ArtWay

Kunstenaars openen onze ogen voor rijkdom en betekenis. Sandra Bowden

Kunstenaars

Pelgrim, André

André Pelgrim
 
Levensloop
Ik werd in 1941 in Schiedam geboren. Eind jaren zestig rondde ik mijn studie (tekenen/schilderen en grafische vormgeving) af aan de avondopleiding van de Rotterdamse Academie voor Beeldende Kunsten. Daarbij werd mijn grafische werk (etsen) het hoogst gewaardeerd. Sinds 1984 ben ik me vooral toe gaan leggen op het maken van linosneden. Het was een techniek die heel goed bij mij paste. Vanaf 2000 werk ik voornamelijk met houtsneden in kleur.
 
 
Tot augustus 2006 was ik werkzaam als docent beeldende vormgeving in het voortgezet onderwijs te Vlaardingen. Toen volgde mijn pensionering. Al die jaren heb ik met heel veel plezier lesgegeven, maar ben daarnaast ook steeds zelf beeldend bezig gebleven. Van tijd tot tijd heb ik ook meegedaan met de jaarlijkse exposities van Vlaardingse kunstenaars in de Hollandia galerie. Een enkele keer doe ik mee met de open atelierdagen. In 2009 kreeg ik de mogelijkheid aangeboden voor een (succesvolle!) overzichtstentoonstelling in diezelfde galerie.
 
  
Levensboom. De boom is een symbool voor het leven, evenals de spiraalvorm. De abdij van Marcevol (Pyreneeën) heeft op de toegangsdeuren een prachtig gesmeed scharnierbeslag van dubbelspiralen. Die spiraalvorm is natuurlijk aanwezig in talloze levensvormen, bijvoorbeeld in een schelp als de Nautilus. Een spiraal: in het centrum begint er iets en dat ontwikkelt zich naar buiten. Ik heb steeds de neiging om het beeld aan te vullen met teksten. Die teksten zijn niet altijd even leesbaar, je moet ze soms ontcijferen. De hier verwerkte titels van composities van Olivier Messiaen hebben iets dichterlijks. Het geheel ademt een geweldige wereld met een helder licht, levenslicht, en vogels in de boom. De vogel rechts bovenin de hoek komt van boven. Is het de Geest die naar deze paradijselijke plek afdaalt?
 
Over mijn werk
‘Veranderingen in de stedebouw’, dat zou een goed motto zijn voor menig werk van mij. Door alle jaren heen heb ik naast vrij werk redelijk wat topografische werken gemaakt, bijvoorbeeld van de spoortunnelbouw in Rotterdam of van een bouwproject in Vlaardingen.
Eind 2007 is er in Schiedam een boek uitgegeven met uitsluitend tekeningen, prenten aquarellen en gouaches die de stad als onderwerp hadden. In dat Groot Schiedams prentenboek zijn vier van mijn vroege topografische tekeningen opgenomen. Die tekeningen dateerden uit de zestiger jaren van de vorige eeuw. Het oude stadshart van Schiedam bood vele mogelijkheden met al zijn schilderachtige plekjes. Daar is jammer genoeg weinig van overgebleven. Het Schiedams archief was dan ook zeer ingenomen met o.a. een tekening uit 1963 waarop het oude station al gedeeltelijk was afgebroken en een deel van het toenmalige nieuwe station al was te zien.
 
‘Het object’ is een andere bron van inspiratie. Ik heb bijvoorbeeld een serie lino- en houtsneden gemaakt van antieke schrijfmachines. In veel stillevens die ik heb geschilderd komen stenen en schelpen voor of gewoon dingen die we als gebruiksvoorwerpen dagelijks in handen nemen. Die dingen zeggen iets over onszelf, wie we zijn, wat onze inspiraties zijn.
 
Vanaf de beginjaren tachtig ben ik begonnen elk jaar een eindejaarsgrafiek te maken voor relaties, op A5 formaat. Het is wat men tegenwoordig ‘handgrafiek’ noemt. Daarin komt vrij regelmatig het religieuze aspect naar voren: in de context van Kerst worden daarin diverse thema’s verbeeld als de vernieuwing van onze wereld of de eeuwige strijd tussen goed en kwaad. Ook vakantieherinneringen (vooral romaanse kerkjes- en details daarvan) zijn dankbare onderwerpen.
 
