ArtWay

Kunstenaars openen onze ogen voor rijkdom en betekenis. Sandra Bowden

Artikelen

Het gewone leven een kunstwerk - H. Schaeffer

Het gewone leven – een verscholen kunstwerk
 
door Herman Schaeffer
 
Edith Schaeffer schreef in 1971 het boek Hidden Art dat bij veel lezers de ogen opende voor de plaats van het creatieve in het gewone leven. Creativiteit heeft niet alleen met Kunst met een grote K te maken, maar ook met de vormgeving en versiering van de dingen van alledag. Herman Schaeffer maakte een samenvatting van het boek.
 
Als wij spreken over 'Kunst', dan denken we onmiddellijk aan grote namen in encyclopedieën en op straatbordjes en aan werken die zich bevinden in musea, concertzalen en theaters. Maar weten we eigenlijk wel zo goed waar rijmpjes ophouden en poëzie begint? Waar ligt de scheidslijn tussen het gefluit van Paulus de Boskabouter en Eine kleine Nachtmusik? Wat is kunst eigenlijk?
 
Wat kunst ook mag zijn, het heeft in ieder geval te maken met creativiteit en originaliteit. De ene individuele persoon heeft bepaalde specifieke talenten om iets in een bepaald medium (woord of geluid, gebaar of steen) uit te drukken, wat anderen kunnen horen, zien en voelen. Die anderen kunnen erdoor worden gestimuleerd, erin worden betrokken, er verfrissing en bevrediging in vinden - maar zelf kunnen ze het niet produceren. Op deze manier bevredigt en vervult kunst iets in degene die schept en in degenen die er op reageren.
 
De kunstenaar
Voor een christen is de kunstenaar bij uitstek God Zelf. Als er iemand creatief is, dan is Hij het wel. Alle zichtbare en onzichtbare dingen heeft Hij gemaakt. De appelbloesem in de Betuwe en de blauwe gentianen op de Alpenweiden. De diepbruine ogen van een vriend en de doorzichte zachtgroene vleugels van een sprinkhaan. De grillige cypres op de kust van Californië en de strakke palmen op de boulevard van Montreux. De verschillende patronen van sneeuwvlokken en de adembenemende schoonheid van een volle maan die schijnt over sneeuw-bedekte pieken en valleien. En dan hebben we nog niet eens over de onzichtbare dingen gehad.
 
Al deze kunstwerken van God, laten iets zien van Zijn heerlijkheid. De onoverzienbare variatie aan steensoorten, bladvormen, vlindervleugels en menselijke gezichten maken iets duidelijk van Zijn liefde voor variatie. De onvoorstelbare gecompliceerdheid van celstructuren, afweersystemen, ecosystemen en molecuulconstellaties tonen Zijn liefde voor het detail. De imponerende bergen, het door de wind als een ballet bewogen korenveld, de zonovergoten schittering in de waterverstuiving van de oceaanbranding, de delicate takkenbeweging van de berk enzovoort enzovoort - het getuigt van een wonderlijke en heerlijke Persoon.
 
Wij mensen zijn gemaakt naar het beeld van deze scheppende Kunstenaar. Dat wil zeggen, de mens is geschapen om te scheppen. De mens is gemaakt om creatief te zijn en ook om de creativiteit van anderen te waarderen. Het is belangrijk om anderen te inspireren, maar ook om te communiceren door eigen creatieve handelingen. Dit betekent dus dat het volstrekt geen tijdverspilling is om creatief bezig te zijn. Toch, als je het leven van veel christenen bekijkt, lijkt hier maar weinig van terecht te komen. Terwijl christenen, geschapen naar Zijn beeld, misschien wel meer dan anderen artistieker zouden moeten leven.
 
Verscholen kunst
Toegegeven, niet iedereen kan professioneel kunstenaar zijn. En niet iedereen heeft zo'n uitzonderlijk talent dat hij Grote Kunst kan produceren. Toch betekent dat niet dat alle anderen dan maar een kunst-loos leven moeten leiden. Want er is ook nog zoiets als 'verscholen kunst'. Het is de kunst die gevonden wordt in de kleine levensgebieden, in het alledaagse van ieders leven. Ook in het kleine kan een mens zijn Godgegeven verlangen naar scheppen vervullen. Om je talent voor bijvoorbeeld schilderen en tekenen te gebruiken, hoef je echt geen groot artiest zijn. Uiting geven aan je talent in het gewone leven, kan voor jezelf en voor andere mensen veel betekenen.
 
