ARTWAY:
OPENING EYES,
HEARTS & MINDS
Volg ons
Kunstenaars
Blake, William - BM - Kick Bras
William Blake: Songs of Innocence
‘Speel een lied over een lam’
door Kick Bras
Zijn biograaf Alexander Gilchrist noemde hem de meest spirituele van alle kunstenaars, een mystiek dichter en schilder. Dat klinkt veelbelovend. Gilchrist was dan ook een vurig bewonderaar en zijn biografie, die verscheen in 1863, 35 jaar nadat William Blake was overleden, haalde hem uit de vergetelheid tevoorschijn en sindsdien heeft William Blake de status gekregen van een van de grootste Engelse kunstenaars.
William Blake werd in 1757 geboren in Broad Steet, Londen. Gilchrist schildert hem als een kind van de Romantiek, dromerig, met een grote verbeeldingskracht, die graag rondzwierf in de natuur en die al op jonge leeftijd visioenen had. Zelf vertelde Blake later dat hij als jongetje van acht of tien jaar een boom zag vol met engelen, met brede vleugels en een tijdje later engelen tussen de hooiwerkers op het land. Ook zag hij een keer door het raam van zijn kamertje Gods gezicht dat naar binnen keek.
Het religieuze klimaat waarin hij opgroeide was sterk bepaald door gevoelige spiritualiteit, die erop gericht was dat je door sterke religieuze ervaringen verlicht zou worden. Het ging om persoonlijke ervaring en niet om het napraten van dogma’s die door de kerk opgelegd werden. Toen Blake op latere leeftijd aan de journalist Crabb Robinson vertelde over zijn keuze om kunstenaar te worden, verpakte hij dat in visionaire termen: ‘De Geest zei tegen mij, Blake, word kunstenaar en niet anders.’
Hij verdiende zijn geld vooral door het maken van prenten, terwijl hij zijn avonden vulde met dichten en schilderen. We kunnen Blake zeker een mysticus noemen, een artistieke mysticus. En dan gaat het niet alleen om zijn bijzondere visioenen, maar om heel zijn bestaan dat we visionair kunnen noemen. Hij leefde met een wijd open hart voor de diepere dimensies van het bestaan. Hij kon enorm genieten van de natuur, maar voor hem als mystiek kunstenaar werden allerlei verschijnselen in de natuur symbool voor een kosmisch drama. Hij besefte wel dat hij om de hemelse dingen voor aardse mensen begrijpelijk te maken gebruik moest maken van symbolen, mythen en verhalen. Hij laat God in een van zijn boeken zeggen: ‘Ik ben niet een God van ver weg, ik ben een broeder en een vriend. Ik woon in jouw binnenste en jij woont in mij.’
Hij maakte ook aquarellen met historische voorstellingen en vooral geïllumineerde boeken in reliëfdruk. Deze visionaire boeken zijn het vooral waarin hij een belangrijk, vernieuwend kunstenaar werd. Voor Blake waren ze geen commercieel succes, behalve een van de eerste, geheten Songs of Innocence and of Experience (1789-1794). Het boek was oorspronkelijk bedoeld voor kinderen. In zijn inleiding vertelt Blake dat hij op een fluit speelde toen hij een kind zag op een wolk die hem vroeg een lied over een lam te fluiten. Het gaat hier blijkbaar om een visioen waarin hij het Christuskind zag, dat immers ook wel lam van God genoemd wordt.
Piping down the valleys wild,
Piping songs of pleasant glee,
On a cloud I saw a child,
And he laughing said to me
"Pipe a song about a Lamb!"
So I piped with merry cheer…
Het kind huilt als hij fluit en hij vraagt hem dan om vrolijke liedjes te zingen en deze liedjes op te schrijven in een boek. Zo kwam Blake ertoe dit boek met liedjes voor kinderen te maken. Deze liederen weerspiegelen de filosofie van Rousseau die vond dat een kind moest worden opgevoed naar zijn eigen natuur, dat wil zeggen dat de verbeeldingskracht van het kind in vrijheid moest worden gestimuleerd. De essentie van zijn geloof was zijn visie op ‘God van binnen’, ‘Jezus de verbeelding’. God/Jezus woont in ieder mens van jongs af aan. Een kind is heilig, alles is heilig, nog voor je er kennis of instructie aan toevoegt.
*******
William Blake: Songs of Innocence, Voorplaat, 1798, gedrukt ca. 1825, reliëfets gedrukt met oranje-bruine inkt en met de hand ingekleurd met waterverf en goud, 15.7 x 14.1 cm. Metropolitan Museum of Art, New York, USA.
William Blake (Londen, 28 november 1757 – Londen, 12 augustus 1827) was een Engelse schrijver, dichter, tekenaar, schilder en graveur.
Kick Bras (1949) is theoloog en publiceert over spiritualiteit, mystiek en meditatie. Als onderzoeker is hij gelieerd aan het Titus Brandsma Instituut te Nijmegen, een wetenschappelijk onderzoeksinstituut voor de studie van spiritualiteit in het licht van de joodse en christelijke traditie. Eerder doceerde hij spiritualiteit aan de Theologische Universiteit van Kampen. Van zijn hand verscheen bij Skandalon Een met de Ene. Protestantse mystiek van Abraham Kuyper tot Maria de Groot (2013); Oog in oog, christelijke mystiek in woord en beeld, 2017 en Het bezielde landschap. Spiritualiteit in de schilderkunst, 2019. Zie verder http://www.kickbras.nl.