Zhen, Gao - BM - Wilma Wagenaar

Gao Zhen: De executie van Christus

Overgave

door Wilma Wagenaar

Het was voor mij een aangename verrassing om kennis te maken met het werk van de hedendaagse Chinese kunstenaar Gao Zhen. Zijn werk, vaak gemaakt in samenwerking met zijn jongere broer Gao Qiang die nu in de VS woont, is opgenomen in de collecties van prestigieuze instituten, internationale bedrijven en o.a. Saatchi en het Centre Pompidou. Hij laat zich in zijn werk regelmatig kritisch uit over de Chinese regering, wat leidde tot een verbod om openbaar tentoon te stellen. In een groot industrieel complex in Beijings’ 798e Art District woont hij nu te midden van zijn kunst en ontvangt belangstellenden, nauwlettend gadegeslagen door overheidsdienaren.

Zijn werk heeft duidelijk westerse invloeden, Gao Zhen kent onze klassieken. Gebroeders van Eyck, Jheronimus Bosch, ik zie ze in heel veel werken terug, allemaal in een fijne, eigentijdse vertaling. Voor deze meditatie gaan we kijken naar zijn sculptuur De executie van Christus, die herinneringen oproept aan De derde mei 1808 van Goya.

We zien een levensgrote beeldengroep van brons. Het is, vermoed ik, een verwerking van de gebeurtenissen op het Tiananmenplein in 1989, waarbij talrijke slachtoffers vielen in een hard neergeslagen opstand. De herinnering aan die éne, ongewapende jongeman die tegenover een colonne tanks staat, staat nog in veler geheugen gegrift.

We zien zeven gewapende mannen, allen herkenbaar als Mao op oudere leeftijd. Eén Mao staat achteraf, zes staan in een halve cirkel, hun geweren gericht op één tengere man, iconografisch herkenbaar als Christus. Deze is slechts gekleed in een lendendoek en heeft de handen half opgeheven in een gebaar van: ontvangen, overgave?

De ogen van Christus zijn gesloten. Maar niet angstig dichtgeknepen, in afwachting van het salvo of om het vuurpeloton niet te hoeven zien. Het gezicht met de gesloten ogen is ontspannen, straalt rust uit, als in gebed. Het hoofd is iets naar voren geneigd, gericht naar het vuurpeloton. Geen afweer, geen ontkenning, geen vluchten. Geen dramatische actie of wanhoop zoals in het executietafereel van Goya, maar stille, in zichzelf gekeerde afwachting.

We zien de handen van Christus, met wonden erin. Zit er in de wond een kogel? Van de Mao die nu wat achteraf staat en al geschoten heeft? En zo ja, wat heeft deze kogel teweeggebracht bij Christus?

Geen afkeer, geen vloek, geen pijn, geen angst, maar overgave.

Heel dit kwetsbare lichaam is bereid om te doorstaan wat er komen gaat. Dit werk spreekt tot mij van geweldloosheid, weerloosheid, van de andere wang toekeren. Van zegenen wie mij vervloeken en weldoen wie mij haten. En van de stille verbondenheid met de Vader, die kracht geeft alles te doorstaan.

*******

Gao Zhen: De executie van Christus, 2009, brons, levensgroot. Het beeld is te zien in het appartement van Ghao Zhen in het Art District van Beijing in China en mag in China niet in het openbaar vertoond worden.

Gao Zhen is geboren in 1956 en groeide op in een gezin dat onder vuur lag van de Chinese overheid. Na een kennismaking met de Chinese traditionele kunst volgde Gao Zhen de kunstacademie van Shandong. Hijzelf en zijn jongere broer, met wie hij heel veel heeft samengewerkt, laten zich in hun werk vaak kritisch uit over de Chinese regering. De brute gebeurtenissen in 1989 op het Tiananmenplein waren voor Gao Zhen geen reden om werk te gaan maken dat minder tegendraads was, hoewel veel van zijn collega’s dat wel zijn gaan doen. Het christelijk geloof van Gao Zhen is zeer persoonlijk; hij bezoekt geen bijeenkomsten en is niet aangesloten bij een gemeenschap.

ArtWay beeldmeditatie 2 september 2018