ArtWay

Kunstenaars openen onze ogen voor rijkdom en betekenis. Sandra Bowden

Reistips

België

België

Van noord naar zuid
 
Maaseik:
- De kerkschatten van de Sint-Catharinakerk. Met het Codex Eyckensis, het oudste bewaard gebleven evangeliemanuscript van de Benelux uit de Karolingische periode (750-900) en de oudste Europese tapijten (Angelsaksisch) uit de 8e eeuw. 
 
Brugge:
- Het 12e-eeuwse Sint Janshospitaal met Memlingmuseum. Met werken uit de Middeleeuwen en de noordelijke Renaissance met als hoogtepunt zes werken van de Brugse kunstenaar Hans Memling, die hij voor het hospitaal maakte.
- Sint-Salvatorskathedraal. Brugges oudste parochiekerk (12e-15e eeuw) bezit onder meer een doksaal met orgel, middeleeuwse graven, Brusselse wandtapijten en een rijke collectie Vlaamse schilderkunst (14e-18e eeuw). In de kathedraal de Kruisweg van de Verstilling (2010) van Jac Bisschops.    
- De schatkamer van de kathedraal herbergt onder andere schilderijen van Vlaamse Primitieven, zoals Dirk Bouts en Hugo van der Goes.
- Magdalenakerk in de Schaarstraat. Hedendaagse kunst is een belangrijke uitgangspunt bij het realiseren van een ‘zone van zin’ in het kerkgebouw. www.yot.be 
- Manna Kunsthuis, Heilige-Geeststraat 3, Brugge. Hier worden hedendaagse schilderijen, sculpturen en kalligrafie tentoongesteld en een selectie van geschenkboeken, kaarten en kleine kunstobjecten te koop aangeboden. Dit is een project rond religieuze kunst. Religieus dient hierbij in de ruimste betekenis van het woord opgevat te worden: het gaat van expliciet christelijke iconografie tot kunst waarin spiritualiteit en zinsvragen aangeraakt en verwerkt worden. Openingsuren: Maandag tot en met zaterdag: 14u tot 18u.
- Groeningemuseum met werken uit de 15e-21e eeuw, met name uit Vlaanderen.
- In de kerk Onze-Lieve-Vrouw Onbevlekt Ontvangen in Assebroek, een deelgemeente van Brugge, hangt het drieluik De droom van Jozef van Joost Gevaert.
 
Jabbeke:
- Prov. Museum Constant Permeke (PMCP), Gistelsesteenweg 341. Een herdenkingsmuseum aan één van de grootmeesters van het Vlaams expressionisme: Constant Permeke (1886-1952). De collectie van het museum telt meer dan 150 kunstwerken, waaronder 80 schilderijen, bijna het volledige sculpturale werk, grote tekeningen en enkele persoonlijke documenten en voorwerpen van de kunstenaar. Plus werk van zijn vader en enkele tijdgenoten. Op maandag gesloten.
 
Malle:
- Sint-Pauluskerk door architect Marc Dessauvage (1931-1984), die ca. 15 kerkgebouwen ontwierp. In de bossen in de schaduw van de beroemde trappistenabdij. In deze kerk bevindt zich een prachtig kruisbeeld van Rik van Schil.
 
Baarle-Hertog (België):
Kaarsenmuseum, Kerkplein, Baarle-Hertog. Dit museum herbergt de kunstkaarsen van de Friese kunstenaar Frits Spies. De kaarsen hebben diverse religieuze thema’s: van aartsengel Michael die met de duivel vecht tot aan Spies’ replica van Michelangelo. Alles is uitgevoerd in bijenwas. 
 
