ARTWAY:
OPENING EYES,
HEARTS & MINDS
Volg ons
Kerk en kunst -> Materiaal voor kerkelijk gebruik
B jaar Trinitatis 1 - Lamme door het dak
B jaar, Eerste zondag na Trinitatis
Engelse Bijbelverluchtiging: Lamme door het dak
door Dries van den Akker s.j.
Eerst gepubliceerd op http://www.beeldmeditaties.nl
De tekenaar plaatst het bed met de lamme er nog op in de volle breedte op de voorgrond. Blijkbaar vond hij dit het belangrijkste om onder onze aandacht te brengen. Achter het bed Jezus, zittend in de houding van de leraar. Hij onderricht met woord, gebaar en daad. Hoe het bed ooit door het dak naar beneden is gekomen? We zien ook geen gat in het dak; wel drie (of toch vier?) mannen op het dak met de touwen waarmee het bed is neergelaten. De kunstenaar heeft zich duidelijk niet bekommerd om een exacte weergave van de werkelijkheid…
Door de touwen heen zien we Jezus, omringd door joden, herkenbaar aan hun joodse, spits toelopende mutsen. Naar hun handgebaren en opgeheven vingers te oordelen zijn zij in druk gesprek met Jezus. Ook de twee figuren achter Jezus zijn druk met hun handen in de weer.
Uit het evangelie weten wij dat Jezus zojuist de zonden heeft vergeven van de lamme. Misschien dat diens gesloten ogen wijzen op gemoedsrust of een gerust geweten. Maar volgens de joodse tegenstanders kan alleen God vergeven. We zouden dus eerder bij hen het gebaar verwachten dat wij nu bij Jezus zien: Hij wijst met zijn rechter wijsvinger naar de hemel, naar God. Namens God heeft Hij zonden vergeven. De gebaren van zijn joodse geloofsgenoten wijzen niet naar God, maar wijzen beschuldigend naar Jezus. Raak getroffen! Want dat is wat Jezus keer op keer zo’n verdriet doet: dat zij Gods barmhartigheid vergeten en bij de ander alleen nog weten aan te wijzen wat veroordeeld en afgekeurd moet worden, en dat in Gods naam. Zo maken ze de God van de Tora tot een angstaanjagende boeman, die mensen onrein verklaart en isoleert; en die hen in hun onreinheid verbiedt tot Hem te bidden. Doen ze dat toch, dan zou dat hun dood kunnen betekenen.
Jezus is juist gekomen om mensen uit die onreinheid en dat isolement te verlossen. Wijzen daarop de sereen gesloten ogen van de lamme? Straks zal Jezus zijn woorden kracht bijzetten door de lamme te doen opstaan: “Ik zeg u: sta op, neem uw bed mee en ga naar huis.” En de man stónd op, onmiddellijk, nám zijn bed op en gíng naar huis! Opvallend genoeg heeft de kunstenaar niet voor dat spectaculaire moment gekozen. Gevolg van deze compositie is dat er een groot contrast ontstaat tussen de rust van de lamme enerzijds, en anderzijds het drukke gedoe van de omstanders, Jezus incluis. In die drukte brengt de kunstenaar nog een betekenisvol onderscheid aan: de verticale krachten (de omhoog kijkende en wijzende Jezus, én de mannen op het dak die de lamme naar beneden hebben gelaten!) werken aan het heil voor de lamme; de horizontaal opgestelde joden (de krachten van déze wereld!) werken tegen.
Kom ik voor op deze afbeelding? Als de lamme? Of als degenen die de lamme droegen en tot voor Jezus brachten? Misschien zelfs als Jezus? Of toch ook als de tegenwerkende krachten? Of van alles iets: nu eens het een, dan weer het ander…?
Bijbelverluchtiging: Lamme door het dak, ca.1300, Engeland, Londen, British Museum
Bijbellezingen: Jesaja 43:18-25; Psalm 25:11-22[44]; Marcus 2:1-12