 
Compositie met Labyrint en Nautilus. In Compositie met Labyrint en Nautilus speelt de Nautilusschelp een centrale rol. Door overeenkomsten in vorm en lijnenpatroon verwijst de schelp naar het labyrint, dat zich in de gotische kathedraal van Chartres (Frankrijk) bevindt. Al biddend, mediterend, boetedoend doorliep men dit labyrint, dat staat voor de levensweg van de mens om uiteindelijk uit te komen bij het middelpunt dat vroeger waarschijnlijk de hemel of ook Jeruzalem voorstelde. Centraal in het labyrint/de wereld staat in deze houtsnede het Christusmonogram, wat de middeleeuwse voorstelling van Christus als wereldheerser of Pantokrator in gedachten roept. Ten slotte verlenen de kleuren rood en oranje het geheel warmte, liefde en leven.
 
Het werkproces
De ontwerptekening wordt op een gegeven moment ‘een werktekening’ (die kan ook voor een deel uit de computer komen). Die werktekening zet ik dan in spiegelbeeld op de houtplaat. Tijdens het werken bepaal ik hoeveel kleuren ik zal aanbrengen. Tot nog toe drukte ik de grotere prenten (ongeveer 45 x 60 cm) van één of twee platen met de ‘verloren vorm’ techniek. Dat houdt in dat ik begin met een lichte tint; in die eerste drukgang wordt er weinig of niet gesneden. Daarna volgt het snijwerk voor de volgende drukgang, waarbij een iets donkerder kleur wordt gedrukt. Steeds wordt er meer hout weggesneden en zo gaat dat steeds door. Drukken, verder snijden, drukken… Ten slotte is er van het beeld op de houtplaat weinig meer over, alleen de donkerste tonen kunnen nog gedrukt worden. Bij deze techniek kan de prent niet meer herdrukt worden.
 
Bij de eindejaarsgrafieken ging het meestal anders; daar werd voor elke kleur een nieuwe plaat gemaakt (gemiddeld 4 a 5 plaatjes per prent). Het werkplan was makkelijker te maken vanwege het kleinere formaat. Tijdens het drukproces werden de kleuren bepaald. De meeste kaarten kan ik herdrukken.
 
De stijl van het werk kenmerkt zich door soberheid; eerder geometrisch, strak, niet romantisch het moet een spel van vlakken zijn, zonder perspectief, grafisch.
 
 
Wijk bij Duurstede, een houtsnede uit 2009; gedrukt in 15 kleuren van 1 houtplaat. Dit is een mooi voorbeeld van een goed geconserveerd stadsbeeld.
 
Wat ik met mijn werk wil bereiken
Ik wil verwondering opwekken over allerlei zaken in de ons omringende wereld. Het object heeft als zodanig ook terdege mijn belangstelling. Dat blijkt uit een kleine verzameling naturalia. Enkele schelpen dienden ooit als inspiratiebron: in Stilleven met labyrint en Nautilus heb ik bijvoorbeeld enkele voorwerpen uit de natuur verwerkt zoals lampionnetjes, maar ook een steen met een fossiele afdruk erin. Een schelp is toch schitterend om naar te kijken?
 
Mijn levensbeschouwing
Onherroepelijk komt die visie ter sprake als je naar een prent als Stilleven met Labyrint en Nautilus of naar de Levensboom kijkt. Daarin wordt toch iets verbeeld van de nieuwe wereld. In mijn prenten wil ik van tijd tot tijd laten zien waar het ECHT om gaat in dit aardse bestaan. Dat is ook duidelijk gebeurd in de houtsnede Levensboom. De aanleiding daarvoor was een afbeelding van een middeleeuws ‘paradijstuintje!’
 
Info
Mijn werk bevind zich vooral in particuliere collecties en in de artoteken van Maassluis en Vlaardingen, het meeste werk is in het bezit van het gemeente archief van Vlaardingen. Ook het Schiedamse- en het Rotterdamse archief bezitten een aantal werken.
 
In het najaar van 2010 verschijnt er in Vlaardingen een topografische uitgave waaraan hij, naast vele andere Vlaardingse kunstenaars, een belangrijke bijdrage zal leveren. Tevens zal er in het najaar een expositie zijn van (een deel van) het gemaakte werk.