ARTWAY:
OPENING EYES,
HEARTS & MINDS
Volg ons
Kunstenaars
Friedrich, Caspar David - door Paul Bröker
Caspar David Friedrich en het Duitse Romantische landschap
door Paul Bröker
Er is geen periode en geen omgeving waarin universele gevoelens als Verlangen en Lijden zo met respect en aandacht zijn omringd als in Duitsland ten tijde van de vroege Romantiek. In de natuur waren deze gevoelens het best zichtbaar en voelbaar. Daarom werd de natuur het hoofdthema van de schilders die zich met deze denkwereld verbonden. ‘De schilder moet niet alleen schilderen wat hij voor zich ziet, maar ook wat hij in zichzelf ziet. Als hij niets in zichzelf ziet, moet hij ophouden te schilderen wat hij voor zich ziet.’ Dat schrijft de Duitse schilder Caspar David Friedrich. Deze naar binnen gekeerde blik kenmerkt de literaire en schilderkunstige romantische beweging in Noord-Duitsland rond 1800. Friedrich schildert plechtige, poëtische landschappen vol religieuze betekenis. Hij wil meer dan alleen de natuur reproduceren. Zijn duizenden tekeningen naar het werkelijke leven zijn alleen maar een raamwerk van een geheime taal die veel verder gaat dan wat het oog op het eerste gezicht ziet. De landschappen van Caspar David Friedrich zijn groots en meeslepend, de mensen klein en alleen. Einzelgängers die staren over vergezichten vol bergtoppen en nevelige sparrentoppen – dat is het universum van de Duitse romantische kunst tussen 1770 en 1840. De historische betekenis van Friedrichs kunst schuilt in de manier waarop hij het landschap presenteerde, maar ook in het feit dat hij – in tegenstelling tot collega-schilders die naar Italië reisden – inspiratie vond in zijn eigen omgeving: Rügen, Rostock, het ommeland van Dresden en het Reuzengebergte. Caspar David Friedrich was een schilder die op eenzame hoogte stond.
Uit: Jaarprogramma 2009-2010 van Helikon, Landelijk instituut voor religie in kunst en cultuur, Pieter Breughelstraat 18, Utrecht. Voor informatie over hun cursussen, lezingen, excursies en reizen, zie www.kunstgeschiedenis-helikon.nl