ARTWAY:
OPENING EYES,
HEARTS & MINDS
Volg ons
Kunstenaars
.png)
Tavenier, Daniël - door Jan Peeters
Daniël Tavenier: Zevenluik over Sint-Jeroen
door Jan Peeters
Niet dat de 48-jarige Noordwijkse kunstschilder het hoog in de bol heeft. Juist niet zelfs. Op zondag 2 september wordt in Noordwijk tijdens de viering van het Jeroensfeest de gerenoveerde Sint-Jeroenskerk opnieuw in gebruik genomen. In de doopkapel is dan ook een zevenluik te bewonderen dat Daniël Tavenier over het leven van de heilige en martelaar heeft geschilderd. Het wordt een dag eerder onthuld, op zaterdag om 16.00 uur. Vóór de viering hoopt een groepje pelgrims te arriveren dat in afzonderlijke etappes een voettocht vanuit de abdij van Egmond heeft afgelegd. ‘Dan zie je precies het tafereel waarin ik het laatste schilderij heb gesitueerd,’ licht Daniël toe. ‘Het slingerende pad tussen de als bergen uitziende duinen met in de verte Noordwijk, de Noordzee en het Licht.’
De geboren Katwijker komt uit een wat ‘zwaarder’ protestants milieu, iets waar hij op jonge leeftijd met een groeiende belangstelling voor religieuze kunst steeds minder mee kon. Maar dat neemt niet weg dat hij ‘heel erg dankbaar’ is dat hij het geloof en kennis van de Bijbel heeft meegekregen. Hij kwam bij een evangelische kerk terecht en ging geleidelijk aan steeds minder protestants denken. ‘Dat kwam omdat je de meeste kunstenaars die mooie religieuze dingen maken, vindt in de katholieke kerk. Geïnspireerd door de christelijke kunst van vroeger ben ik gaan proberen eigentijdse religieuze kunst te maken.’
2. Jeroen en metgezellen gaan aan land bij Noordwijk
Geleidelijk aan kwamen hij en zijn vrouw Carolien steeds meer in contact met de katholieke kerk, waar zij zich goed thuis voelen. ‘Katholiek Nieuwsblad is de enige krant die wij hebben,’ lacht hij. Wat hij bijzonder vindt, zijn de levens van heiligen, dat er plekken zijn om naartoe te gaan. ‘Dan komen die levens soms heel dichtbij.’
Door het schilderen van iconen ontmoette het echtpaar steeds meer katholieke gelovigen van allerlei snit. ‘Mensen met een enorme praktische inzet en met een heel nuchter geloof.’ Door die voortdurende ontmoetingen, ook met de orthodoxe kerk, ‘vlakten voor ons de muren tussen de verschillende kerken steeds meer af. Wij exposeren regelmatig in kerken in de omgeving, van de PKN of katholiek. Omdat we ook geloven dat God voor ons zorgt, doen we dat belangeloos. Niet naïef natuurlijk, maar als je dingen maakt die mensen echt raken, dan verkoop je af en toe ook iets.’
Hoewel zij beiden ‘afwachtend zoekend’ zijn, betekent dat niet dat zij de kerk niet belangrijk zouden vinden. ‘De kerken liggen heel erg onder vuur, maar ze zijn veel belangrijker dan wij denken. Laten we ons een beetje losmaken van dat alleen maar individueel gelovig zijn. Je moet samen aan de kerk bouwen en je er hard voor maken. Daarom was ik zo blij met deze opdracht: je mag aan iets bouwen, ook voor de toekomst. Het geloof is niet iets voor mij alleen. Dat moet je leven met anderen. De kerk is de plek die God ons heeft gegeven om hem te vinden, op heel veel manieren, vooral in de sacramenten.’
Zegen gebracht
Negen jaar geleden liep Daniël mee met een Sint-Jeroenvoettocht. Hij besefte dat de Ierse edelman huis, haard en titel had achtergelaten om in een wildvreemde streek het evangelie te verkondigen. ‘Dat is iets bijzonders geweest! Hij heeft hier ook een kerk gebouwd en heeft de mensen zegen gebracht. De Vikingen mogen hem wel vermoord hebben, maar het christendom dat mensen als hij hebben gebracht heeft zich later zelfs over de Scandinavische landen verspreid. Ik wil dat geloof op mijn beurt ook weer doorgeven, bijvoorbeeld door aandacht te geven aan Jeroen.’
4. Jeroen viert de Eucharistie
Christus centraal
Het hele verhaal is terug te vinden in zeven schilderijen vol symboliek. Bij een ervan, waar je Jeroen de Eucharistie ziet vieren, is door het raam in de verte al een Vikingschip te zien, als symbool voor zijn naderende marteldood. Dat de serie een soort kruisweg is geworden was Daniël ook al opgevallen.
7. Jeroen zegent hen die na hem komen als medepelgrims op weg naar de toekomst
Het laatste schilderij vormt het hoogtepunt van de serie, vooral in symbolische betekenis. We zien de heilige staande op zijn inderhaast gedolven en met keien bedekte graf. Hij zegent zijn medebroeders en de eerste volgelingen, onder wie óók een Viking. Zij vormen het begin van een lange sliert mensen die zich door de tijd en door de woeste duinen slingert naar het in de verte gelegen moderne en zelfs toekomstige Noordwijk. Een stukje Noordzee weerspiegelt een fel warm licht dat de Eeuwigheid symboliseert.
‘Het is de weg die de mensen door de tijd gaan, de pelgrimage van het leven naar het Licht toe,’ beschrijft de schilder zijn werk. ‘Hij geeft ook zijn zegen aan het nageslacht. Daarom ook die trekvogels in de lucht: wij moeten erop uittrekken om het door te geven net als Jeroen. Net als vele andere missionarissen trok hij weg en zou hij nooit meer terugkeren. Hij offerde zijn hele leven op. Zijn hele leven is heel erg op dat van Christus gaan lijken.
Daarom mag hij ook centraal staan op deze schilderijen: hij stelde Christus centraal. Daarom mag het ook op een kruisweg lijken. Daarom is het belangrijk dat je het leven van zo’n heilige voluit laat zien.’
*******
Daniël Tavenier, Zevenluik over Sint-Jeroen, 2012, Sint-Jeroenskerk, Noordwijk.
Eerder gepubliceerd in Katholiek Nieuwsblad, 31 augustus 2012.