Icoon van Sint Nicolaas - Thom Breukel

Icoon van Sint Nicolaas

door Thom Breukel

Sint Nicolaas is de beschermheilige van de stad Amsterdam. Hij is o.a. de patroon van de vissers door wie Amsterdam groot is geworden. Amsterdam is ontstaan uit de vangst van en handel in haring. De Haringpakkerssteeg achter hotel Victoria herinnert ons er aan. Het zijn de vissers en handelaren uit Rusland die Sint Nicolaas naar Holland hebben gebracht. Logisch, de Rus zegt nog altijd: "Als Christus er niet meer is hebben we Nicolaas nog." Zo'n heilige is Sinterklaas de kindervriend en bisschop van Myra in Turkije.

Er zijn wel honderd verschillende iconen van Nicolaas. Een heel bijzondere hangt in de Nicolaaskerk in Amsterdam. Dagelijks komen er mensen een kaarsje bij opsteken. Nicolaas is afgebeeld als bisschop, streng als een kerkvader die op het concilie van Nicea ketter Arius nog een oorvijg gaf. Sint Nicolaas ligt in Bari in Italië begraven. Uit zijn botten stroomt elk jaar op 19 mei glashelder water, heilzaam Nicolaasvocht. Ikonen van de heilige Nicolaas tonen altijd zijn grootheid, beschermkracht en waardigheid.

Hier zien we een icoon uit de 15e eeuw: een klein icoon, maar met traditie en vol symboliek. Een flinke nimbus, het Christuslicht, om Nicolaas hoofd is niet van protserig goud. Zijn icoon heeft een te groot hoofd als teken van wijsheid. Het voorhoofd is in donkere omberkleur beschilderd als schaduwen van zijn mystiek leven: het donker is mij licht genoeg. Allicht is hij als bisschop afgebeeld, maar zonder mijter. Om zijn hals een wit omophorion met twee donkere kruizen die zijn functie bevestigen. Het blauwe overkleed laat realiteit en beschikbaarheid zien. Hij draagt een rood 'mooi' evangelieboek op zijn arm, dat hij in een visioen van Christus zelf heeft gekregen. Zijn rechterhand maakt het zegenend gebaar met de twee vingers, die staan voor de twee naturen van Christus, de goddelijke en menselijke. We zien oren die zichtbaar kunnen luisteren. Zijn ogen zien het Licht van binnenuit maar kijken over ons heen. Wijsheid komt immers van verre. 

Literatuur: Stil Amsterdam, Uitgeverij Thoth - Baarn,  ISBN 9068683942.

Thom Breukel, Iconenatelier "in een zachte bries", Handboogstraat 4, Amsterdam.