleer makkelijk haar machtige realiteit verliest. Maar het zou goed zijn om af en toe met dit schilderij geconfronteerd te worden, in de ontstelde ogen van de menigte bij het kruis het ontzag en de afschuw te lezen, en zo onszelf wakker te schudden en ons de grootsheid van Jezus’ werk opnieuw te realiseren.
Want wat hier gebeurde was ongerijmder dan wat dan ook op aarde: Jezus is de goedheid en de Godheid zelve, maar wij ruimen hem uit de weg als een moordenaar. En wat hier gebeurde had kosmische dimensies die verstrekkender waren dan de gevolgen van welke wereldschokkende gebeurtenis dan ook. Het kruis staat immers in het centrum van de geschiedenis, want hier werd het kwaad overwonnen en werd de weg vrijgemaakt naar de uiteindelijke verlossing en vernieuwing van onze wereld. Wat hier gebeurde was ook een groter en mooier geschenk dan wat dan ook maar aan mij gegeven zou kunnen worden. Want dankzij het kruis ligt de weg voor mij open om te leven in verbondenheid met God en zo een nieuw mens te worden. En als ik mij dit alles te binnen breng, kan in mij gaandeweg het besef groeien dat Christus hier niet alleen aan het kruis hangt met pijnlijk uitgerekte armen, maar dat hij ze bovenal uitstrekt in een zegen en in overwinning.
Dinah Roe Kendall: The Crucifixion, 1998, acryl op doek.
Bijbellezingen: Exodus 12:(1)21-28; Hosea 6:1-6; Psalm 22; Hebreeën 9:11-15; Johannes 18:1-19:42
Marleen Hengelaar-Rookmaaker