Kunstenaars

Tollenaar, Francisca

Francisca Tollenaar-Molhuysen

Levensloop

In 1954 ben ik geboren in Amsterdam. Gedurende mijn studie kunstgeschiedenis aan de UVA in Amsterdam ontdekte ik dat ik het liefst zelf kunst wilde maken. Ik herinnerde mij de extase toen ik op mijn zevende een doos kleurpotloden cadeau kreeg en ben vanaf mijn vroege jeugd al bezig geweest met creëren en opgevoed met een oog voor schoonheid. Zo kwam ik op de Amsterdamse Academie voor Beeldende Vorming terecht, alwaar ik een eerstegraads teken- schilder en kunstgeschiedenis lesbevoegdheid haalde. Ik had behoefte de techniek van het schilderen verder uit te diepen en dat deed ik gedurende een tweejarige postacademiale studie Monumentale Schilderkunst onder Prof. Op ter Laak.

Sinds 1984 heb  ik ateliers in Amsterdam waar ik mijn oeuvre opbouwde, exposeerde en in opdracht werkte en daarnaast lessen gaf. Ik ben in 1988 getrouwd. Vanaf 1999, toen mijn dochters groter werden, werkte ik steeds meer in series van een aantal maanden tot een aantal jaren over hetzelfde onderwerp. In 2007 volgde de opleiding KIS (kunstenaars in de samenleving) gegeven door Cultuur en Ondernemen. Dit hielp mij om projecten te bedenken en te realiseren met een langere adem en een breder en socialer draagvlak en die nog professioneler en doelgerichter aan te pakken. Sinds die tijd kreeg ik kansen om in mijn werk met  publicaties en projecten – ook veel met de Nederlandse Kring van Tekenaars – steeds meer toe te spitsen op dat wat mij het meeste raakte, mijn hoogste doel: compassie en verwondering over het leven laten zien, troost, stilte en licht, levendigheid, bezieling met mijn werk naar buiten brengen. Dit doel kan ik voor ogen houden door mij geheel naar binnen te keren door meditatie en reflectie en vervolgens geheel weer naar buiten te keren tijdens het tekenen en schilderen, waarbij ik mezelf breed (en diep) blijf ontwikkelen door middel van studie en heel veel kunst bekijken en muziek beluisteren.

Mijn werk

Mijn tekeningen en schilderijen zijn poëtisch en verhalend van aard en bestaan uit veel lagen. Technieken: pastel, krijt en inkt en aquarel gouache, olieverf. Daarbij maak ik graag gebruik van wat mij toevalt en werk dan verder in antwoord op wat het schilderij of de tekening zelf aangeeft. Al werkend ga ik terug naar de monumentaliteit en ruimte vanuit het ritme van eenvoudige vormen, lijnen en kleurvlakken. Ik zoek vanuit een open houding naar het bepalende moment, het sprankelende, lichtende moment dat als ware het wezen van de situatie onthult. Gebeurtenissen, onderwerpen, toevallige observaties en locaties die ik tegenkom inspireren mij tot schilderen en tekenen. In tekeningen en schilderijen van de stad (zoals de serie Gebedsruimten van Amsterdam) of van een landschap (Amsterdamse Bos, de Peel, Nieuw Sloten) zoek ik naar de genius loci, de kernachtige sfeer van een plek die me raakt. Zo vond ik stilte en licht bij de gebedsruimten en in het Amsterdamse Bos. Ook ontmoet ik graag de dramatiek van een spannend stads- of natuurdecor als een scene als uit een toneelstuk.

In het boek Ontmoetingen voorbij Alzheimer en het boek FSHD, een spierziekte, over onmacht en veerkacht verbeelden inkttekeningen en gouaches het ontmoeten van elkaar voorbij de ziekte.

Verhalen, teksten en beelden uit de (kunst)geschiedenis en literatuur prikkelen mijn verbeelding – zoals het verhaal van de Nibelungen (sage uit de 12e eeuw), dat gaat over tijdloze momenten in menselijke relaties. De serie Barok maakte ik na onderzoek van de Nederlandse barok en 17e eeuw: compositie, symmetrie en asymmetrie staan centraal in deze serie. Graag werk ik in opdracht: een vraag kan mij uitdagen iets moois te maken. Zo zoek ik het wezenlijke en karakteristieke van iemand te treffen in een portret voor een opdrachtgever. Momenteel werk ik met een theoloog aan de verbeelding van een gelijkenis uit de Bijbel. Ook bij dit onderwerp worden compassie en verwondering zichtbaar. Mijn uitdaging is open te staan voor wat het werk vraagt en antwoorden te geven die het onzichtbare naar de oppervlakte laten komen.  

De onderstaande serie Gebedsruimten werd in 2002 in een tentoonstelling in de Oude kerk in Amsterdam getoond. In deze expositie van acht olieverfschilderijen en tachtig pasteltekeningen presenteerde Francisca Tollenaar-Molhuysen de diversiteit aan geloofsgemeenschappen in Amsterdam. Via het herkenbare op de grens van figuratief en abstract richt zij de blik op wat in alle godsdiensten hetzelfde en stil is, eeuwig en transcendent. Zij schilderde de interieurs van een Marokkaanse en Turkse moskee, een synagoge en een meditatiecentrum. Vanuit het christendom zijn de interieurs te zien van de koptisch orthodoxe Kerk, de Muiderkerk en de Krijtberg. Door het naast elkaar stellen van de schilderijen toont zij enerzijds een contrast, anderzijds komt de meerwaarde van het gemeenschappelijke in spirituele zin intens tot uiting. Juist in deze tijd is de tentoonstelling zo waardevol, omdat zij de gebedshuizen laat zien van acht verschillende religies die Amsterdam vandaag rijk is. Deze serie gaat over tolerantie. Door de serie naast elkaar in een ruimte te hangen wordt deze intentie versterkt. 

1. Protestantse Muiderkerk, 100 x 100 cm, olieverf op doek.

 

2. Katholieke Krijtbergkerk, 100 x 100 cm, olieverf op doek.

 

3. Islam Al Kabir Moskee, 100 x 100 cm, olieverf op doek.

 

4. Joodse synagoge Raw Shuster,100 x 100 cm, olieverf op doek.

 

5. Boeddhistische tempel Shambala, meditatiecentrum, 100 x 100 cm, olieverf op doek.

 

6. Koptische kerk, 100 x 100 cm, olieverf op doek.

 

7. Hindoeïstische tempel Shri Krishna Mandir, 100 x 100 cm, olieverf op doek.

 

8.  Raw Shuster Joodse Synagoge, tekening pastel/inkt, 30 x 40 cm.

Ik maakte over elk van de acht gebedsruimten meerdere tekeningen. Voor meer tekeningen, zie www.franciscatollenaar.nl .

 

Kaarten

Bij de tentoonstelling werd een mapje met ansichtkaarten 'Gebedsruimten in Amsterdam ' met de acht schilderijen uitgebracht. Symbolisch is de gemeenschappelijkheid tot uitdrukking gebracht. 

 

Boeken

* Keerkingen, over de Nibelungen, met 44 gekleurde pasteltekeningen van Francisca Tollenaar, gedichten van Hans Krabbe, € 25,-, te bestellen bij FTollenaar@hotmail.com.

* FSHD (spierziekte) in beeld, over onmacht en veerkacht, € 15,- te bestellen bij FTollenaar@hotmail.com.

 

Website

www.franciscatollenaar.nl