Conques, Sainte-Foy - BM - Hans Reedijk

Het timpaan van de Sainte-Foy in Conques

Abraham in het hemelse paradijs

door Hans Reedijk

Diep verscholen in de prachtige bergachtige beboste omgeving van Zuid-Frankrijk, ongeveer 200 kilometer ten Noorden van Andorra, ontdekte ik het dorpje Conques.

Conques heeft de middeleeuwse sfeer behouden en wordt tot een van de mooiste dorpjes van heel Frankrijk gerekend. Het bevindt zich aan de bedevaartroute naar Santiago de Compostella. Aan vermoeide reizigers biedt het een beschutte overnachtingplek bij de romaanse abdijkerk Sainte-Foy.

De naam Sainte-Foy verwijst naar het jonge meisje dat onder het schrikbewind van de Romeinse keizer Maximianus (286-305) de marteldood stierf. Ter herinnering aan deze gelovige christin werd in de 12e eeuw de huidige abdijkerk op haar graf gebouwd.

Boven de toegangsdeuren bevindt zich het gebeeldhouwde halvemaanvormige timpaan dat het Laatste Oordeel voorstelt. Als klein detail staat boven het schuine dak linksonder Sainte Foy hierop afgebeeld terwijl zij knielt voor de uitgestrekte hand uit de hoge.

Precies boven de linker deur zit Abraham in het centrum van het hemelse paradijs te midden van twee jongelingen. Zij houden elk hun hand op een knie van Abraham met diens armen beschermend om hen heengeslagen.

Misschien ligt het voor de hand om te veronderstellen dat Abraham zijn beide zonen Izaäk en Ismaël bij zich heeft staan. Dat dit Abraham is, lijdt geen twijfel maar dat het zijn beide zonen zijn, kon een van de paters aldaar mij niet bevestigen. De scepters die zij in hun handen houden, die de naties representeren die van hen afstammen, lijken echter wel in die richting te wijzen.

Nu is het niet zo heel vreemd om bij dit tafereel aan de broers Izaäk en Ismaël te denken. De eeuw waarin de abdijkerk van Sainte-Foy werd gebouwd, vormt immers een afsluiting van enkele eeuwen waarin joden, christenen en moslims in Zuid-Frankrijk, Spanje en Portugal in betrekkelijke rust samenleefden. Werd dit onderdeel van het timpaan met aartsvader Abraham die als de Vader aller Gelovigen wordt beschouwd daarom als een aansporing tot onderlinge verbondenheid opgericht?

Abraham kreeg met Sara Izaäk en met Hagar kreeg hij Ismaël. Uit het huis van Abraham zijn de Abrahamitische religies voortgekomen. Het jodendom vanuit Abraham, het christendom vanuit Izaäk en de islam vanuit Ismaël. De joodse Tenach en het christelijke Nieuwe Testament hebben hun sporen in de islamitische Koran achtergelaten. Maar ondanks hun gezamenlijke afkomst hebben de broers Izaäk en Ismaël zich niet altijd als broeders van één huis gedragen. Hun vredelievende uitstraling op het timpaan sterkt mij echter in de overtuiging dat het goed en aangenaam is als zusters en broeders van één huis samen in vrede leven.

Moge dit timpaan als uitbeelding van oecumenische verbondenheid onze werkelijkheid zijn.

*******

Timpaan van de Sainte-Foy abdijkerk in Conques, eerste helft van de twaalfde eeuw.

Hans Reedijk is sinds 1996 predikant in de Protestantse Kerk in Nederland (PKN), heden werkzaam in twee Noord-Hollandse streekgemeenten en daarvoor in enkele oecumenische gemeenschappen en een streekziekenhuis. Op de Vrije Universiteit werd theologie gestudeerd met als afstudeerrichting gemeenteopbouw en fenomenologie der religies.

ArtWay beeldmeditatie 9 mei 2021