ArtWay

Kunstenaars openen onze ogen voor rijkdom en betekenis. Sandra Bowden

Kerk en kunst -> Artikelen kerk en kunst

Johannes Schreiter ramen in Kiel - J. Schreiter

 

Johannes Schreiter: Ramen in de doopkapel van de St. Nikolaikerk te Kiel
 
 
Omkeer
 
door Johannes Schreiter
 
In deze ramen gaat het om het verlaten van onze menselijke autonomiezucht en de beweging terug naar de Vader, als in de gelijkenis van de verloren zoon. Dit lastige veranderingsproces is hier met eenvoudige vormen en door middel van een horizontale beweging in beeld gebracht. Links is de kant van het leven, rechts die van de dood - zo zijn we in de westerse cultuur gewend het verloop van het leven weer te geven. Het proces is hier echter omgekeerd. De weergave van het veranderingsproces begint hier rechts, aan de kant van de dood, en beweegt zich naar links, de kant van het leven.
 
 
In het meest rechtse raam is een in duister gehulde U-vorm te zien, die zich richt naar de kant van de dood. Een kleine gloeiend rode plek – misschien het geweten – verbeeldt de noodzakelijke omkeer. Deze vangt aan met een zich naar de geboortezijde uitstrekkend U-teken vol kwetsuren. Heftige lijnen (aanvechtingen) versperren de wandelaar de weg.
 
 
In het tweede raam van rechts is het zich voort haastende U-teken al veel lichter, ook al zijn er nog steeds verticale dwarslijnen die een aanval doen op het proces van omkeer. Een smalle witgouden ‘impuls’ van boven geeft de kracht om vol te houden.
 
 
In het derde raam van rechts zien we de uiteindelijk bereikte voorsmaak van het volle goddelijke licht. Een goudgele straal maakt zich los uit de lichtbaan bovenin en bereikt de zich voortspoedende wandelaar.
 
 
Pas in het meest linkse venster vindt een verdere richtingsverandering plaats. De aan de geboortekant en vooral ook wedergeboortekant aangekomen figuur strekt zich nu in het wit – van alle bederfverschijnselen gereinigd – naar boven uit. De communicatie met God is hersteld.
 
Dit verticaal gerichte teken verwijst bovendien zowel naar de opstanding uit de dood als naar de doodloze toekomst van de christen. Ik vind mijn opstandingsteken daarom zo belangrijk, omdat dit ons voorzegde laatste bovennatuurlijke handelen van God velen ervan weerhoudt om de Bijbel te geloven. Zolang de doden nog dood blijven zal dit overmachtige ervaringsatheïsme helaas niet in te dammen zijn.
 
Vier kleine boodschappen – slechts esthetische boodschappen?
 
*******
 
Het licht, door Schreiter gevormd, brengt ons tot onszelf en wijst ons erop dat er ook nog andere perspectieven zijn dan die van de duisternis en jammerklacht. Inderdaad, Schreiter, de glaskunstenaar van wereldrang, is voor de verhouding tussen kunst en kerk een lichtbaken, omdat hij op hoogst complexe wijze moraal en esthetiek, theologie en kunstreflectie, openbaring en zijn scheppende werk met elkaar verbindt. Friedhelm Mennekes SJ, Kunststation St. Peter, Keulen
 
*******
 
Johannes Schreiter: Ramen in de doopkapel van de St. Nikolaikerk te Kiel, raamhoogte 1,10 m., 2002.
 
Johannes Schreiter werd in 1930 in Buchholz geboren. Van 1949 - 1957 studeerde hij in Münster, Mainz en Berlin. Van 1960 - 1963 was hij werkzaam aan de Staatliche Kunsthochschule Bremen. Van 1963 - 1987 was hij professor aan de Staatlichen Hochschule für bildende Künste in Frankfurt am Main, van 1971 - 1974 als directeur. Sindsdien vormt de glasschilderkunst het zwaartepunt van zijn kunst. De architectuur, de concrete ruimte en diens functie vormen steeds het uitgangspunt voor zijn werk. Hij maakte o.a. ramen voor St. Marien/Lübeck, de Heiliggeistkirche Heidelberg, de Melanchthonkirche Mannheim, St. Nikolai/Lüneburg, de Marktkirche Goslar, de Dom van Frankfurt/Main en voor kerken in andere landen in Europa, Amerika, Japan, Australië en Nieuw-Zeeland. Ook zijn exposities en publicaties, gastdocentschappen en lezingen in binnen- en buitenland verdienen vermelding. Een zware ziekte dwong hem in 1987 zijn leerstoel op te geven. Hij woont momenteel in Langen (Hessen).
 
Boeken:
* Johannes Schreiter: Glasbilder. Verlag Das Beispiel, Darmstadt 1988.
* Johannes Schreiter: Wortfenster. Schnell & Steiner, Regensburg 2008.
* Birgit Schwarz: Johannes Schreiter. Das glasbildnerische Werk von 1959 bis 1980. Hessisches Landesmuseum, Darmstadt, 1987 (ook: Heidelberg, Univ., Diss.).
* Holger Brülls en Gunther Sehring: Johannes Schreiter. Glasbilder, Zeichnungen, Collagen 1995-2011, Kunstverlag Josef Fink – Lindenberg, 2011.
 
ArtWay beeldmeditatie 11 september 2011