Pietersma, Henk - BM - Henk Pietersma

Henk Pietersma: It brea

It brea

Het brood (Lucas 24:30)

door Henk Pietersma

Bevrijd
verlost
gered
wat waren al die woorden waard
waarin geloofden wij
in hemelsnaam
we wisten niet dat dit bestond
bedrog en valse hoop
een vreemdeling was hij
voorbij de derde dag
voorbij
het is de derde dag
hij sprak daarvan
maar zie nou zelf
hij is niet meer
vermoord
hij is dood

ach arme man
jij wist dat allemaal nog niet
laten we elkaar dan maar 
vertellen
hoe het verder moet
kom mee en eet

ik ga met jullie mee
en zal je laten zien
een leven dat gebroken moest
            
neem eet 
mijn lichaam
weet je nog

waarom hield je het niet vast

*******

Hoofden barstensvol verwarring en onbegrip.
Kapotgeslagen zekerheden, afgebroken idealen in een leeg verlaten land waar niets meer groeien kan, kaalgevreten door de pijn en het verdriet.
Wat een teleurstelling.
De hartverscheurende eenzaamheid knalt gewelddadig op tegen boosheid, ergernis. Met als resultaat onontkoombare verlamming.

Zo kijk ik terug naar het schilderij It brea / Het brood dat voornamelijk intuïtief onder mijn handen ontstond. Zoals al mijn werk niet planmatig gecomponeerd.
Ik probeer het schilderij te bekijken alsof ik het nog niet eerder heb gezien. Ik probeer het te begrijpen, te benoemen, van betekenissen te voorzien.
De taak van de kijker. Niet primair die van de maker.
Het is nr. 51 uit de serie van 52 schilderijen over het lijden, sterven en opstanding van Jezus, intuïtief, associatief gevormd vanuit schetsen in collagetechniek.
Een serie met de titel ‘waar was jij…’

De Emmaüsgangers. Een schilderij in acryl op paneel, 67 x 52 cm, met loodtoevoeging. Het werk volgt niet de bekende verhaallijn vanuit de Bijbel. Het beeld vertelt de geschiedenis niet nog eens opnieuw. Maar staat stil bij wat er in de hoofden gebeurt van de volgelingen na de marteldood van hun leraar, hun leider.
Vol van dood, vol van machteloosheid, van onzekerheid en angst zijn hun ogen blind voor wat hen overkomt. Hun oren zijn doof voor de stem waarmee ze vertrouwd hadden moeten zijn.
De vormen en kleuren in het schilderij laten deze onevenwichtige strijd zien.
Afgebroken vormen, complexe structuren, niet op zoek naar harmonie, naar oplossing, naar samenhang.
Om maar te zwijgen over een mogelijke verbinding met de natuurlijke wereld.
Zo moeten de mannen zich gevoeld hebben misschien.
Zo zou ik me misschien hebben gevoeld na zoveel manifestatie van onrecht, haat, geweld en vernedering.
De vernietigende dood als eindpunt van een verbijsterende nederlaag. Waar is mijn leraar, mijn herder, waar mijn voorbeeld nu?
Niets ligt meer op z’n plaats.
Alles lijkt uiteengeslagen, zonder enig verband.

Maar dan…
Maar toch… is daar het lood.
Het lood als teken van het brood.
Hoe breek je brood? Hoe breek je lood?
In het teken van gebroken brood komt de herinnering van de laatste maaltijd in de bovenzaal, toen alles nog onder controle leek, op de voorbereidingsdag van het Pesachfeest.
Brood als lood… Hoe zwaar is dat?
‘Zie dit is mijn lichaam.’

Door het loden brood wordt elk afgebroken en uiteengevallen element weer samengevoegd. Het culminatiepunt in de compositie.
De leerlingen begrepen het.
Ik ook, als ik erbij was geweest?

Zo keek ik even terug naar een mogelijke betekenis van een zelfgemaakt schilderij.
De achteraf gevormde gedachten speelden geen bewuste rol bij het ontstaansproces van het schilderij. Het beeld vormde zich als vanzelfsprekend, blanco, onder mijn vingers nadat ik intensief in de Bijbel las over de Emmaüsgangers.
Ieder die het beeld op eigen wijze interpreteert en duidt, heeft vast ook gelijk.
Misschien ook jij, als je bewust de vraag durft stellen:
‘Wat zou ik hebben gezien, gehoord, als ik erbij was geweest?’

*******

Henk Pietersma: It brea, acryl op paneel, 67 x 52 cm, met loodtoevoeging. Schilderij en gedicht naar aanleiding van de Emmaüsgangers. Uit de serie ‘waar was jij… een passie’. De 52 schilderijen over het lijden, sterven en opstanding van Jezus zijn bijeengebracht in een boek met dezelfde titel. Naast de schilderijen staan persoonlijke overwegingen en mijmeringen die de kunstenaar bij elk geschilderde episode schreef. Uitgave Royal Jongbloed, Heerenveen, 2015.

Henk Pietersma (1944 Lemsterland) volgde zijn opleiding aan de Academie Minerva Groningen (1968-1973), gevolgd door een jaar aan de Academia de las Bellas Artes San Fernando, Madrid (1973-1974). Henk Pietersma heeft bekendheid gekregen door onder andere zijn ontwerpen van de omslag van de Nieuwe Bijbelvertaling en door zijn psalter, een boek met bij iedere psalm een schilderij en een gedicht: De goedheid op mijn tong gelegd (uitgeverij Jongbloed). Voor meer, zie www.henkpietersma.nl. 

ArtWay beeldmeditatie 12 april 2015