Kunstenaars

Wijker, Cor - BM - Rob den Boer

Cor Wijker

Prediker in hout

door Rob den Boer

Cor Wijker (1890-1969) kwam voor zijn werk als timmerman en bouwkundig opzichter regelmatig in kerken en werd vooral in katholieke gebedshuizen getroffen door de schoonheid van de religieuze beelden en schilderingen. In de schuur achter zijn huis begon hij vervolgens zelf eenvoudige houtsnijwerken met laag (ondiep) reliëf en aardse kleuren te maken. Zo ontwikkelde hij zich naar het snijden in hoog (diep) reliëf, waarbij de voorstelling meer loskomt uit de achtergrond. Later maakte hij ook zelfstandige, driedimensionale beelden.

Wijker putte de meeste inspiratie uit bekende verhalen uit het Nieuwe Testament, zoals de Geboorte, de Uitdrijving uit de Tempel, de Doop in de Jordaan, de Afneming van het Kruis en de Opstanding. Op basis van een langzaam in zijn hoofd gegroeide voorstelling van een beeld, dat ontstond naar aanleiding van een preek, een Bijbellezing, schilderijen van andere kunstenaars of platenbijbels, begon hij meestal zonder schets in het hout te gutsen en te hakken. Het hout vond hij om zich heen, op de sloop of op het strand bij zijn woonplaats Egmond aan Zee.

Eind jaren 40 vervaardigde Wijker een preekstoel voor de Gereformeerde Kerk van Egmond aan Zee, met houtsnijwerk op panelen voorstellende de Kruisiging, de Opstanding, de Hemelvaart en de Uitstorting van de Heilige Geest. Hierna volgden meer opdrachten, zelfs uit het buitenland. Voor de kapel van het Anglicaanse seminarium in Hartford, Connecticut (VS) maakte Wijker een 3,5 meter hoog kruisbeeld, Crucifix. Dat was toen in Protestantse kringen een zeer beladen onderwerp om uit te beelden. Hij gaf het lijden van Christus overtuigend weer door de manier waarop deze aan het kruis hangt, met een smartelijke blik. In 1954 werd het beeld geplaatst.

Abrahams offer is een smal, staand werk waarop de Engel des Heren Abraham recht in de ogen kijkt, terwijl zijn rechtervinger naar het hoofd van Izaäk wijst, waar Abrahams hand een mes op de keel van zijn zoon houdt. Door zijn vertrouwen op God redt hij zijn zoon. Helemaal onderaan zien we de kop van een ram, het uiteindelijke offer. De blik en het gebaar beelden samen de boodschap van dit werk uit: door ons geloof worden we gered. Voor de preekstoel van de Gereformeerde Kerk in Nunspeet vervaardigde Cor Wijker in 1963-64 een vergelijkbaar reliëf, maar dan vierkant.

Jezus en de kinderen laat Jezus zien onder een boom, terwijl hij de kinderen zegent die maar amper lijken te beseffen wat ze ontvangen. Juist daarom vermaant Jezus zijn leerlingen, die hen weg wilden sturen, want wie onbevangen en in vol vertrouwen in God geloven – zoals kinderen – zullen de hemel beërven. Wat opvalt is dat de rechterarm van Jezus anatomisch niet klopt. Deze is voor zijn borst geplaatst. Hierdoor komt Jezus meer tussen de kinderen in te staan en bevindt zijn zegenende hand zich boven het hoofd van het meest rechtsgeplaatste kind.

Samaritaanse vrouw werd gemaakt voor de preekstoel van de Gereformeerde Kerk in Hoogeveen. Het is welhaast een schilderij in hout, qua compositie en houtbehandeling. Jezus spreekt tot de Samaritaanse vrouw bij de bron, waar zij water komt putten, terwijl vier van zijn discipelen verbaasd aan komen lopen omdat hij met haar spreekt. Kom tot mij, gebaart de Here met zijn linkerhand, terwijl de vrouw verwonderd toeluistert. Het berglandschap op de achtergrond loopt stijl en golvend omhoog, met rechts de vrij gedetailleerd uitgewerkte stad Sichar. Wijker toont zich hier een schilder met de guts.

Intocht in Jeruzalem geeft Jezus op een ezel weer, terwijl hij van links door de poort komt, waarachter nog heuvels zichtbaar zijn. Een geknielde figuur plaveit de weg voor Jezus met een kleed. Zowel volwassenen als kinderen halen de Heiland enthousiast binnen met twijgen. Een schriftgeleerde deinst overweldigd terug. Achter de rug van de soldaat naast hem staan andere mensen nieuwsgierig toe te kijken.

