Kwakernaak, Thijs - door Wim Eikelboom

Bijbelse vrouwen als aartsmoeders

door Wim Eikelboom

De Zwolse beeldhouwer Thijs Kwakernaak maakte tien houten beelden van vrouwen uit de Bijbel. Stuk voor stuk beelden met een sterk karakter.

De beelden zijn geïnspireerd door de uitleg van theoloog Magda van der Ende. Zij werkt aan een boek over bijbelse vrouwen die zij als aartsmoeders typeert. Dat boek verschijnt naar verwachting eind dit jaar.

Thijs – geboren in 1975 – werkt in een atelier aan de IJsseldijk met zicht op de rivier. Hij staat open voor spiritualiteit, niet zozeer vanuit de christelijke traditie, meer als eigentijdse zoeker. Eerder hakte hij een serie engelen uit hout en ook een aantal vrouwen uit de Bijbel. Vorig jaar kreeg hij een nieuw verzoek om bijbelse vrouwen te maken en dat prikkelde zijn nieuwsgierigheid.

Over zijn drijfveren zegt hij zelf: “Belangrijk voor mij zijn de verbindingen in het leven, tussen mensen onderling, tussen nu en vroeger, de dieren, de natuur en vooral hoe de mens zich daarin plaatst. Oude verhalen worden nieuwe verhalen. De kracht van de verbeelding is voor mij een uitnodiging tot een spiritueel rijker leven.” 

Dit zijn de bijbelse vrouwen van wie in verschillende houtsoorten een beeld is gehakt, variërend van 50 centimeter tot ruim één meter hoog: Mirjam, Esther, Rebekka, Tamar, Abigail, Deborah, Ruth, Lea, Rachel en Sarah. De Zwolse beeldhouwer verdiepte zich in de bijbelverhalen en liet zich daarbij leiden door de kabbalistische traditie, gebaseerd op het joodse denken in het Oude Testament. Daarin zijn de levensboom en de Jakobsladder belangrijke symbolen om kennis over te dragen over de mens, de wereld en de relatie met God.

Thijs: “Ikzelf heb de vrouwen niet gekozen; dat heeft Magda van der Ende gedaan. Magda studeerde theologie in Utrecht en Roemenië en verdiepte zich in de kabbala. Zij geeft nu zo’n jaar of 25 les en lezingen over de kabbala. Zij heeft de laatste jaren intensief gewerkt aan een boek over de tien kwaliteiten of essenties van de levensboom (sefirot) op basis van tien bijbelse vrouwen.”

Magda van der Ende zegt hierover: “Ik zie de bijbelse vrouwen niet alleen als aanvulling voor de aartsvaders of als teken van de goddelijk aanwezigheid. De aartsmoeders vertegenwoordigen elk een kwaliteit die het inzicht verdiept in het leven. Zo wordt Sarah – als bijbelse stamhouder – het principe van het begin en Esther het principe van de kroon op het leven op aarde; zij kroont de wereld met geest.”

Van der Ende baseert zich op het denken van de Britse kabalist Warren Kenton (alias Z'ev Ben Shimon Halevi). Daarover zegt ze: “Hij bevrijdde me, met behoud van liefde voor de traditie, van de dwingende, confessionele hand der vaderen en hielp me liefdevol glimpen op te vangen van Gods universele liefde. Het vertalen van zijn Kabbala en Exodus in het Nederlandse zette me op het spoor van kabbalistische bijbeluitleg.”

Thijs heeft met veel intensiteit gewerkt aan de beelden en dat vertaalt zich in het resultaat. Elk bijbels vrouwenbeeld ademt eigenheid en karakter. “De vrouwen bezitten allen een eigen specifieke kracht die ze daadwerkelijk ten goede gebruiken,” aldus Thijs. “Deze verschillende wilskrachten, daar heb ik mij mee geprobeerd te identificeren om ze zo te kunnen vertalen in een houten beeld. Wat ik hoop is dat de beelden bijdragen aan zelfinzicht bij de kijker.”

Ester (links) en Mirjam (rechts), © Wim van der Ende 

Welke bijbelse vrouw springt er voor jou persoonlijk uit? 

“Alle tien vrouwen zijn wat mij betreft onlosmakelijk verbonden met elkaar. Voor mij als beeldhouwer zijn Lea (sefira Bina) en Rachel (sefira Chochma) een hele belangrijke combinatie. Voor mij staan deze vrouwen voor de voorwaarden om tot creëren van schoonheid te kunnen komen. Van hard werken tot het subtiele ‘openstaan’ om te kunnen ontvangen. Hoe intellect en wijsheid door hard te werken samen tot vernieuwing kunnen leiden.”

Het is de wens van Thijs dat alle tien beelden later dit jaar in een ruime opstelling worden tentoongesteld. Daarover worden ondermeer gesprekken gevoerd met museum Catharijneconvent in Utrecht. Thijs heeft er vertrouwen in: “Ik hoop dat alle beelden van de vrouwen als geheel ergens een permanente plek gaan krijgen en dat ze mensen blijvend mogen gaan inspireren.”

*******

Thijs Kwakernaak (1975) is beeldhouwer en woont en werkt in zijn atelier IJsselzicht in Zwolle. Na een periode voornamelijk in steen gewerkt te hebben, stapte hij een paar jaar geleden over op hout. ‘Het hout vertelt verhalen; over groei, over diversiteit, over al wat leeft’, is zijn adagium. Hij rondde vorig jaar een serie beelden af over het muziekstuk Die Winterreise van Schubert. Dit voorjaar exposeert hij grote houten beelden in de beeldentuin in Gees. 

Wim Eikelboom is voorzitter van ArtWay, journalist en kunstliefhebber. In het dagelijks leven is hij werkzaam als zendercoördinator bij NPO Radio 1. Hij houdt van het IJssellandschap en geniet van kunst waarin de bezieling van de maker te proeven is. Onderschrijft van harte de woorden van Willem Jan Otten dat in ieder kunstwerk de ziel van de maker resoneert en ‘tevens ook de ziel van degene die ervan houdt.’