Antwerpen:
- Onze Lieve Vrouwekathedraal.
- Museum Mayer van den Bergh met werken uit 12e-19e eeuw. 
- Rubenshuis: www.rubenshuis.be 
- Museum voor Schone Kunsten.
- Beeldenpark Middelheim, met 20e-eeuwse en hedendaagse beeldhouwkunst. www.middelheimmuseum.be 
- De Sint Carolus Borromeus kerk. Dit is de Rubenskerk bij uitstek. Rubens had een belangrijk aandeel in de versiering van de gevel en de bekroning van de toren. De jezuïeten bouwden deze typische barokkerk tussen 1615 en 1621. De apsis van het hoofdaltaar, de Mariakapel en de vele beeldhouwwerken en houtsnijwerken zijn nog getuigen van de vroegere pracht en praal. Blikvanger: dankzij een oorspronkelijk, nog steeds functionerend mechanisme boven het hoofdaltaar kunnen de schilderijen worden verwisseld: een indrukwekkend schouwspel! Ook tentoonstellingen.
- De Sint-Theresiakerk in Luithagen heeft een kruisweg van Albert Servaes.
- De Sint-Walburgiskerk, Volkstraat 41, Antwerpen. Progressieve Antwerpse kunstenaars van de Pelgrimsbeweging (1924-35) streefden naar een monumentale eenheidskunst. Deze zaalkerk (1937, het ontwerp is van architect Flor Van Reeth) is een prachtig voorbeeld. De glasramen zijn van Eugeen Yoors.
- De parochie Sint-Anna-ten-drieën, Hanegraefstraat te Antwerpen-Linkeroever, probeert mensen vertrouwd te maken met nieuwe tendensen in de plastische kunsten (Willem Vermandere, Angela Glajcar, Veerle Rooms). De kerk uit de 1960’s van architect Jos Ritzen bezit imposante ramen in glasbeton van Gabriel Loire (1904-1996). www.anna3.be
- Museum Dhondt-Dhaenens, Museumlaan 14, Deurle bezit een bijzondere collectie kunstwerken van Vlaamse kunstenaars als James Ensor, Gustave en Leon De Smet, Valerius De Saedeleer, Constant Permeke, Albert Servaes, Frits Van den Berghe en Gustave van de Woestyne en werk van hedendaagse kunstenaars. De vaste collectie is niet te bezichtigen als er tijdelijke tentoonstellingen zijn. www.museumdd.be 
 
Mol:
Het Jakob Smitsmuseum, Sluis 155a, Mol. Onze collectie bestaat in hoofdzaak uit werken van Jakob Smits en de Molse School. www.jakobsmits.be 
 
Sint-Amands:
- Het Gemeentelijk Kunsthuis en museum Romain De Saegher, Winkelstraat 38, is het woonhuis van de Sint-Amandse kunstenaar Romain De Saegher (1907-1986) met een overzicht van het rijke oeuvre van de kunstenaar. Zowel portretten, landschappen, bloemen, interieurs en religieuze taferelen. Romain schilderde twee kruiswegen, één in 1977 en één in 1983. Deze worden op de bovenverdieping toegelicht.
 
Oostende:
- James Ensorhuis, Vlaanderenstraat 27 Oostende. Het laatste woonhuis van de kunstschilder James Ensor (1860 – 1949) is de naam museum waardig. Op de eerste verdieping zijn er kleine documentaire wisseltentoonstellingen rondom Ensor en op de tweede verdieping kan je zijn salon-atelier en eetkamer bezichtigen. Open: van 10 tot 12 uur en 14 tot 17 uur / van oktober tot mei enkel in het weekend geopend van 14 tot 17 uur / gesloten op dinsdag.
 
Koksijde:
- Abdijmuseum Ten Duinen. Met tentoonstellingen.
 
Waasmunster:
- Roosenbergabdij ontworpen door Dom Hans van der Laan. De Roosenbergabdij van de Mariazusters van Franciscus straalt rust en eenvoud uit. Dit recent geklasseerde monument werd gebouwd in 1975 door de Nederlandse Benedictijner monnik Dom Hans van der Laan. Dit gebouw getuigt van zijn typisch pure en minimalistische architectuur. Volgens een zelf ontwikkelde harmonische theorie stemde Van der Laan alle ruimten en objecten op elkaar af. Het gevolg is een architectuur als samenspel van licht en ruimte, van binnen en buiten, waarbij de subtiele kleurzetting en natuurlijke materialen uitnodigen tot rust en stilte.
 