Wij 'verscholen kunstenaars' moeten genoegen nemen met het feit dat, hoewel onze kunst of ons talent misschien nooit wordt geaccepteerd als Kunst met een grote K, het toch kan worden gebruikt om ons dagelijks leven te verrijken. We kunnen immers nu al op een veel kleiner en verscholener vlak ons talent laten groeien en ontwikkelen?
 
Ontwikkel je creativiteit
Hoeveel gebieden zijn er niet in het leven waarin mensen een speciaal talent hebben gekregen? De een is muzikaal of kan goed schilderen. De ander heeft het talent van tuinieren. Ook kan schrijven of fotograferen iets zijn waarin onze kwaliteiten liggen. Moeten we nu gaan wachten tot de situatie zo is dat we daar een carrière van kunnen gaan maken? Moeten we gefrustreerd door het leven gaan omdat onze artistieke natuur niet tot zijn recht kan komen? Nee, we moeten hier en nu wegen vinden om uiting te geven aan onze begaafdheid. Ook in het vinden van die wegen kan veel creativiteit worden gelegd.
 
Misschien ben je iemand met een speciale aanleg voor beeldende creativiteit zoals schilderen, tekenen en beeldhouwen. Dan kun je in het huis waar je woont misschien muurschilderingen maken. Een brief die je schrijft, kun je illustreren met schetsen en tekeningen die je de gelegenheid geven om, veel beter als je dat met woorden kan, over te brengen wat je zeggen wilt. Koop ook geen kaarten, maar maak ze zelf. Als je kinderen in je omgeving hebt, dan kun je speelgoed maken van hout, in plaats van kant en klare cadeau's te kopen. Een taart versier je niet maar met 'Gefeliciteerd', maar je maakt er een heel schilderij van met bloemen, boeken en wat zoal bij de jarige past. Of, als je als christen met God spreekt, kun je soms beter communiceren als je een tekening voor Hem maakt. Het kan je afhelpen van uitgesleten frases en holle woorden.
 
Iedereen woont ergens. Een plekje op deze wereld, de plaats die we 'thuis' noemen. Dat plekje moet iets uitdrukken van wie jij bent. Je moet je er 'thuis' voelen, omdat je het 'thuis' hebt gemaakt met iets van jezelf. Het is ook heel belangrijk om anderen, die niet zelf in staat zijn om een 'thuis' voor zichzelf te maken (oudere mensen, zieken of gehandicapten), te helpen een omgeving te creëren die bij hen past.
 
Speciale aandacht
Bijna iedereen kan genoeg grond, licht en zaden krijgen om betrokken te raken in het wonder van groeiende dingen. En het heeft iets bijzonder fris en gezonds als we in beslag genomen worden door de gedachte of de sla al is opgekomen, of de tomatenplantjes al vrucht dragen en de kamperfoelie al geurt. Een christen die beseft dat hij gemaakt is naar het beeld van zijn Schepper en daarom bedoeld is om creatief te zijn op zijn eigen niveau, moet zijn talenten ontwikkelen om zijn kleine plekje op aarde mooi te maken, als een lofzang voor Hem.
 
Voor iedereen geldt dat hij zijn omgeving aangenaam kan maken. Hoe? Bijvoorbeeld door een mooi gedekte tafel waar het plezierig is om aan te schuiven. Hoe belangrijk is het als er speciale aandacht is besteed aan het eten. Weer een ander kan zijn omgeving veraangenamen door zijn gave op het gebied van de voordracht te delen door het voorlezen van bijvoorbeeld gedichten. Het maakt een enorm verschil of iemand een fijne omgeving voor je maakt om in te leven. Een omgeving die spreekt van het wonder van onze Schepper; van de grote Kunstenaar die ons leven ook voor creativiteit, liefde en schoonheid bedoeld heeft.
 
Gepubliceerd in LEV 3, 1, 1998, tijdschrift van Stichting l’Abri, www.labri.nl en in GROEI 4, 2, 2000