Jan Luyken

Jan Luyken werd in 1649 geboren in Amsterdam als zoon van een onderwijzer. Zijn ouders waren doopsgezinde collegianten, een vrijzinnige beweging van remonstranten en doopsgezinden. Toen hij achttien jaar was, ging Luyken in de leer bij de schilder Martinus Saeghmolen. Daarna kreeg hij onderricht van Coenraet Decker in het graveren en etsen. Luyken schreef een voor die tijd pikante cyclus liefdesliederen voor zijn eerste dichtbundel Duytse lier (1671). Kort erna trouwde hij met de Haagse zangeres Maria de Ouden. Zij kregen vijf kinderen, waarvan alleen zoon Caspar de volwassen leeftijd bereikte. Later hielp Casper zijn vader vaak met de uitvoering van de etsen. Toen Jan Luyken 26 jaar oud was, werd hij doopsgezind, waardoor hij godsdienstiger en serieuzer ging leven. Zijn tweede dichtbundel Jezus en de ziel (1678), met veertig etsen (emblemen, gravures met een spreuk) van eigen hand, was veel stichtelijker. Verder was hij een bewonderaar van de Engelse prediker en schrijver John Bunyan. Nederlandse vertalingen van Bunyans allegorie The Pilgrim’s Progress werden regelmatig geïllustreerd met platen van Luyken. Vanaf 1677 maakte hij voornamelijk etsen en gravures, zoals voor Spiegel van het Menselyk Bedryf (1694), een boek met honderd prenten van ambachten met in de plaat geëtste teksten, dat nog steeds herdrukt wordt. Luykens weergave van de bakker hing vroeger bij heel wat bakkerijen. Jan Luyken overleed in 1712, op 62-jarige leeftijd. Hij liet een zeer oorspronkelijk en hooggewaardeerd oeuvre van duizenden originele prenten na.