Gent:
- Sint Baafskathedraal en het Het Lam Gods altaar van Jan van Eyck uit 1432.
- Museum voor Schone Kunsten (MSK), met vooral Nederlandse en Belgische kunst uit de Middeleeuwen tot de 20e eeuw. www.mskgent.be 
- Tentoonstellingen in de Sint-Niklaaskerk.
- In 2014 heeft Jac Bisschops in opdracht van het AZ Maria Middelares te Gent in de nieuwbouw van het ziekenhuis een stiltekapel (incl. kunstwerken) ontworpen. De stilte-kapel is in het voorjaar 2015 gerealiseerd en iedere dag open.
 
Deinze:
- Museum van Deinze en Leiestreek, L. Matthyslaan 3-5, Deinze met grote collectie Vlaamse kunst uit de 19e en 20e eeuw.
 
Latem (Sint-Martens Latem en Deurle):
- Latem staat bekend als kunstenaarsdorp aan de rivier de Leie. Er is vanaf het eind van de 19e eeuw sprake geweest van een aantal belangrijke Latemse kunstenaarsgroepen. Tot de eerste Latemse School, de zogenoemde "mystiekers" of symbolisten behoorden Albert Servaes, George Minne, Gustave van de Woestijne, Valerius De Saedeleer en Albijn Van den Abeele. De tweede "school" ontstond rond 1905 rond de expressionisten Constant Permeke, Jos Verdegem, Gust De Smet, Leon De Smet en Frits Van den Berghe. Later volgde nog een derde en vierde Latemse groep.
- In dit plaatsje zijn hier en daar sporen te ontdekken van dit kunstenaarsverleden. Op de artiestenzolder van het gemeentehuis zijn soms exposities. Ook wordt er soms een beeldenroute uitgezet. Het graf van George Minne bevindt zich bij de mooie oude St. Martinuskerk. Ook zijn er twee kleine musea:  
- Museum Gust de Smet, Gustaaf De Smetlaan 1, Sint-Martens-Latem (Deurle). In de voormalige woning en werkruimte van Gust De Smet, bekend kunstenaar uit de Latemse School, is nu een klein museum ondergebracht. Je ziet er werken van Gust De Smet uit de periode 1915 tot aan zijn dood (1943). Openingsuren: Van woensdag tot zondag van 12u tot 17u.    
- Museum Gevaert-Minne.  Het museum aan de Kapitteldreef 45 is gevestigd in het voormalig woonhuis van de schilder Gevaert, getrouwd met een dochter van de beeldhouwer Minne, vandaar de naam 'E. Gevaert-Minne'. Het museum toont een mengeling van Latemse Meesters. Tenslotte worden ook de 14 staties van de tweede Kruisweg van A. Servaes (geschilderde versie) tentoongesteld. Het museum is misschien nog gesloten wegens renovatiewerken.
 
Machelen-Zulte:
- Roger Raveel museum, Gildestraat 2-8, met werk van Roger Raveel (1921), een van de belangrijkste naoorlogse Belgische kunstenaars. Open wo-zo. www.rogerraveelmuseum.be 
 
Machelen-aan-de-Leie:
- Roger Raveel richtte hier de kerk in.
 
Langemark:
- Kruisweg van de Liefde door Luc Hoenraet (1941) in de Sint Pauluskerk.
 
Scherpenheuvel:
- In de Barokgang achter de Onze-Lieve-Vrouwebasiliek het veelluik Passie en Verrijzenis van de Franse kunstenaar Arcabas (21 panelen). www.scherpenheuvel.be (NL, F, E)
 
Aarschot:
- Onze Lieve Vrouwekerk: retabel van Christus in de mystieke wijnpers.
 
Hasselt:
- Tentoonstellingen in de kathedraal.
- In de kapel van de Clarenhof (woonzorgcentrum en serviceflats die zijn ondergebracht in de voormalige verblijfplaats van de zuster van het Clarissenklooster) worden tentoonstellingen, concerten, lezingen en filmvoorstellingen gehouden. Kunstenaar Nick Ervinck toverde het plafond om tot een artistieke parel. http://www.architectura.be/nl/nieuws/6463/clarenhof-de-sixtijnse-kapel-aan-de-demer   
 
Leuven:
- Sint Pieterskerk; het koor van de kerk is ingericht als Museum voor Religieuze kunst. In dit museum het Laatste Avondmaal van Dirk Bouts.
 