Cor Wijker zag zichzelf als een werkman in dienst van de Grote Schepper en Kunstenaar. Met zijn werken wilde hij het evangelie verkondigen, prediken in hout. In de loop van de 20ste eeuw kwam daar in protestantse kerken ook weer ruimte voor. Wijker gaf zijn onderwerpen op een nuchtere, vertellende, Hollandse manier weer, want hij wilde dat iedereen zijn werk zou kunnen begrijpen.

*******

Cor Wijker: Crucifix, 1953-54, hoogte 350 cm, eikenhouten beeld in opdracht van het Anglicaanse seminarium in Hartford, Connecticut (VS).

Cor Wijker: Abrahams offer.

Cor Wijker: Jezus en de kinderen, ca. 1951, reliëf uit houten paneel op doopvont voormalige Gereformeerde kerk Egmond aan Zee, eikenhout.

Cor Wijker: Samaritaanse vrouw, 1967, reliëf in afrormosiahout, gemaakt voor de preekstoel van de Gereformeerde kerk in Hoogeveen.

Cor Wijker: Intocht in Jeruzalem, 39 x 68 x 7 cm, reliëf in hout.

Bron illustraties: Museum van Egmond (met dank aan Gerard Wijker).

Cornelis (Cor) Wijker werd op 27 september 1890 in Egmond aan Zee geboren uit een geslacht van ambachtslieden. Afgezien van een leerperiode van drie jaar bij een timmerman, ontwikkelde hij zichzelf in de praktijk en werd uiteindelijk bouwkundig opzichter. Met Gerretje Zwier, waarmee hij in 1915 trouwde, kreeg hij drie zonen. Zij woonden in het door hemzelf ontworpen huis 'Carpe Diem'. Oorspronkelijk was Cor Wijker hervormd, maar werd later gereformeerd. Het houtsnijden was voor hem een aangename vrijetijdsbesteding, exposeren of verkopen deed hij niet. Na publicaties over zijn werk van Jan Engelman in De Tijd (1938) en na de oorlog door Kasper Niehaus, alsmede onder invloed van journalist Ab van Roon, kreeg hij in 1950, op zestigjarige leeftijd, zijn eerste expositie. Er werden dertig reliëfs van hem getoond in Kunstzaal 'Kunst van onze tijd' in Den Haag, die veel belangstelling trokken. Nadat Cor Wijker in 1951 een preekstoel voor de Gereformeerde kerk in Egmond aan Zee had gemaakt, kreeg hij veel opdrachten om (panelen voor) preekstoelen in andere kerken te maken. Naast Bijbelse voorstellingen, sneed hij ook reliëfs met wereldse onderwerpen, zoals strandjutters, vogels, menselijke figuren en reddingswerkers aan de zeekust. Toen H. M. Koningin Juliana in 1955 de Wieringermeer bezocht, bood Cor Wijker haar een van zijn werken aan, gebaseerd op het scheppingsverhaal. Hij exposeerde onder andere ook nog in de Amersfoortse Academie (1950), het Internationaal Cultureel Centrum in Amsterdam (1950) en Kunstcentrum Prinsentuin in Leeuwarden (1955). Daarnaast gaf hij lezingen met dia's over zijn werk. In 1965 kreeg Wijker de eremedaille in goud in de Orde van Oranje-Nassau. Verder werd hij ereburger van Egmond aan Zee. Cor Wijker stierf op 4 januari 1969, 78 jaar oud.

Bronnen

* Cootje Bronner: Cor Wijker – Beeldsnijder uit Egmond, Museum van Egmond, 2008.

* J. H. Kruizinga: ‘Cor Wijker: verteller in hout’, De Speelwagen, 7e jaargang, 1952, nr. 10, uitgave: Historische Genootschappen in Hollands Noorderkwartier. Zie http://www.westfriesgenootschap.nl/archivering/speelwagen/1952/speelwagen_1952_298_303.php

Rob den Boer (Utrecht, 1968) bouwde na zijn studie Beeldende Kunst en Vormgeving aan de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht een veelzijdig oeuvre op als beeldend kunstenaar. Hij maakte series etsen, litho's en houtskooltekeningen. Later begon hij ook pasteltekeningen te maken, waarin hij kleur gebruikt. Als thema koos hij vaak gedichten, waaronder 'Meeresstille' van Goethe, later ook Bijbelse onderwerpen, zoals Jona en de vis, De Emmaüsgangers en Het Hooglied. Rob den Boer exposeert zijn werk regelmatig. Zijn werk bevindt zich in particuliere collecties in Nederland, België, Duitsland, Oostenrijk, Tsjechië, Bermuda en de Verenigde Staten. Hij is belijdend lid van de Protestantse Kerk in Nederland. Voor meer, zie http://www.robdenboer.nl.

ArtWay beeldmeditatie 20 oktober 2019