ARTWAY:
OPENING EYES,
HEARTS & MINDS
Volg ons
Kerk en kunst
.png)
.png)
.png)
Noorwegen: De kerk van Froyland en Orstad
De kerk van Frøyland en Orstad
door Oddbjørn Sørmoen
De kerk van Frøyland en Orstad is een van de meest recente kerken die in Noorwegen is gebouwd. Hij werd in gebruik genomen in december 2008 en is ontworpen door architecten van het architectenbureau Link Signatur. De kerk is om vele redenen interessant, zoals de manier waarop hij tot stand kwam, het enthousiasme van de lokale bevolking en omdat het een gebouw voor twee gemeentes uit twee verschillende plaatsen. Het meest interessant is echter het gebouw zelf en wat het ons vertelt over de idealen omtrent de Lutherse eredienst in onze tijd.
De kerk in Frøyland en Orstad is, zoals veel recente kerken, een ‘multifunctionele kerk’ voor een actieve gemeente met hoge verwachtingen. Het is bepaald geen typische plattelandskerk omgeven door een kerkhof. Integendeel, voor de kerk bevindt zich een grote parkeerplaats. Het gebouw is groot (meer dan 600 zitplaatsen) en heeft verschillende verdiepingen waarin een scala aan gebruiksruimten is ondergebracht. Het dak van de kerkzaal loopt in oostelijke richting omhoog, terwijl het dak boven de bijruimten de andere kant op naar boven loopt. De onderste verdieping met grote glazen muren is deels in de grond verzonken en geeft uitzicht op een aangelegde buitenruimte.
Als men de kerk vanaf het parkeerterrein binnengaat, loopt men over een brug en onder een soort klokkentoren door. In plaats van het traditionele portaal heeft de kerk een foyer met een receptie, een café en televisieschermen die aan het plafond zijn bevestigd. Het lijkt eerder een druk conferentiecentrum dan een kerk.
Hoge deuren geven toegang tot de kerkzaal. De muren aan weerszijden hiervan met muurschilderingen van Tor Lindrupsen benadrukken dat dit inderdaad een Godshuis is. De kerkzaal zelf is een grote hal met een vloer die afloopt naar het podium dat de voorzijde van de ruimte domineert. De muur aan de voorkant heeft een gelijkmatig oppervlak met uitzondering van een hoge, versierde en verlichte nis die een klein altaar bevat en een aantal geluidabsorberende gaten. Het kunstwerk in de nis is van de hand van Odd Aarrestad.
De ruimte is zo gebouwd dat een grote gemeente er comfortabel in kan plaatsnemen en alles kan volgen wat zich op het podium afspeelt. Afgezien van het kleine altaar en het bad voor de doop voor het podium kan het geheel de indruk wekken dat het om een ruim opgezette collegezaal gaat.
De kerkzaal maakt duidelijk dat het hier gaat om een ‘moderne’ gemeente. Als we de opzet van de ruimte vanuit internationaal perspectief bekijken heeft de kerk overeenkomsten met de megakerken in de Verenigde Staten en Korea. De kerk is uitgerust met geluids-, licht- en opnameapparatuur. De bedieningsruimtes bevinden zich op een verborgen galerij onder het golvende en akoestisch ontworpen plafond.
De kerk breekt met de traditionele kerkzaal zoals we die door de eeuwen heen hebben gezien. Hij breekt ook met het meer recente liturgische ideaal van een de gemeente die zich op een rechte vloer verzamelt rond het altaar dat ‘versus populum’ staat. Als symbolische elementen functioneren het doopbad, het kleine altaar, de lichte nis bij het altaar en de gegraveerde tegels in de vloer, die de weg van de ingang naar het podium markeren. Het meest opvallend is echter de grote, witte ruimte zelf, die overeenkomsten vertoont met de vele musea en kerken die zijn ontworpen door architect Richard Meier. In deze kerk bepaalt de actie op het podium grotendeels de ruimte.
Er is geen stil plekje achteraan of ruimte voor afgezonderde bezinning, alles is open en bloot, als in een oud theater. Wat zich op het podium bevindt kan eenvoudig worden weggehaald, zodat de zaal ook voor andere activiteiten kan worden gebruikt. Ook al vertoont deze kerk weinig overeenkomst met de klassieke kerkbouw, toch is het interieur zorgvuldig doordacht en verraden de details hoogwaardig vakmanschap.
******
Oddbjørn Sørmoen is directeur van het Departement voor Kerkgebouw en Erfgoed Administratie van de KA Associatie voor Werknemers in de Kerk van Noorwegen en kerkgerelateerde NGO's. Hij studeerde kunstgeschiedenis aan de Universiteit van Oslo, behaalde zijn Bachelor in Business Administration en volgde cursussen in kunstrestauratie aan het Koninklijk Kunstinstituut in Stockholm. Hij werkte bij het Directoraat voor Cultureel Erfgoed Oslo/Noorwegen en als adviseur voor Places of Worship, English Heritage London/Engeland. Hij is redacteur van de zesdelige serie “Kirker i Norge” (Kerken in Noorwegen).