Heverlee: 
- PARCUM brengt tijdelijke thematentoonstellingen op het kruispunt van religie, kunst en cultuur veelal aan de hand van nooit eerder getoond erfgoed uit kerken, abdijen en kloosters. Bijzondere aandacht gaat naar de betekenis van deze thema’s en dit erfgoed in de multireligieuze en superdiverse samenleving van vandaag. Als dialoogmuseum zet PARCUM bewust in op de wisselwerking tussen hedendaagse (mondiale) thema’s en religieus erfgoed, tussen gelovigen en niet-gelovigen, tussen verschillende denominaties en levensbeschouwingen, tussen jongeren en ouderen, ... Met deze aanpak wil PARCUM betrokkenheid stimuleren bij bezoekers van allerlei levensbeschouwelijke en culturele achtergronden. Het museum positioneert zich als een open ontmoetingsplaats, een plek voor kritisch en creatief denken, voor verwondering en verdieping, voor reflectie en dialoog. PARCUM speelt in op vraagstukken over identiteit en creëert nieuwe vormen en inhouden om maatschappelijke spanningen te verlichten, onder meer door aandacht voor vragen over interreligiositeit en interculturaliteit, burgerschapsvorming en persoonsontplooiing. https://www.parcum.be
 
Zoutleeuw:
- Sint Leonarduskerk bezit een zo goed als complete laatmiddeleeuwse kerkinventaris met gotische schilder- en beeldhouwkunst. Het is de enige kerk in de hele Nederlanden waar nooit de beeldenstorm, de Franse Revolutie en de 20e-eeuwse beeldenstorm hebben toegeslagen. Met een sacramentstoren van 18 meter hoog uit 1552 en messing kandelaar van 6 meter hoog.
 
Sint Truiden:
- Provinciaal museum voor religieuze kunst; museum van Vlaamse Minderbroeders, Capucienessenstraat 1-3. De collectie van het museum bestaat voornamelijk uit religieuze kunstvoorwerpen: schilderijen (16e-19e eeuw), beelden (14e-19e eeuw), iconen, grafiek, liturgisch zilver en textiel, een franciscaans graduale (1515), devotionalia en relieken. www.museum-minderbroeders.be 
 
Tongeren:
- Teseum, het schatkamermuseum van de Onze-Lieve-Vrouwebasiliek van Tongeren. De Tongerse kerkschat behoort tot de grootste en rijkste van de Lage Landen, met ook enkele erkende topstukken. Het museumparcours leidt je door de Onze-Lieve-Vrouwebasiliek, van de kapittelzaal, langs de romaanse toren en de zolder van de kloostergang tot de prachtige kloostertuin. Vanaf 2018 kan je in het Teseum ook de archeologische ondergrond van de basiliek bezoeken. Schatkamer - Teseum
 
Dilbeek:
Het Openlucht-Bruegelmuseum Dilbeek omvat 12 kleurechte reproducties van Bruegelschilderijen, geplaatst langs een wandelweg die bewegwijzerd is vanaf het kerkje van Sint-Anna-Pede (Herdebeekstraat, Dilbeek). De reproducties zijn groter dan de originelen zodat de kleinste details goed zichtbaar zijn. Ze zijn altijd gratis bereikbaar; binnen een paar uur is dit een virtueel bezoek aan vele musea. http://www.toerismedilbeek.be
 
Brussel:                                                                                                                                                       
- Sint Michiels en Sint Goedelekathedraal: ieder jaar vinden hier tot vier tentoonstellingen van hedendaagse kunst plaats.
- Tentoonstellingen in de Sint-Niklaaskerk-aan-de-Beurs.
- Bij de Nationale Basiliek van het Heilig-Hart te Koekelberg het Museum Moderne Religieuze Kunst. In dit museum: Ronald Devolder, Thomas Lange, Geneviève Asse, Antoni Tàpies, Luc Hoenraet en Ton Frenken. www.basilicakoekelberg.be 
- Bij de Nationale Basiliek van het Heilig-Hart te Koekelberg ook het Museum Zwartzusters met schilderijen , beelden, vaatwerk, meubilair en kantwerk uit de 14e – 19e eeuw. Alleen op woensdagmiddag open en op afspraak. www.basilicakoekelberg.be 
- FeliXart Museum, Kuikenstraat 6, Drogenbos (zuidkant Brussel). Met werk van Felix De Boeck (1898 – 1995) en tentoonstellingen. Felix de Boeck hoorde bij de eerste modernistische kunstenaars van België. Het werk van deze katholieke kunstenaar wordt diep religieus genoemd. www.felixart.org 
 
