Goede Vrijdag - Ans Markus: scheurende voorhangsel

Ans Markus: Het voorhangsel in de tempel

Hemels onthaal

door Paul Visser

Kunstenares Ans Markus heeft in de Stille week een origineel doek geschonken aan de Amsterdamse Noorderkerk, die ze ‘mijn Noorderkerk’ noemt. Het gaat om een artistieke verbeelding van het scheurende voorhangsel in de tempel. Ze deed dat in de omlijsting van een vesper, die tevens was aangekondigd als een gespreksavond onder het motto ‘God op de gracht’. Op deze avonden ga ik als pionier-predikant (verbonden aan het project Huis voor de ziel) in gesprek met bekende en herkenbare Amsterdammers, die op de een of andere manier zó met God in aanraking kwamen dat ze gingen twijfelen aan hun ongeloof of overtuigd raakten van die Andere realiteit zonder dat ze daar een direct belang bij hadden of diep in de problemen zaten.

De befaamde kunstenares van Prinseneiland heeft een eigen stijl. Achter haar krachtige en opvallende verschijning zit een vrouw die zich kenmerkt door grote gevoeligheid, eenvoud, discipline en kunstzinnige ambachtelijkheid. Inmiddels maakte zij meer dan 650 schilderijen, waaronder prachtige portretten van oud-burgemeester Job Cohen en prinses Beatrix. Haar werk wordt vooral gekenmerkt door het veelvuldig gebruik van windsels: deze verbeelden naar haar eigen zeggen iets van het isolement waar wij allen aan kunnen lijden, van menselijke kwetsbaarheid en van de moeite om elkaar nabij te komen.

Al was zij van huis niet gelovig opgevoed, vanaf haar kinderjaren werd zij op de zondagsschool in Halfweg – die ze met een vriendinnetje bezocht – al wel gefascineerd door de verhalen over Jezus. Tijdens een bezoek aan Jeruzalem zag zij Jezus als het ware met het kruis op de rug door de straatjes lopen en bedacht dat het lijden van onschuldigen nooit is gestopt. Het inspireerde haar tot het maken van een reeks originele schilderijen van de gekruisigde Christus, als het ultieme teken van ‘onschuldig lijden’, zoals ze tijdens de vesper vertelde.

Enkele maanden daarvoor waren we onverwacht met elkaar in contact gekomen. Zij gaf toen aan ‘soms wel graag te willen geloven, maar niet te weten hoe dat moet.’ We maakten een afspraak. In haar atelier raakten we in gesprek over die doeken van de lijdende Christus. Als vanzelf ging het op een gegeven moment om de verassende omkering van Goede Vrijdag: dat het kwaad overwonnen wordt door het goede... wat zichtbaar werd in het scheurende voorhangsel. Het raakte en emotioneerde haar zó dat ze spontaan zei: ‘Dat ga ik maken!’

Ze las Exodus 26:31: Maak een voorhangsel van blauwpurperen, roodpurperen, scharlakenrode wol en getwijnd linnen. Het moet vakkundig geweven worden, met een patroon van cherubs (Exodus 26:31). ‘Gaandeweg kreeg ik een beeld hoe ik het moest schilderen. Ik ging naar de Albert Cuijpmarkt, kocht een lap stug linnen om daarmee het voorhangsel te verbeelden. Het was een hele klus. De verf die ik opbracht, kwam er meteen aan de onderkant doorheen. Maar ik heb het met veel liefde gedaan. Daarna heb ik het linnen – dat twee cherubijnen bevat en omlijst is met scharlaken, hemelsblauw en purper – van boven gedeeltelijk opengescheurd.’

Het voorhangsel is vol symboliek. De kleuren lichtblauw en purper verbeelden de hemel en de aarde. Het witte linnen en het scharlakenrood staan voor Gods heiligheid en onze zonde. In dat gordijn komen God en mens dus samen. Het gordijn symboliseerde tegelijk én nabijheid én scheiding. Denk je in: God achter een gordijn! Nabijer kon hij niet zijn. Tegelijk was het acht centimeter dik en dus niet kapot te krijgen door mensenhanden. Uitgerekend echter op de dag dat wij ons als nooit tevoren aan hem vergrepen, scheurde het van boven naar beneden. Als een teken van de hemel dat ervoor eens en voorgoed verzoening was gedaan. Zichtbaar bleek dat de Gekruisigde méér was dan slachtoffer van ons kwaad. Van Hogerhand was hij op datzelfde moment tot zondebok gemaakt. Genade in optima forma, door de kunstenares verbeeld met een in goud geschilderde draad.

Het kunstwerk heeft inmiddels een plek gekregen in de Noorderkerk. Het is geen typische ‘Ans Markus’, maar juist dat maakt het kloppend. Het verkondigt: dit is van een andere orde...

*******

Ans Markus: Het voorhangsel in de tempel, 2019, acryl op stof, 150 x 120 cm.

Ans Markus is bekend om haar schilderijen van vrouwen in windsels. Ze is autodidact, haar stijl is realistisch, ze geeft workshops. Open Huis / Open Atelier Pinksteren 2019 op zondag 9 juni en maandag 10 juni: u bent op deze dagen van harte welkom van 12.00 tot 15.00 uur op Prinseneiland 14 d, Amsterdam (gratis entree). www.ansmarkus.nl  

Paul Visser is pionier-predikant van de Noorderkerk in Amsterdam.

ArtWay beeldmeditatie 26 mei 2019