ARTWAY:
OPENING EYES,
HEARTS & MINDS
Volg ons
Kunstenaars
Taylor, John C. - BM - Otto Bam
John C. Taylor: Corpus Clock
De tijdvreter en de eeuwigheid
door Otto Bam
Openbare uurwerken bevinden zich meestal op hoge plaatsen als torens. Zo kunnen stedelingen hun blik opheffen over massa's mensen en omliggende gebouwen en zich met een korte blik op tijd en plaats oriënteren. Maar de Corpus Clock in Cambridge bevindt zich op straatniveau, waardoor de doorstroming van het voetverkeer regelmatig tot stilstand komt. Men kan op bijna elk moment van de dag een menigte treffen die naar de klok kijkt.
De klok blinkt je tegemoet en de eerste indruk is die van een enorm sieraad. Maar als hij eenmaal je aandacht heeft getrokken, verandert de ontmoeting in een diep ongemakkelijke, zelfs verontrustende confrontatie, want bovenop de enorme klok zit een wezen met een angstaanjagend uiterlijk, met het lichaam van een sprinkhaan en gevaarlijk scherpe tanden. Zijn klauwen grijpen de uitstekende, geribbelde randen van het ontsnappingswiel vast. Zijn venijnige kaken openen zich iedere dertig seconden na de minuut en klappen weer dicht op het einde van de minuut. Zijn oogleden knipperen met onregelmatige tussenpozen. Fascinerend genoeg vertraagt de klok soms of stopt zelfs helemaal om vervolgens de achterstand weer in te halen en na elke vijfde minuut weer helemaal goed te lopen.
De Corpus Clock brengt kunst en wetenschap op een fascinerende manier met elkaar in gesprek. De ontwerper, John C. Taylor, schonk de klok aan het Corpus Christi College waaraan hij studeerde. De klok is ontworpen als eerbetoon aan de beroemde klokkenmaker John Harrison, die in 1722 het sprinkhaan-echappement uitvond dat in de Corpus Clock is verwerkt. Maar het ontwerp van Taylor keert het mechanisme van Harrison binnenstebuiten. Gewoonlijk is het echappementmechanisme van een klok aan het zicht onttrokken. In het ontwerp van Taylor is het in de vorm van een sprinkhaan juist het meest kenmerkende onderdeel. Hier wordt de tijd binnenstebuiten gekeerd. En wat vinden we aan de ‘binnenkant’ van de tijd? Een monsterlijk iets. Net als de naam Corpus Clock (lichaamklok) zet dit ons aan tot nadenken over ons eigen rottende lichaam, onze eigen tijd die onherstelbaar wegtikt.
In zijn introductie van het concept op video legt Taylor uit dat de LED-lampjes in drie concentrische cirkels vanuit het midden naar buiten uren, minuten en seconden weergeven. Ze vertegenwoordigen de tijd die begint met de oerknal en zich naar buiten beweegt als een golf. Het is veelbetekenend dat de klok in 2013 werd onthuld door de auteur van A Brief History of Time, Stephen Hawking. De chronofaag (tijdvreter in het Grieks), de naam die Taylor aan het monsterlijke insect gaf, vertegenwoordigt een fatalistische kijk op de tijd. Zoals Taylor aan de Daily Mail uitlegde, wilde hij ‘laten zien dat tijd een vernietiger is: als een minuut eenmaal voorbij is, kun je hem niet meer terugkrijgen.’ De Corpus Clock staat in de lange traditie die het beeld van een klok verbindt met het idee van de wereld als alleen maar een systeem van oorzaak en gevolg, blind en bruut in de ogen van de sentimentele soort die bekend staat als homo sapiens.
Maar er is meer. Onder de klok, gegraveerd in steen, staat de Latijnse tekst mundus transit et concupiscentia eius (de wereld en haar begeerten gaan voorbij). Deze is ontleend aan de Latijnse Vulgaat 1 Johannes 2:17. Voor degenen die bekend zijn met deze passage spreekt het weglaten van de andere helft van het vers boekdelen: ‘... maar wie de wil van God doet, leeft in eeuwigheid.’
Het symbool van de chronofaag bevat sterke bijbelse resonanties. In feite is de sprinkhaan als tijdverslinder een beeld dat wordt opgeroepen door de profeet Joël. In het boek Joël wordt een sprinkhanenplaag gebruikt om te waarschuwen voor de komende Dag des Heren. Er is niets verdoezelends aan Joëls beoordeling van de situatie van zijn volk. Hij verklaart dat er lijden en vernietiging is geweest en zal zijn. En hoewel de profetie duister en dreigend is, slaat ze ondanks alle destructie ook een toon van diepe hoop aan: ‘Ik zal jullie schadeloosstellen voor de oogst van jaren die door al die zwermen sprinkhanen is opgevreten.’ (Joël 2:25). Hoe dan?
Zoals gezegd is de klok gehuisvest in het Corpus Christi (Lichaam van Christus) College. ‘De wereld en haar begeerten gaan voorbij,’ maar het is Christus die de wil van God heeft gedaan en in eeuwigheid leeft. Hij deelde onze menselijkheid, betrad het domein van de knagende chronofaag, gaf zijn lichaam als voedsel – voedsel dat ons sterkt tot aan het eeuwige leven, als hij de jaren herstelt die de chronofaag heeft opgegeten.
*******
John C. Taylor (Londen, 1936) is een Britse uitvinder, ondernemer, horoloog en filantroop die vooral bekend staat om zijn uitgebreide onderzoek naar waterkokers. (wikipedia)
Corpus Clock is een grote sculpturale klok op straatniveau aan de buitenkant van de Taylor Library van het Corpus Christi College, Universiteit van Cambridge, op de kruising van Bene't Street en Trumpington Street, uitkijkend over King's Parade. Hij werd bedacht en gefinancierd door John C. Taylor, een voormalig lid van het college. Hij werd officieel onthuld op 19 september 2008 door Cambridge-natuurkundige Stephen Hawking. De klok werd uitgeroepen tot een van Time's Best Inventions of 2008. (wikipedia)
Otto Bam is een Zuid-Afrikaanse schrijver en muzikant. Hij is de co-redacteur van ArtWay en de kunstmanager van het Kirby Laing Centre for Public Theology in Cambridge. Hij heeft een masterdiploma in Engelse studies van de Universiteit van Stellenbosch, Zuid-Afrika, en een masterdiploma in religie en literatuur van de Universiteit van Edinburgh.
ArtWay beeldmeditatie 5 januari 2025