Geraardsbergen:
- HUGE - Museum Hunnegem-Geraardsbergen. In 2018 geopend museum in de Romaanse kerk en de Paxzaal belicht de duizendjarige geschiedenis van de site Hunnegem en de stad Geraardsbergen. Vrijdag 19.00 – 22.00 uur; za en zo 14.00 – 18.00 uur. http://www.MuseaHunnegem.be
 
Louvain-La-Neuve:
- Het nieuwe klooster van de paters Dominicanen heeft een kapel uit 2010, ontworpen door bureau Agda van de Waalse architecten Benoît Gillon et Géry Despret ontwierp in de vorm van een monumentaal ei. De inrichting en ramen zijn vande hand van de in Parijs verblijvende Koreaanse dominicaan en kunstenaar Kim En Joong.
 
Hoegaarden:
- Sint-Gorgoniuskerk uit 1754 in rococostijl (de enige kerk in België in deze stijl).
 
Luik:                                                                                                                                                        
- Museum voor religieuze kunst en kunst uit het Maasgebied, Ilot Saint-George Quai de la Batte, Luik.
- Schatkamer van de kathedraal, Rue Bonne-Fortune, Luik.
- In de kathedraal vijf ramen van Kim En Joong uit 2013.
 
Namen:
- De Eglise St-Loup heeft prachtige zandstenen gewelven met rijke versieringen.
- De kathedraal Saint-Aubain is een indrukwekkend classicistisch gebouw.
- De schat van de 13de eeuwse edelsmid Hugo d’Oignies is het mooiste wat er in Namen te vinden is. De schat wordt wel één van de ‘Zeven Wereldwonderen’ van België genoemd en bevindt zich sinds kort in het Musée des Arts anciens du Namurois. De schat bestaat uit 40 evangelieboeken en talloze reliekhouders in het fijnste Maaslandse edelsmeedwerk. 
 
Cuesmes:
- Saint Remy, kerk van Jean-Pierre Wauters uit 1996.
- La Maison du Marais, het huis waar Van Gogh woonde van 1879 tot 1880, nodigt bezoekers uit om de sporen van Van Gogh te volgen. Interessant: het originele werk "Les Bêcheurs" (1880). Ontdek een prachtig decor, een audiovisuele voorstelling, de correspondentie van Vincent, faxen van zijn brieven, enz.
 
Waha (Marche-en-Famenne):
- Zes hedendaagse glasramen van de aquarelist Jean-Michel Folon in de Sint-Etiennekerk. Het kerkje is het oudste kerkje van Wallonië (1050) met enkele houten beelden van begin 16e eeuw van de Meester van Waha. Tevens vind je er de inwijdingsteen van de kerk (20 juni 1050). Die steen is één van de oudste in België bewaard en is kostbaar bewijs van de middeleeuwse epigrafie. 
 
Bastogne (in provincie Luxemburg):
- Musée en Piconrue – Art religieux et croyances populaires en Ardenne et Luxembourg, Place en Piconrue 2, Bastogne. Museum dat katholiek erfgoed bewaart. 
 
Chevetogne:
- Benedictijner klooster. Een interessante plaats om te bezoeken voor iedereen die geïnteresseerd is in de Russisch Orthodoxe traditie. Want naast het klooster is een kopie gebouwd van een Russische kerk (stijl Novgorod). De broeders vieren de liturgie volgens de (geünieerde) orthodoxe traditie in deze ‘Russische’ kerk en volgens de Latijnse traditie in hun rooms katholieke kapel aan de andere kant van het klooster.
 
Ieper:
- Het smeedijzeren beeld De lijdende Christus van de Vlaming Adhémar Vandroemme (1917-2009) staat sinds 2018 in de kathedraal.